dinsdag 31 december 2019

Zijlpoort

In 1934 opende de bekende Leidse kantoorboekhandel Demmenie, gevestigd aan de Haarlemmerstraat nr. 169, een filiaal op de Lage Rijndijk nr. 1a. Het betrof een leesbibliotheek, annex kantoorboekhandel onder de naam “De Zijlpoort”.

In 1935 werd in een advertentie voor deze winkel de naam vermeld van Jacobus van Wezel (compagnon? bedrijfsleider?). Welke rol Van Wezel speelde, heb ik niet kunnen ontraadselen.

“De Zijlpoort” werd in 1957 opgeheven.

zondag 29 december 2019

Zandvliet

Nicolaas Gerardus Zandvliet (Klaas, 1887-1951) startte zijn bedrijf op zaterdag 8 september 1917 als kantoorboekhandel aan de Haarlemmerstraat nr. 117 in Leiden, waar voordien boekhandel P.H. Massa gevestigd was. In 1923 plaatste Zandvliet 3 schaakproblemen in de etalage. Fraaie prijzen voor de oplossers. Na de 2e wereldoorlog kwam de nadruk steeds meer te liggen op de verkoop van boeken en werden de kantoor- en religieuze artikelen minder belangrijk. Na het overlijden van de oprichter in 1951 volgde zijn zoon Nicolaas Gerardus Jr. (Klaas) hem op. Op 28 maart 1977 werd de familie getroffen door het noodlot. Klaas Jr. kwam met zijn vrouw en 3 kinderen om bij een vliegramp op Tenerife. De boekhandel werd voortgezet door familieleden.

In 1990 werd een filiaal geopend aan de Breestraat nr. 47, gespecialiseerd in reisboeken/reisgidsen, recht tegenover het kantoor van de NBBS (goed gekozen!), gedreven door Klaas (kleinzoon van de oprichter) en Yvon Zandvliet. De boekhandel aan de Haarlemmerstraat werd geleidelijk aan minder belangrijk, vergeleken met de succesvolle reisboekwinkel. Rond 1993 verhuisde de reisboekhandel van de Breestraat naar de Stille Rijn nr. 13, aan de achterkant van de oorspronkelijke boekhandel.    

Vanaf 1996 was de algemene boekhandel niet meer actief en was er alleen nog sprake van Reisboekhandel Zandvliet met een ruim assortiment aan reisboeken in alle soorten en maten. Eind 2014 werd de zaak gesloten; het echtpaar Zandvliet ging met pensioen en op reis! 

Het rode etiket stamt uit de beginperiode van deze boekhandel. De poes op de latere etiketten bevond zich daadwerkelijk altijd in de winkel en gaf – als hij in een goede bui was – kopjes aan de klanten (eigen ervaring).

Ytsma


In februari 1890 meldt T.H. Ytsma dat hij zich op de Breestraat nr. 156 in Leiden gevestigd heeft als boek- en kunsthandelaar. “Mijne jeugdige firma ten zeerste aanbevelend”. Aan de zaak was, zoals destijds gebruikelijk, ook een advertentiebureau verbonden. In 1891 meldt Ytsma dat hij de complete Reclams Universal-Bibliothek in voorraad heeft (ca. 3000 deeltjes, slechts 15 cents per deeltje). Daarnaast de complete Seaside Library in ca. 2000 delen. Men kon bij deze boekhandel ook een abonnement afsluiten op alle binnen- en buitenlandse tijdschriften. Van alle markten thuis organiseerde Ytsma in 1892 een tombola met mooie  prijzen. In 1893 gaf de boekhandel een nieuw adresboek van Leiden uit.

In 1899 wordt de zaak overgenomen door P. J. van Breda Vriesman, die tussen haakjes nog wel bleef vermelden “Firma Ytsma”. Breda Vriesman handhaafde het zelfde type etiket.




zaterdag 28 december 2019

Wiersma


In 1937 werd de leesbibliotheek van G. Wiersma verplaatst van Breda naar Leiden. De bibliotheek bevond zich aan de Cobetstraat nr. 83 en omvatte ca. 3500 delen; uitsluitend nederlandstalige boeken. Er werden ook kantoor-, school- en schrijfbehoeften verkocht. De zaak werd op zaterdag 9 oktober 1937 om 3 uur geopend. Zeer waarschijnlijk heeft G. Wiersma de zaak later verkocht aan T. Oenstra. Hoe lang deze leesbibliotheek bestaan heeft, is mij niet bekend.  
Afbeelding kan het volgende bevatten: auto, huis en buiten

Geen fotobeschrijving beschikbaar.

vrijdag 27 december 2019

Wierda


Over de boekhandel van J.W. Wierda kan ik betrekkelijk kort zijn omdat die al eerder 2x ter sprake kwam (bij de boekhandels van Van der Schouw en Van der Ven).

J.W. Wierda werd in 1885 de compagnon van J. van der Schouw, de eigenaar van de gelijknamige boekhandel aan de Breestraat nr. 110 in Leiden. De zaak heet vanaf dat moment Van der Schouw & Wierda, maar al in 1886 wordt Wierda als eerste genoemd met daaronder nog wel de naam van Van der Schouw. In 1890 nam Wierda de zaak echter definitief over. Vanaf dat moment is er sprake van “J.W. Wierda, Boek-, Kunst- en Muziekhandel”,  zoals ook op de afgebeelde etiketten te zien is. Inmiddels was de boekhandel verhuisd naar Breestraat nr. 52. Wierda presenteerde zich ook uitdrukkelijk als schoolboekhandel. Daarnaast gaf hij incidenteel iets uit. In 1890 publiceerde hij een gids met 4 wandelingen voor Leiden en omstreken. Om de klanten  te attenderen op zijn interessante voorraad gaf hij ook een catalogus uit met “verkrijgbare werken op het gebied van literatuur, kunst en fantasie”.

Op 1 januari 1900 nam Cornelis van der Ven de winkel over. Wierda’s naam werd nog geruime tijd onder die van Van der Ven vermeld.

woensdag 25 december 2019

Wendt


De leesbibliotheek van P.C. Wendt aan de Morschstraat nr. 38 in Leiden, waar ook schrijfbehoeften verkocht werden, was geen lang leven beschoren. De bibliotheek werd in december 1933 geopend en in 1937 ging de zaak failliet.

Van Welzen



De boekbinderij van J(an). van Welzen Jz is met afstand de bekendste Leidse binderij. Het bedrijf dateert uit 1875 en werd door opeenvolgende generaties Van Welzen geleid. Jan van Welzen (Leiden 1827- Leiden 1884) was de oprichter. Zoals op de etiketten is te zien, was het bedrijf gedurende lange tijd steeds actief op 2 adressen tegelijk. Geruime tijd  was er ook een steendrukkerij en papierhandel aan de zaak verbonden, maar geleidelijk werd de boekbinderij de hoofdactiviteit.  In 1878 wordt steendrukkerij/papierhandel Van Welzen vermeld op de Pieterskerk-Choorsteeg nr. 3. In 1889 zien we voor het eerst 2 adressen, te weten Langebrug nr. 18 en Choorsteeg nr. 3. Het stempel in boekvorm geeft dus de vroege situatie weer. In 1891 wordt de boekbinderij verplaatst naar Langebrug nr. 63. De in 1860 geboren Jan van Welzen Jr. zit dan ook in het bedrijf. Andere leden van de familie Van Welzen die in de binderij actief waren: Dirk Jan van Welzen (geboren 1901), Marinus J. van Welzen (geboren 1895). In 1896 werd als 2e vestiging naast de Choorsteeg het pand Rapenburg nr. 92 in gebruik genomen, waar de binderij tot het eind gevestigd zou blijven. In 1930 wordt de Choorsteeg ingeruild voor de Jan van Houtkade nr. 13, waarna in 1950 dit onderdeel verhuist naar de Jan van Houtkade nr. 25.

Heel incidenteel trad Van Welzen ook op als uitgever. Zo werd van 1905 tot 1909 uitgegeven: “De Leidenaar : antirevolutionair weekblad voor Leiden en omstreken”. In de 2e wereldoorlog verzorgden Marinus J. en Dirk Jan van Welzen niet zonder risico de productie van het illegale blad “Het Dagelijks Nieuws”, aanvankelijk getypt, maar later gestencild. In 1945 bereikte het blad een oplage van 10.000 exemplaren. In de binderij op het Rapenburg werd een leesportefeuille samengesteld met  verschillende illegale kranten. Vóór de 2e wereldoorlog had het bedrijf op een gegeven moment 16 mensen in dienst! De grootste opdrachtgevers van de binderij waren de Leidse Universiteit en het Academisch Ziekenhuis. De binderij werd in 2000 opgeheven. De laatste Jan van Welzen overleed in 2002 (met dank aan mevr. Van der Kamp-Van Welzen).

dinsdag 24 december 2019

De Wekker


Verschillende leden van de familie De Wekker waren actief in de boekenbranche. In 1890 opent J.W. de Wekker aan de Hooigracht nr. 80 in Leiden een handel in school-, schrijf-, teeken- en kantoorbehoeften.

In 1907 vestigt J.W. de Wekker Jr. (1894-),waarschijnlijk geen zoon van bovengenoemde, zich aan de Hoogewoerd nr. 100, bij de Kraaierstraat, met een magazijn van bruilofts- en feestartikelen, maar al in 1908 presenteert hij zich als boekbinder/boekhandelaar.

In 1925 beveelt J. W. de Wekker (dan zonder de toevoeging Jr.) zich beleefd aan als boekbinder op de Pieterskerkstraat nr. 8, bij de Diefsteeg. Rond 1930 verhuist hij naar de Langebrug nr. 49/51, eveneens bij de Diefsteeg. In 1932 biedt hij ingebonden jaargangen van De Lach aan. (Dat roept bij mij een herinnering wakker aan mijn bezoeken als 8- a 10-jarige aan de kapper. Als hij wist dat ik kwam, haalde hij tot mijn spijt altijd De Lach uit de aanwezige leesportefeuille).  In datzelfde jaar verhuist De Wekker zijn boekbinderij naar het Rapenburg nr. 101. In 1937 was hij daar nog steeds gevestigd.

maandag 23 december 2019

V&D


Het in 1887 opgerichte warenhuis Vroom & Dreesmann had op een gegeven moment in vrijwel iedere vestiging een flinke boekenafdeling. Voor de Nederlandse uitgevers was V&D daarom één van de belangrijkste afnemers. Als ik het hoofd inkoop boeken van V&D mag geloven (die ik eens sprak toen hij zijn privé-bibliotheek aan antiquariaat Klikspaan verkocht) was V&D zelfs in volume verreweg de grootste boekhandel van Nederland.

De Leidse vestiging zat in een monumentaal pand aan de Aalmarkt nr. 28. Helaas ging het warenhuis in 2015 failliet.

zondag 22 december 2019

De Vlieger


Boek- en Papierhandel A. L. de Vlieger aan de Breestraat nr. 132 kwam al tweemaal kort ter sprake bij de boekhandels Rensink en Klomp. A.L de Vlieger nam namelijk in 1895/1896 de boekhandel van A.A. Rensink over en bleef onder zijn eigen naam altijd de naam van Rensink vermelden. Daaruit valt mogelijk af te leiden dat dit een aanbeveling was. De Vlieger adverteert voornamelijk met bijbels en kerkboeken in alle formaten. Evenals zijn voorganger geeft hij regelmatig publicaties uit, meestal op godsdienstig/theologisch gebied. Zo publiceerde hij in 1906 “De pilaar en vastigheid der waarheid : intreerede, uitgesproken in de Pieterskerk te Leiden op 24 juni 1906 door B. van Meer”.

In 1910 wordt de zaak overgenomen door J.L. Klomp en voortgezet op Breestraat nr. 121. Ook hij blijft de naam Rensink vermelden.

zaterdag 21 december 2019

Versney


De familie Versney was een echte boekbindersfamilie. In 1890 wordt voor het eerst melding gemaakt van C. Versney met een boekbinderij op de Hoefstraat nr. 57 in Leiden. In 1904 is deze binderij gevestigd aan de Oude Rijn nr. 92, tegenover het Invalidenhuis. In 1912 verhuist de boekbinderij en brocheerinrichting naar de Oude Rijn nr. 88. Daar heeft de zaak tot 1943 gezeten.

De afgebeelde stempels echter hebben betrekking op familieleden van C. Versney. In 1913 duikt boekbinderij H. Versney op aan de Hoogewoerd nr. 55. Op hetzelfde adres manifesteert zich in dat jaar de “Goedkoope Muziekhandel H.A.H. Versney”. Uit het grote stempel blijkt dat de 2 activiteiten op dat adres gecombineerd worden. In het vervolg krijg je bijna de indruk dat er weinig panden aan de Hoogewoerd zijn waar Versney niet gezeten heeft. In 1914 adverteert de muziekhandel als volgt: “Bij besteding van 1 gulden gratis 2 muzieknummers”. De zaak verhuist in 1921 naar Hoogewoerd nr. 65 (zie kleine stempel). Naast bladmuziek verkoopt men er een uitgebreid assortiment aan bruilofts-/feestartikelen, zoals daar zijn: mutsen, miniatuurhoedjes, knalwatten, nies-en jeukpoeder, guirlandes etc., etc. In 1925 wordt opnieuw verhuisd, nu naar Hoogewoerd nr. 29. Ook de binderij verhuist mee. In 1933 vindt bij H. Versney , nu op Hoogewoerd nr. 23, een heropening plaats van de muziekhandel v/h feestmagazijn “De Komiek”. De boekbinderij/muziekhandel bevindt zich in 1934 korte tijd op de Nieuwstraat nr. 30, over de Hartesteeg. Dat zelfde jaar wordt de zaak verplaatst naar de Hoogewoerd nr. 51, naast het Casino-theater. Vervolgens verhuist het gecombineerde bedrijf in 1935 alweer, nu naar Hoogewoerd nr. 133, bij de Kraaierstraat. Vanaf 1941 wordt de boekbinderij/muziekhandel niet meer vermeld. 

vrijdag 20 december 2019

Verre volken


In 1983 opende Cees Zwartenkot zijn boekhandel “De Verre Volken/Ethnographic Art Books” aan de Steenstraat nr. 1 in Leiden, bij het Museum voor Volkenkunde. De winkel is gespecialiseerd in boeken over de materiële cultuur van niet-westerse volkeren. Inmiddels bevindt een selectie uit zijn voorraad zich in de museumwinkels van het Wereldmuseum in Rotterdam, het Afrika Museum in Berg en Dal en in het Museum voor Volkenkunde in Leiden.

Tussen 2001 en 2018 gaf Zwartenkot onder het imprint C. Zwartenkot Art Books diverse boeken uit m.b.t. zijn specialisme. Op vrijdag was hij ook enige jaren te vinden op de antiquarische boekenmarkt op het Spui in Amsterdam.

donderdag 19 december 2019

Verhoog


Op 1 juli 1910 kondigt A.A. Verhoog de opening aan van een nieuw magazijn van kantoor-, school- en schrijfbehoeften aan de Haarlemmerstraat nr. 29 in Leiden. “Beleefd aanbevelend”. In 1927 wordt de zaak, inmiddels ook kantoorboekhandel genoemd, na een verbouwing aanmerkelijk uitgebreid met 2 ruime monsterkamers. In 1937 luidt een advertentie: “Heeft U reeds kennis gemaakt met onze reclame vulpen met gouden pen? Slechts f. 1.50, 1 jaar garantie”. Hoe dat afliep is niet duidelijk, want in 1938 werd de zaak opgeheven.

woensdag 18 december 2019

Van der Ven


In de loop van deze serie over Leidse boekhandels hebben we regelmatig kunnen zien dat zaken heel vaak, al of niet op hetzelfde adres,  in andere handen overgaan en dan ook vaak (soms geleidelijk) van naam veranderen.

De boekhandel van Corns van der Ven aan de Breestraat nr. 52 is daar een goed voorbeeld van. De boekhandel van J. van der Schouw aan de Breestraat nr. 110 ging in 1885 over op de naam Van der Schouw & Wierda. Toen J. W. Wierda de zaak in 1890 overnam, heette de winkel voortaan “Wierda’s Boekhandel”. De winkel zat toen al op Breestraat nr. 52. Op 1 januari 1900 nam Corns van der Ven de zaak van Wierda over; de naam werd toen (zoals op het blauwe etiket te zien is) “Wierda’s Boekhandel, Corns van der Ven”. Met een tussenstap “Corns van der Ven v/h Wierda” werd de uiteindelijke naam “Boek- Kunst- en Muziekhandel Corns van der Ven”. Op enig moment (1911) werd onder de naam van de eigenaar ook nog vermeld (I. Visscher).

De boekhandel heeft tot 1917 bestaan. 

dinsdag 17 december 2019

Ukiyo-e Books


Christiaan Uhlenbeck startte de verkoop van Japanse prentkunst in 1982 met Hotei Japanese Prints. De eerste 6 jaar opereerde hij vanuit zijn huis. In 1988 begon hij samen met Christer von der Burg Ukiyo-e Books, een gespecialiseerde boekwinkel met de nadruk op Japanse (prent)kunst en cultuur, aanvankelijk gevestigd op de Langebrug nr. 34 in Leiden. Vanaf 1990 begon hij met enige regelmaat boekpublicaties uit te geven en in 1995 startte hij de uitgeverij Hotei Publishing. Er verschenen meer dan 70 boeken m.b.t. Japanse kunst. Tegenwoordig maakt de uitgeverij onder hetzelfde imprint deel uit van de gerenommeerde Leidse uitgever Brill. In 2005 verhuisde Hotei Japanese Prints naar een grotere  ruimte in het Sieboldhuis aan het Rapenburg nr. 19, een zeer passende locatie, gezien de door Philipp Franz von Siebold verzamelde objecten die daar te bewonderen zijn. In 2013 werd de zaak een BV.

maandag 16 december 2019

Tethoff


G.A.J. Tethoff Jr. was op meerdere gebieden actief. In mei 1861 neemt hij het koffie- en bierhuis “Ruimzicht” aan het Kort Rapenburg Wijk IV, nr. 167 over. Dat was geen lang leven beschoren, want in maart 1862 opent hij op de Haarlemmerstraat Wijk VI, no. 383 (nieuwe nummering nr. 54) “Het Neerlandsch Koffijhuis” (voorheen “De Twee Kolommen”). Daar werden ook voorstellingen/muziekuitvoeringen gegeven en er was regelmatig “bal”. In 1864 wordt bijvoorbeeld de 2e en laatste voorstelling aangekondigd “door den heer Charles Bernard, danser op één been, bijgenaamd Donato van Weenen, afgewisseld door muziek”.

Rond 1873 is Tethoff begonnen met de handel in kalenders, almanakken en briefkaarten, eerst ook op nr. 54 in de Haarlemmerstraat, maar vanaf 1875 op Haarlemmerstraat nr. 19. Het assortiment wordt gestaag uitgebreid met speelgoed, bladmuziek en kinder-, prent- en leesboeken en tijdschriften. Ook geeft hij incidenteel iets uit, zoals de “Tramway-polka, composée pour le piano-forte par H.J. van Praag”. Vanaf 1875 noemt hij zichzelf ook echt boekhandelaar. In 1877 wordt een deel van de voorraad door een grote brand vernietigd. Dan wordt wat nog toonbaar is, uitverkocht op de bovenzaal van het Neerlandsch Koffijhuis. Zoals veel boekhandelaren heeft Tethoff ook een “advertentiebureel”. Het afgebeelde etiket stamt uit 1876.

In april 1879 wordt zijn faillissement uitgesproken, maar dit heeft waarschijnlijk alleen betrekking op het koffiehuis, want dat wordt door een andere eigenaar voortgezet onder de naam “Café Ephraim”, voorheen Tethoff. De andere activiteiten vallen kennelijk buiten het faillissement want in 1880 geeft hij een “Masquerade-marsch, opgedragen aan het Leidsch Studenten Corps” uit en in 1883 bestaat de boekhandel, annex advertentiebureel nog steeds. In 1884 tenslotte verhuist de winkel naar de Steenstraat nr. 51, bij de Galgstraat.

G. A. T. Tethoff Jr. overlijdt op 28 maart 1896.  


zondag 15 december 2019

Teljeur


De dragers van de naam Teljeur komen oorspronkelijk uit Frans Vlaanderen. De naam is een fonetische verbastering van het franse Tailleur (kleermaker; vergelijk het engelse taylor). Dergelijke verbasteringen komen in Leiden vrij veel voor (een ander voorbeeld Blanchard – Blansjaar). De Teljeurs waren in de streek van oorsprong vooral werkzaam in de textielindustrie en trokken in de 17e – 19e eeuw richting de Nederlanden. De naam kwam in Leiden in de 20e eeuw nog heel veel voor. Zo was er in de jaren ’40 bijvoorbeeld  een kleermaker Teljeur gevestigd aan de Oude Vest 71.

Deze lange inleiding kan helaas niet verbloemen dat ik over de leesbibliotheek van C. J. Teljeur geen gegevens heb kunnen vinden. Dankzij het destijds met de pen op het stempel geschreven adres weet ik alleen dat de leesbibliotheek gevestigd was aan het Levendaal nr. 163. 

zaterdag 14 december 2019

Tijdschriftencentrale


Boek- en kantoorboekhandel De Tijdschriftencentrale startte in 1936 op het Noordeinde nr. 36 in Leiden. Aanvankelijk lag de nadruk op de verkoop en verspreiding via derden van tijdschriften. Men probeert allerlei soorten winkels ertoe te bewegen tijdschriften in het assortiment op te nemen. In 1937 wordt er een filiaal geopend op de Hoge Rijndijk nr. 74. In die tijd worden als eigenaren vermeld P.W. van Savoyen en zijn vrouw mevr. Van Savoyen-Goor. Het filiaal wordt in 1938 opgeheven  en alle activiteiten worden verplaatst naar het Kort Rapenburg nr. 12A. Later wordt als directeur  vermeld E.H. Moens.

Onder de naam De Tijdschriftencentrale bestaat het bedrijf tot 1973. In 1971 wordt een verkoopster gevraagd: “hoe beter hoe mooier, hoe mooier hoe beter”. Of dat tot stijgende verkoopcijfers heeft geleid, is niet bekend. In 1973 wordt de winkel omgedoopt in boek- en kantoorboekhandel “Libra”. Een belangrijk deel van de omzet wordt dan gehaald uit de verkoop van LP’s. In 1974 wordt de winkel opgeheven. 


vrijdag 13 december 2019

Stadhuis


In het pand aan de Breestraat nr. 123 in Leiden was tussen 1946 en 1952 boekhandel “De Sleutelstad” gevestigd. De “Nederlandse Wetenschappelijke Boekhandel” van dezelfde eigenaar opereerde ook tot 1952 aan de Breestraat nr. 52.

De boekhandel waarvan hier het stempel wordt afgebeeld, boekhandel “Het Stadhuis”, net als “De Sleutelstad” gevestigd op Breestraat nr. 123, werd in juni 1942 geopend. In de advertenties waarmee de zaak zich aanprees, was sprake van een unieke collectie boeken. Dit mocht echter niet verhinderen dat de winkel  in oktober 1945 al weer moest sluiten. Ik acht de kans zeer waarschijnlijk dat ook deze boekhandel dezelfde eigenaar had als “De Sleutelstad”

woensdag 11 december 2019

Somerwil


Pieter Somerwil (1828-1894) kwam in 1841 als 12-jarige jongen in dienst bij boekhandel Gebhard aan het Rapenburg nr. 58, hoek Kloksteeg. Daarna was hij ook nog in dienst bij boekhandel Hazenberg. Maar in 1870 begon hij zijn eigen boek-, muziek-, plaat- en papierhandel op het adres Breestraat nr. 35. Hij was tevens pedel van het Leidsch Studenten Corps. Dat verklaart waarschijnlijk ook dat hij tussen 1856 en 1894 ruim 300 merendeels juridische dissertaties uitgaf. Incidenteel gaf hij ook andersoortige publicaties uit, zoals bijvoorbeeld: “Mijmeringen van een vijftienjarigen schooljongen, bij den dood van den dichter H. Tollens / door Willem” (1856).

In de academische wereld werd hij “alomtegenwoordige Piet Somerwil” genoemd, omdat beweerd werd dat hij op één en hetzelfde tijdstip  op verschillende plaatsen was gezien. Welke boekhandelaar zou dat niet willen!

Sleutelstad


De vormgeving van het etiket van boekhandel De Sleutelstad aan de Breestraat nr. 123 in Leiden vertoont veel overeenkomst met die van de eerder behandelde Nederlandse Wetenschappelijke Boekhandel, eveneens aan de Breestraat gevestigd op nr.  52. Beide zaken hadden dan ook dezelfde eigenaar. Tussen 1946 en 1952 (jaar van opheffing) adverteerde De Sleutelstad met de slogan “Leiden’s boekhandel van de eerste rang”. Net zo pretentieus als de naam van de andere zaak. Zoals eerder te lezen viel bij de behandeling van de Nederlandse Wetenschappelijke Boekhandel was het einde van het bedrijf betrekkelijk roemloos.


dinsdag 10 december 2019

Silvester


De tot op de dag van vandaag succesvolle kinder- en jeugdboekhandel Silvester werd als eerst Leidse jeugdboekhandel in november 1991 geopend op Rapenburg nr. 17. Op initiatief van Chantal Bosch, al snel aangevuld met 2 compagnons Jeannette Noorda en Anneke Brands. Men heeft een grote voorraad boeken voor de leeftijdsklasse van 3 tot 17 jaar. Er worden voorleesmiddagen georganiseerd, schrijvers treden er op en er worden exposities gehouden. Blijkens één van de etiketjes bestaat er sinds enige tijd ook een nevenvestiging in Zoetermeer.

maandag 9 december 2019

segaar


In deze serie van inmiddels 110 Leidse boekhandels en boekbinders is als adres het Noordeinde zelden voorgekomen.

Op 3 september 1932 werd aan het Noordeinde nr. 26 de papierhandel van C. Segaar geopend, naar eigen zeggen “naar de eischen des tijds ingericht”. In de loop van de jaren ’30 werd de zaak uitgebreid tot een boek- , kantoorboek-  en papierhandel. In 1938 werd geadverteerd met kinderkerstboeken vanaf 19 cent!

In 1954 wordt deze boekhandel voor het laatst vermeld.

zondag 8 december 2019

Schreuder & Van Baak


Met enige moeite (met een loep) heb ik kunnen ontcijferen van welke boekhandel dit etiket is (Schreuder & Van Baak).

In 1828 had Hermina Hendrina Schreuder een (kantoor)boekhandel aan de Botermarkt nr. 14 in Leiden. In mei 1841 doet zij de zaak over aan Robert van Baak, die de boekhandel voortzet onder de naam Schreuder & Van Baak. De nieuwe eigenaar beveelt zich beleefd aan bij de bestaande clientele en “belooft door eene solide bediening zich in alle opzichten hetzelve waardig te zullen maken”. Hij breidt de zaak uit tot een boek-, kunst- en muziekhandel, annex leesbibliotheek. In de leesbibliotheek werd vooral verstrooiende lectuur opgenomen voor de klandizie uit de gewone middenstand. 

Tot 1874 gaf Schreuder & Van Baak ook vrij veel boeken en prenten uit. Onder andere populaire romans van J. de Vries. Een voorbeeld: “Edmond : oorspronkelijke roman in den trant van Ch. Dickens”. Dit boek beleefde later bij een andere uitgever nog een 2e druk. De 1e druk bij Van Baak is in geen enkele Nederlandse bibliotheek aanwezig.

In 1872 deed Van Baak de boekhandel over aan zijn voormalige winkelbediende Johannes Eggers (hier eerder behandeld). 

zaterdag 7 december 2019

Van der Schouw


In januari 1868 opende J. van der Schouw een boek- en kunsthandel aan de Breedstraat Wijk IV, nr. 229, bij de Korenbrugsteeg in Leiden (vanaf 1870 Breestraat nr. 110). Voor zijn leesbibliotheek-afdeling had hij een reglement opgesteld waar de klanten zich aan dienden te houden, dat bestond uit 10 artikelen. Artikel 8 luidde: “De werken die men schendt, verscheurt of verliest, is men verplicht tegen den verkoopprijs te vergoeden”.

Van der Schouw was een “kleine concurrent” van boekhandel Van der Hoek, die vlakbij hem  aan de Breestraat zat. Zoals veel boekhandelaren in de 19e eeuw had hij ook een advertentiebureau.

In 1885 wordt J.W. Wierda zijn compagnon en de zaak heet vanaf dat moment Van der Schouw & Wierda. Dat beviel kennelijk niet, want al in 1886 wordt alleen vermeld J.W. Wierda, met daaronder nog wel J. van der Schouw. In 1890 is de naam Van der Schouw verdwenen. Over Wierda later meer in deze serie. In dat zelfde jaar (1890) duikt Van der Schouw op in Den Haag als uitgever van Haagse stadsgidsen. In Leiden had hij al ervaring als uitgever opgedaan, want in 1880 gaf hij bijvoorbeeld het “interessante” proefschrift uit van Victor Albert van den Bossche, getiteld: Iets over bevrachting met stukgoederen”.

Het bovenste etiket stamt uit 1870.

vrijdag 6 december 2019

Schatkamer


Het diep gelovige echtpaar Anton en Hilda Noort begonnen in 1974 de christelijke/interkerkelijke boekhandel ”Bijbelhuis De Schatkamer” aan de Schutterstraat nr. 28 (hoek Maredijk) in Leiden. In 1976 verhuisde de winkel naar de Herengracht nr. 29.  De heer Noort was een groot liefhebber van poëzie, met name van het werk van Nel Benschop.

In 1995 nam het echtpaar na 21 jaar afscheid en droeg hun werk over “aan jongere schouders” (zoals zij het formuleerden). De winkel werd daarna bemand door vrijwilligers, onder wie Nelly van der Zon en Magda en Bert Meije uit Leiderdorp. De zaak ging deel uitmaken van de groep zogenaamde Fakkelwinkels. De bedoeling was om door middel van de verkoop van christelijke boeken een bijdrage te leveren aan het uitdragen van het evangelie. Er waren naast boeken ook allerlei hebbedingetjes verkrijgbaar, zoals sleutelhangers voorzien van het Ichthus-teken. In 2008 werd de zaak, inmiddels opererend onder de naam De Fakkel, gesloten. Op de achterkant van het afgebeelde stempel staat “God is getrouw”.

  

donderdag 5 december 2019

Saint Lucas


Carel J.J.G. Vosmaer, zoon van de in 1916 overleden Leidse hoogleraar zoölogie Gualtherus Vosmaer, volgde een gymnasium-opleiding in Gouda en Leiden, ging daarna in Leiden studeren en was tijdens zijn studie redacteur van Virtus Concordia Fides, orgaan van het Leidsch Studencorps. In 1943 dreef hij onder de naam Saint Lucas Society een handel in oude en nieuwe boeken en prenten op het adres Rapenburg nr. 83. Deze merkwaardige naam voor een boekhandel wordt verklaard door het feit dat deze Society ook functioneerde als archief voor Genealogiese Documentatie.  

Carel Vosmaer genoemd naar zijn  beroemde grootvader, de letterkundige, was in de oorlog betrokken bij de zogenaamde Leidse Paroolgroep. Aan de productie en verspreiding van de Leidse editie van dit illegale orgaan hielp Vosmaer actief mee.

Na de oorlog kwam de nadruk bij de Society steeds meer te liggen op de verkoop van kantoorartikelen, creatieve materialen, gereedschappen en postzegels. Vosmaer gaf in 1946 een tweewekelijkse nieuwsbrief uit, getiteld “Rapiarijs”. In advertenties vestigt hij de aandacht op het pand aan het Rapenburg door de toevoeging “het huis met de blauwe zonneschermen”.  In 1958 trad hij eenmalig op als uitgever van een dissertatie. In 1970 wordt de postzegelafdeling en de reprografische afdeling opgeheven.

Na 1975 heb ik geen sporen van deze zaak kunnen vinden. Carel Vosmaer overleed in 1986.     

Gijselaar

Waar in een familiebedrijf junior meestal senior opvolgt, was dat bij de boekhandelaren Gijselaar in Amsterdam niet het geval. De boekhandel...