Batavo

Boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek “Batavo” in Amsterdam-Zuid wordt vanaf ca. 1935 vermeld op het adres Rijnstraat nr. 75. Als eigenaren worden genoemd mej. H. S. den Hengst en mevr. Kuhlwilm-den Hengst. In de jaren ’50 worden er 2 filialen geopend in Amstelveen (Rembrandtweg nr. 134-140, ook wel nr. 142) en Heemstede (Zandvoortselaan nr. 147). In 1954 werd “Batavo” overgenomen door N.V. Deli Drukkerij en Boekhandels in Amsterdam (directeur Wm. S. B. Klooster). Als filiaalhouders van de Amsterdamse vestiging worden genoemd L. J. Vogelenzang en mej. P. Scheepers. In 1969 werd de N.V. Deli (incl. de boekhandels) overgenomen door de Perscombinatie. De leesbibliotheek-afdeling werd in 1970 opgeheven.

Bas 2

Klaas Jan Bas opende in 1955 in de Nieuwe Spiegelstraat nr. 33-35 in Amsterdam een algemene en wetenschappelijke boekhandel: “Boekhandel K. J. Bas”. Maar in oktober 1956 sloot hij deze zaak al weer, want toen nam hij de “Moderne Boekhandel” op de Leidsestraat nr. 70-72 over. Op deze al uit 1887 daterende zaak hoop ik later terug te komen. De naam luidde voortaan “Moderne Boekhandel K. J. Bas n.v.” Op de bovenverdieping werden zeer regelmatig exposities gehouden en veel bekende auteurs/kunstenaars signeerden op de Leidsestraat hun nieuw uitgekomen boeken (Ed van der Elsken, Karel Appel etc.). Verder onderscheidde de zaak zich o.a. door een aparte, grote pocket-afdeling. Eind jaren ’60 verenigde een aantal boekhandels, waaronder Moderne Boekhandel Bas zich in de Verenigde Boekhandels N. V. (Verbo). Klaas Jan Bas was directeur van Verbo. Het ging om boekhandels in Amsterdam, Rotterdam, Alkmaar, Den Haag en Zeist. Voor zover ik heb kunnen nagaan heeft Verbo niet heel lang bestaan. In 1991 fuseerde de Moderne Boekhandel Bas met de Ten Have Hoofdstad Boekhandel op de Kalverstraat nr. 154. De combinatie ging onder de naam “Bas Ten Have Boekhandel” door op de Leidsestraat nr. 70-72 (3 verdiepingen). Ter gelegenheid van de opening verscheen een boekje, getiteld “Uit een dagboek gescheurd : 10 gedichten” van Frans Pointl, een goede klant van beide zaken. In maart 1994 verhuisde boekhandel Bas Ten Have naar de Overtoom nr. 8-8A. De naam veranderde toen in “Standaard-Boekhandel Edelman Ten Have”. Wie herinnerde zich toen Klaas Jan Bas nog?

Bas

De leesbibliotheek van Jac. Bas was gevestigd op de Saenredamstraat nr. 37 (hoek Frans Halsstraat) in Amsterdam. Op hetzelfde adres heeft ook leesbibliotheek “Boeiend” gezeten, waar ik later in deze serie nog op terug hoop te komen. Een 2e leesbibliotheek in deze straat was van J. H. Geel op nummer 38.

Barneveld

C. J. Barneveld had op de Tijl Uilenspiegelstraat nr. 4 in Amsterdam-West een leesbibliotheek: ”Barneveld’s Leesbibliotheek”. Als eigenaar wordt ook vermeld G. Koomen.

Barendsen

Leesbibliotheek G. Barendsen op de Nieuwe Leliestraat nr. 23 in Amsterdam. Eén van de meer dan 200 leesbibliotheken die Amsterdam in de loop der jaren rijk was. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Barends

Rond 1910 startte David Hendrik Barends op de Amstelveenscheweg nr. 59 (ook wel nr. 57-59) in Amsterdam met “Barends’ Boekhandel”. Het ging om een algemene boekhandel met toch wel de meeste nadruk op kantoor-, teken- en schoolbehoeften. In 1936 werd een filiaal geopend in Amstelveen op de De Surmontstraat nr. 48 (ook wel nr. 46-48). Aan dit filiaal was ook een leesbibliotheek verbonden. David Hendrik Barends werd overigens in de zaak opgevolgd door zijn zoon David Hendrik Barends Jr., die in 1970 overleed (1905-1970). De boekhandel signaleerde ik voor het laatst in 1962.

Balkema

August Aimé (Guus) Balkema (1906-1996) begon na zijn studie Frans op 1 oktober 1936 een boekhandel in het “Huis aan de Drie Grachten” op de O.Z. Voorburgwal nr. 249 in Amsterdam. De winkel was o.a. gespecialiseerd in Franse literatuur. Vanaf 1939 werd Balkema ook actief als literaire uitgever. Tijdens de 2e wereldoorlog vonden er in het pand allerlei illegale activiteiten plaats; er was ook een onderduikplek. Samen met Wytz Gerbens Hellinga en Jan van Krimpen richtte Balkema in 1942 de illegale uitgeverij de “Vijf Ponden Pers “ op (totaal ca. 50 uitgaven gedurende de oorlog). De boekhandel was een ontmoetingsplek voor een groot aantal bekende auteurs (J. B. Charles, Bert Schierbeek, Hans van Straten etc.) Samen met Fred Batten en Adriaan Morriën startte Balkema nog een illegale uitgeverij “Het Zwarte Schaap”. Na de oorlog vertrok Balkema naar Zuid-Afrika om daar zijn carrière als uitgever succesvol voort te zetten. Bij zijn verhuizing zou meegespeeld hebben dat hij angst had voor de Russen en dat hij weinig vertrouwen had in de ontwikkeling van het na-oorlogse Nederland. Het Huis aan de Drie Grachten werd daarna korte tijd gehuurd door de latere antiquaar A. L. van Gendt, die daarvoor bij Balkema werkte. Niet zo lang daarna werd de boekhandel voortgezet door Gerke Postma die ook bij Balkema werkzaam was geweest. Op Postma hoop ik later nog terug te komen.