Hollandsche Spoor

Leesbibliotheek “Hollandsche Spoor” aan de Hoefkade nr. 2a in Den Haag was in ieder geval in bedrijf tussen 1951 en 1966. Er worden verschillende eigenaren genoemd: mevr. J. A. Willemsteyn, A. M. de Witte, en H. van den Bos (tussen 1959 en 1964). Van den Bos kwam eerder

ook al langs als eigenaar van leesbibliotheek “Hofwijck”. Leesbibliotheek “Hollandsche Spoor” werd in 1966, toen geleid door Joh. Van Bezeij, opgeheven.

Hofwijck

In welke periode Leesbibliotheek “Hofwijck” aan de Hofwijckstraat nr. 37a in Den Haag exact in bedrijf was, heb ik niet kunnen achterhalen. Er worden meerdere eigenaren vermeld: H. van den Bos, C. van den Bos en B. Th. van Kleef.

H. van den Bos was rond 1955 de eigenaar. Hij had ook een leesbibliotheek onder eigen naam op de Hoefkade nr. 2A. C. van den Bos dreef de zaak tussen 1959 en 1964.    

Hoekstra

In 1917 startte F. W. Hoekstra met een boekhandel aan de Paul Krugerlaan nr. 153 in Den Haag. Daarvoor had hij al boeken verkocht op de markt. Het grote etiket bewijst bovendien dat hij eerst een nieuwe en 2^e hands boekwinkel/binderij had aan de nabijgelegen Fronemanstraat nr. 31. Het was een boekhandel op Gereformeerd-Christelijke grondslag. In 1935 verkocht hij de zaak aan Klaas Oltho de Jong, die echter de naam Hoekstra altijd handhaafde onder toevoeging van zijn eigen naam. De Jong had al vanaf 1924 ervaring opgedaan in verschillende boekhandels verspreid over het land: P. de Lange in Deventer, Scheltema & Holkema in Amsterdam, Breyer in Arnhem en Van Hengel in Rotterdam. In 1939 verplaatste De Jong de winkel naar de Paul Krugerlaan nr. 175, juist naast het Paul Krugerplein. In 1975 werd de zaak na een totale uitverkoop opgeheven. Klaas Oltho de Jong overleed in 1997 op 92-jarige leeftijd. 

HKO

Arie Willem Segboer (1871-1940) leerde het vak bij boekhandel Waltman in Delft en was daarna van 1894 tot 1901 eigenaar van de voormalige boekhandel Henneveld in die stad. In 1902 verkocht hij deze winkel aan J. Vis Jr. Omstreeks 1890 begon Segboer met het exploiteren van kiosken in de wachtlokalen van de Haagsche Tramweg Maatschappij (HTM), waar kranten, tijdschriften en populair drukwerk werd verkocht. In 1908 voert hij de naam “Kioskonderneming De Globe”, nadat hij 6 kiosken had overgenomen van de firma Wolf. Vanaf 1909 publiceerde Segboer het weekblad ”Pak me mee voor 5 cent”. In 1916 richtte hij “Segboer’s Uitgevers Maatschappij” op met als 2^e naam de “Haagsche Kiosk Onderneming” (HKO – zie de etiketten). In Delft gaf Segboer overigens ook al boeken uit. Rond 1918 nam hij 20 Haagse kiosken over van de AKO. Op het hoogtepunt exploiteerde hij 57 kiosken in Den Haag en Scheveningen. Adressen van de firma; o.a. Suezkade nr. 113 en Oranjeplein. De uitgeverij publiceerde veel populair drukwerk (romans, kookboeken, stadsplattegronden, handleidingen voor droomuitlegging en waarzeggerij etc.). Deze boeken werden op grote schaal via de kiosken aan de man gebracht. In 1931 werd de directie gevormd door A. W.  Segboer en A. Pelleboer. De laatste trad in 1933 terug. Sinds 1936 was het kantoor van de firma gevestigd op het Spui nr. 231, met een filiaal op de Gevers Deynootweg nr. 146 in Scheveningen. De zaak gaf een groot aantal fraaie ansichtkaarten uit die door het hele land verkocht werden. Eén van de bekendste uitgaven was de “Haagsche stratengids”.

Na het overlijden van de oprichter in 1940 zette zijn weduwe mevr. A. Segboer-van der Velde de zaak voort. In 1945 kwam haar zoon A. W. Segboer jr. in de zaak. Mevr. Segboer overleed in 1961. In 1968 werd de firma een dochteronderneming van M. van Gelderen & Zoon. In 1977 verdween de naam Segboer. 

       

Heuvel

Bij Van den Heuvel in Den Haag hebben we het over een echt boekbindersgeslacht. De zaak was gevestigd aan het Hofspui nr. 38. Tussen 1826 en 1849 was er sprake van de firma Gebroeders Van den Heuvel, boekbinder der koningin/hofboekbinder. In 1845 gaf men uit: “Hemelsch palmhof, met 6 keurige staalgravuren, een voortreffelijk Rooms Catholijk gebedenboek”. Sommige etiketten vermelden tussen 1874 en 1882 F. of F. J. V. van den Heuvel, stoomboekbinderij, agentuur van boekbindersgereedschap en vouwmachines. J. V. (Joannis Vincentius) van den Heuvel wordt vermeld tussen 1858 en 1879. Allen mochten zich tooien met de titel hofboekbinder. Tot slot komen we H. (Henri) van den Heuvel tegen met een binderij, fabriek en magazijn van schrijfboeken en kantoorbehoeften, Engelsche bureau-artikelen in groote verscheidenheid, papeterie (periode 1867-1910).

Hesselvelt

Rond 1900 had de weduwe H. F. J. Hesselvelt-van Diermen een franse boekwinkel aan de Molenstraat nr. 43 in Den Haag. Articles de bureau et pour les ecoles, papeterie. Het enige wat ik over deze zaak heb kunnen ontdekken, is dat de weduwe in 1899 door een paar jongens in haar winkel bestolen werd (politiebericht, waarin getuigen werden opgeroepen zich te melden).

Hees

Hees & Co. was een muziekhandel met vestigingen in diverse plaatsen (Delft, Amsterdam, Haarlem, etc.). Eigenaar was Hendrik Jacobus Hees. De Haagse vestiging heeft op meerdere adressen gezeten. Rond 1901/1902 in de Herderinnestraat nr. 9, bij de Boekhorststraat. Rond 1905/1907 in de 2^e Wagenstraat nr. 79. Sinds 1908 tot minstens 1969 zat de zaak aan de Prinsestraat, eerst op nr. 29-31, de langste tijd op nr. 36-38. Men had ook enige tijd een 2^e vestiging aan de Frederik Hendriklaan nr. 295. Hees & Co was fabrikant, leverancier en verhuurder van muziekinstrumenten, maar verkocht ook bladmuziek. De Haagse vestiging adverteerde o.a. met: “sprekende en zingende, fluitende en muziekmakende briefkaarten” voor 24 cent.

Halwasse

Jan Gerard Halwasse (1883-1974) werkte in zijn jeugdjaren bij antiquariaat R. W. P. de Vries in Amsterdam. In 1904 begon hij met zijn eigen antiquariaat, eerst in Haarlem, maar al snel verhuisde hij naar Den Haag. Aanvankelijk was zijn winkel gevestigd aan de Brouwersgracht nr. 16, maar al vrij snel vestigde hij zich op de Prins Hendrikstraat nr. 20. Het “Genealogisch-Heraldisch Bureau en Antiquariaat Gerard Halwasse”, zoals hij zijn zaak doopte, was gespecialiseerd in genealogie, heraldiek, Nederlandse geschiedenis, Nederlandse topografie, gelegenheidsgedichten en prenten. De zaak gaf zeer regelmatig catalogi uit. Halwasse verzamelde tienduizenden zwart/wit portretfoto’s, voorzien van een familienaam (vaak uitgeknipt); helaas ontbrak meestal de datering. Deze collectie werd in 1974 geschonken aan het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG), Centrum voor Familiegeschiedenis in Den Haag, waarvan Halwasse in het begin van de 20^e eeuw ook enige tijd adjunct-directeur was. Toen hij in 1974 opgenomen moest worden in een tehuis, werd zijn gigantische voorraad boeken, prenten/portretten en gelegenheidsgedichten (honderdduizenden!) overgenomen door een vaste klant, Ab van der Steur uit Haarlem. Deze voorraad vormde de basis van het antiquariaat waarmee Van der Steur rond deze tijd begon. Jan Gerard Halwasse overleed in december 1974.    

Haket

In welke periode Leesbibliotheek G. F. E. J. Haket in de Paul Potterstraat nr. 356 in Den Haag zat, heb ik niet kunnen achterhalen (volgens nagekomen informatie in de jaren '60). Zeker is dat deze leesbibliotheek in 1955 in Scheveningen aan de Symonszstraat nr. 44/46 gevestigd was, toen gedreven door mevr. G. C. Haket. In een latere periode zat op hetzelfde  adres in Scheveningen kantoorboekhandel Haket. 

Hack

In 1869 is de leesinrichting van W. H. Hack/Gebrs. Hack te vinden in de Zuilingstraat nr. 17 in Den Haag. Tussen 1863 en 1879 was de zaak van de Gebrs. Hack gevestigd aan de Vliersteeg nr. 14. Vanaf 1885 is er sprake van de Hollandsche, Fransche, Engelsche en Duitsche Leesbibliotheek en Leesinrichting van dagbladen en tijdschriften van A. Hack aan het Hooge Westeinde nr. 26a. Er was ook een zogenaamd “annoncebureau” aan de leesbibliotheek verbonden én men verkocht ook kerst- en nieuwjaarskaarten en scheurkalenders. Dit stempel is helaas wat moeilijk te lezen. In 1904 (waarschijnlijk na het overlijden van de eigenaar) sloot deze bibliotheek. De man die er 31 jaar lang chef was geweest, A. I. Heidmann, begon in 1902 voor zichzelf  met een leesbibliotheek in de Torenstraat nr. 37.  

Haas

In 1869 werd aan het Noordeinde nr. 156 in Den Haag de firma L. K. C. de Haas gevestigd. De zaak was op diverse gebieden actief: leesbibliotheek (in 5 talen), boek- en kantoorboekhandel, leesinrichting voor tijdschriften onder de naam “Nut en genoegen”, advertentiebureau, binderij en drukkerij. In 1889 zat de uitgeverij op de Hartogstraat nr. 3. Ik noem één uitgave: “Uit het leven van een onderwijzer : een luimige schets dóór een onderwijzer”. In 1895 werd een filiaal geopend aan de Obrechtstraat nr. 41. In 1903 werd de hoofdvestiging verplaatst van het Noordeinde nr. 156 naar nr. 152. Toen was de drukkerij gevestigd  onder de naam Anton de Haas aan de Frederikstraat nr. 9.

In 1905 werd de drukkerij/binderij ondergebracht in het nieuw gebouwde hoekpand aan de Tasmanstraat nr. 147, hoek Spoorbaan. De zijmuur van dit pand werd door De Haas verhuurd aan andere bedrijven om er reclameschilderingen op aan te brengen. Het zal dan ook niet verbazen dat de uitgeverij het volgende werk publiceerde: “Handleiding voor het huisschilderen ten dienste van opzichters en bouwkundigen / door J. M. Kippel”. In 1905 werd ook een fietskaartje voor de provincie Zuid-Holland uitgegeven.

In 1929 werd nog feestelijk het 60-jarig bestaan van de leesinrichting “Nut en genoegen” gevierd, dan gevestigd aan de Sweelinckstraat nr. 158, maar in 1930 viel het gordijn. De toenmalige eigenaren, H. W. de Haas en A. Chr. De Haas gingen failliet.        

Haar

In de geschiedenis van de boekhandel die vandaag aan de orde komt, zijn drie perioden te onderscheiden.

1901-1920. In 1901 opende J. G. van der Haar samen met P. van Ketel een boekhandel aan de Prins Hendrikstraat nr. 138 in Den Haag onder de naam “Boek-, Muziek- en Kunsthandel Van der Haar & Van Ketel”. In 1916 verhuisde de zaak naar de Weimarstraat nr. 6. In deze periode was er ook een leesbibliotheek in 4 talen aan de winkel verbonden. Tussen 1901 en 1916 werden door de boekhandel ook verschillende dichtbundels uitgegeven. Dat had ongetwijfeld te maken met de interesse  voor poëzie van Van der Haar, want er zaten ook een paar bundels bij van hemzelf, weliswaar onder het pseudoniem W. van Weide. Van der Haar overleed in 1920.

1920-1937. Na het overlijden van Van der Haar zette Van Ketel de boekhandel onder eigen naam voort. Hij had het vak geleerd bij boekhandel J. Heuvelink in Arnhem. In 1925 verplaatste Van Ketel de zaak naar de Laan van Meerdervoort nr. 198B. Ook Van Ketel trad incidenteel op als uitgever.

1937-1999. In 1937 verkocht Van Ketel de winkel aan G. J. van Drimmelen. Van Drimmelen kreeg zijn boekhandelsopleiding bij boekhandel A.A. Land Ezn in Harlingen. Tussen 1930 en 1934 werkte hij in het filiaal van G. C. T. van Dorp in Soerabaja. Van 1934 tot 1937 had hij een boekhandel in Franeker. Zijn winkel in Den Haag was een algemene boekhandel, met als specialisatie vrijzinnig christelijke lectuur en schoolboeken. De naam Van Ketel werd door Van Drimmelen altijd gehandhaafd. Hij was zeer actief op diverse fronten in het boekenvak. Tijdens de boekenweek  werd zijn  speciaal ingerichte etalage een aantal keren bekroond. Hij was lid van de Commissie voor de vakopleiding van de Vereniging ter Bevordering van de Belangen  des Boekhandels en erevoorzitter van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. Zijn zaak was in de oorlog betrokken bij illegale activiteiten en hij heeft in die periode een paar keer gevangen gezeten. Na 1966 werd de boekhandel achtereenvolgens geleid door L. C. Heyting, Mevr. A. W van Drimmelen-Nooitgedacht en H. Rodermond. In december 1999 sloot de winkel aan de Laan van Meerdervoort definitief haar deuren.

Haan

Boek-, Kunst- en Muziekhandel M. J. de Haan was in het laatste decennium van de 19^e eeuw gevestigd aan de Piet Heinstraat nr. 7 in Den Haag. Men had ook een kantoorafdeling, want in 1896 adverteerde men met 100 visitekaartjes, dik ivoor karton in fijne étui vanaf f. 1.- In 1898 wordt de boekhandel in het Nieuwsblad voor de boekhandel ter overname aangeboden inclusief de inventaris.  

Haagse Stripshop

In 1982 opende Peter van Uunen de Haagse Stripshop aan de Wagenstraat in Den Haag. In de periode 1982-2004 zat de zaak in verschillende panden in deze straat. In 2005 verhuisde de winkel naar de Stille Veerkade nr. 43. Marnix Rueb signeerde in deze zaak vanzelfsprekend zijn debuut-album “Kap nah” (Haagse Harry). Na bijna dertig jaar sloot Van Uunen december 2009  de winkel om op internet door te gaan met de “Comic Stripshop”.

Haagse kinderboekhandel

Eerder in deze serie kwam de kinderboekhandel “Alice in wonderland” voorbij. De zaak werd in 1987 opgericht aan de Piet Heinstraat nr. 2 in Den Haag door Dieuwke en Jan Selman. Dit etiket doet vermoeden dat de winkel aanvankelijk gewoon “De Haagse Kinderboekhandel” heette en dat de naam Alice in wonderland kort daarop, in 1988, geintroduceerd werd. Op een gegeven moment werden de panden Piet Heinstraat nr. 2 en 4 samengevoegd. In 2012 werd het 25-jarig bestaan feestelijk gevierd.  Vanaf 2015 zijn Yvon van Oel en Stefan Wolters de eigenaren.

Haagse Kantoorboekhandel

Nog een Haagse Kantoorboekhandel, maar dan uit een latere periode dan de Haagsche Kantoorboekhandel die ik gisteren afbeeldde. Dat kan afgeleid worden uit de spelling. Deze boekhandel aan de Hoefkade 2a, bij de Stationsweg in Den Haag was naar mijn inschatting actief in de 50-er jaren.  Helaas heb ik nergens iets over deze zaak kunnen vinden. Wellicht zijn er Hagenaars die hier meer van weten?

Haagsche Kantoorboekhandel

De Haagsche Kantoorboekhandel was in de jaren ’30 gevestigd op de Stationsweg nr. 38 in Den Haag. In de oorlogsjaren zat de zaak op de Stationsweg nr. 95A. Verder geen informatie.

Haagsche Drukkerij

Op 8 april 1921 werd de Haagsche Drukkerij en Uitgeversmaatschappij N.V. opgericht door Joh. G. L. Berlott aan de Spaarnestraat nr. 4, hoek Weteringkade in Den Haag. De firma had een aantal poten: drukkerij, advertentie- en reclamebureau, cliché-inrichting, boek- en kantoorboekhandel en uitgeverij. In 1930 verhuisde het bedrijf naar de Z.O. Buitensingel nr. 20 (op dit etiket staat nr. 18), hoek Pletterijkade Spui. De leiding was achtereenvolgens in handen van Joh. G. L. Berlott (1921-1962), J. J. H. de Witt (1962-1963), J. A. Hofman (1963-1966), A. J. J. Meyer (1966-1984) , daana de heer Scheffer. Eén van de publicaties die de firma uitgaf: “Vaderland en volk : het antisemitisme een geestelijke kanker. De N.S.B. een gevaar voor Nederland” / door Gerard Adolf Boon (1939). Hoe lang de boekhandel bestaan heeft, is mij niet bekend. De drukkerij werd op een gegeven moment verkocht aan de Sijthoff Pers, maar in 1992 nam uitgeverij Lakerveld de zaak weer over van Sijthoff.    

Haagse Boekerij

Boekhandel De Haagse Boekerij aan de Fredrikstraat nr. 24 in Den Haag is een kleine zelfstandige boekhandel gedreven door Anna en Herman Boswijk, gespecialiseerd in antroposofie/spiritualiteit. Men heeft ook een grote collectie kaarten. Toen de winkel in 2000 een moeilijke periode doormaakte, werd er een vriendenstichting opgericht, die de zaak financieel steunt: Stichting Diodato Pro Libris. De stichting is ook de huisbaas. In 1997 kwam Inge Ebbinge bij de winkel werken. Zij was lange tijd het gezicht van de winkel. De toenmalige eigenaresse Anneke Verhagen overleed in 1999.   In 2005 deed Herman Boswijk zijn intrede. De zaak brengt met enige regelmaat een eigen nieuwsbrief uit met actuele informatie, acties, nieuwe publicaties etc.

Haaff

J. M. van ’t Haaff nam rond 1839/1840 de failliete boekhandel over van Salomon de Visser aan de Dennenweg Wijk O, no. 296 (=nr. 7) in Den Haag. Al in 1834 was hij mede-oprichter én uitgever van het “Nieuwsblad voor den boekhandel”, het nog steeds bestaande vakblad. In 1865 adverteerde de boekhandel met het volgende aanbod: “Te verkrijgen welgelijkende fotografie van den verraderlijk vermoorden Abraham Lincoln, president der Noord-Amerikaansche Staten”. Naast de boekhandel bleef Van ’t Haaff zeer actief als uitgever. Tussen 1840 en 1914 gaf hij meer dan 150 publicaties uit. Voor Hagenaars interessant: “Een achttiende hoofdstuk voor de “Physiologie van Den Haag” door een Hagenaar (= Willem Jozef Andries Jonckbloet)”. In het begin van de 20^e eeuw wordt J. E. van ‘t Haaff als eigenaar vermeld, vermoedelijk de zoon van de oprichter. In 1919 werd de zaak opgeheven. 

Guy

De muziekhandel van Ch. Williams Guy was sinds 1899 gevestigd aan de Prins Hendrikstraat nr. 149-151 in Den Haag. Men verkocht, repareerde en stemde muziekinstrumenten. Klanten konden les nemen op de viool en de mandoline en er werd uiteraard bladmuziek verkocht. Guy was hoofdvertegenwoordiger voor Nederland en koloniën voor Editions “Liro”. Rond 1928 was er een nevenvestiging aan de Thomsonlaan nr. 73.  Editions “Liro” was een uitgever van bladmuziek, vooral in het genre dansmuziek. Enkele nummers die bij Guy te krijgen waren: Levens-Shimmy, Toet-Ankh-Amen foxtrott, O, jij kleine dwaasheid (muziek Wim Poppink, tekst Wim Straub) en nummers van The Jazz-Devils.  

Guit

Rond 1959 nam A. Guit de kantoorboekhandel over van Gez. Marks aan de Dr. Schaepmanstraat nr. 13, t/o de Sint Jeroenkerk (Spoorwijk) in Den Haag. Naast kantoorartikelen ging hij ook speelgoed en huishoudelijke  artikelen verkopen. Guit was van katholieke huize en de nadruk kwam in zijn winkel te liggen op een enorm uitgebreide collectie religieuze artikelen, waarvoor zelfs een aparte toonkamer werd ingericht. Bij de communie kregen alle kinderen van zijn klanten 10 gedachtenisprentjes bedrukt met hun eigen naam. Op alle artikelen werden “kindermuntzegels” gegeven. De zaak heeft vermoedelijk niet lang bestaan, want na 1960 heb ik er geen spoor meer van gevonden.   

Groot

G. J. de Groot kwam al eerder ter sprake bij boekhandel Dijkhoffz. Nadat hij in 1902 de boekhandel had overgenomen van J. S. van Hoogstraten aan de Plaats N.Z. in Den Haag, waar hij als winkelchef werkte, ging hij in 1903 een compagnonschap  aan met zijn zwager Marinus Dijkhoffz op de Plaats Z.Z. onder de naam “De Groot en Dijkhoffz” (de etiketten van deze zaak beeldde ik eerder af bij Dijkhoffz.). In 1915 trad hij uit de gezamenlijke firma en ging verder met een boekhandel onder eigen naam, vermoedelijk in Rijswijk, want daar wordt zijn zaak in 1918 vermeld. Dit nagekomen etiket bewijst echter dat hij ook op de Laan van Meerdervoort nr. 271a gezeten heeft (datering ca. 1927). De boekhandel in Rijswijk werd in 1927 voortgezet door zijn vrouw, mevr. Joh. Dijkhoffz. G. J. de Groot overleed in 1934. De winkel in Rijswijk werd later door een andere eigenaar voortgezet onder de naam “Rijswijkse Boekhandel”.

Groh

De kantoorboekhandel van G. J. Groh was tussen 1923 en 1937 gevestigd aan de Theresiastraat nr. 109 in Den Haag. In 1938 verhuisde de winkel naar nr. 147 in dezelfde straat. Hoelang de zaak daar nog gezeten heeft, is mij niet bekend.

Groep

Vóór J. van de Groep zijn evangelisatieboekhandel vestigde aan de Oosterwijk Bruynstraat nr. 4 in Den Haag had hij al een avontuurlijk leven achter de rug. Opgeleid als meubelmaker volgde hij, geraakt door het geloof, een opleiding aan een zendingsschool in Duitsland, vertrok in 1908 als colporteur-evangelist naar Malakka, Singapore, Pinang en Medan. Hij bereisde Java van west naar oost en vice versa. Vervolgens vertrok hij naar Australië, waar hij in Adelaide een opleiding tot predikant volgde. Van 1917 tot 1933 werkte hij als colporteur voor de Algemeene Boekhandel voor Inwendige Zending in Den Haag en als vertegenwoordiger voor uitgeverij Callenbach in Nijkerk. In 1937 verplaatste hij zijn boekhandel naar de Azaleastraat nr. 69. In die tijd ontstond zijn  sympathie voor het Nationaal-Socialisme. Zijn jongste zoon, oppervaandrig bij de Nederlandse Jeugdstorm,  viel in 1944 aan het Oostfront voor “zijn ideaal en vaderland” (formulering in de overlijdensadvertentie). Het Nieuwsblad voor de Boekhandel vermeldde op 17 mei 1945 dat J. van de Groep geschorst werd als boekhandelaar wegens onwaardig gedrag tijdens de bezetting. Dit betekende het einde voor deze boekhandel in de Haagse Bloemenbuurt. 

Groeneweg

Op dit etiket wordt weliswaar vermeld dat Wim Groeneweg naast tabakwaren ook kantoorartikelen aanbiedt, maar in de loop der jaren is de nadruk steeds meer komen te liggen op sigaren/sigaretten en niet te vergeten op de handel in postzegels. Volgens de Kamer van Koophandel is de zaak opgericht in 2013 aan de Juliana van Stolberglaan nr. 284 in Den Haag. De winkel werd in 2019 opgeheven.

Groeneveld

Wiardus G. J. Groeneveld genoot zijn opleiding als boekhandelaar bij Hymans Stenfert Kroese in Arnhem en bij Revers in Dordrecht. Daarna vertrok hij naar Stuttgart waar hij in dienst trad bij de “Verlag Christen-Gemeinschaft”. In 1936 vestigde hij zich met zijn eigen boekhandel in de Appelstraat nr. 242 in Den Haag, een winkelstraat in de toen nieuwe stadsuitbreiding. De zaak groeide uit tot een buurtboekhandel die duidelijk in een behoefte voorzag. Getraceerd tot 1960.    

Groen

Boek- en kantoorvakhandel De Groen op het Kaapseplein nr. 63 in Den Haag heb ik kunnen traceren tussen 1972 en 1989. In 1979 afficheerde de zaak zich als DE reformatorische boekhandel voor Den Haag en omstreken.

Gravenhaagsche

J. W. van Willige stichttte in 1906 aan de Korte Poten nr. 21 in Den Haag een rooms-katholieke boekhandel “J. W. van Willige & Co.” Als uitgever speelde hij nauwelijks een rol. In 1908 publiceerde hij: “Jezus Christus, de vriend van den priester : overwegingen door Christ. Schets”. In 1915 verplaatste hij de zaak naar nr. 18, met tevens een etalage en entree aan de Heerenstraat nr. 11a. In 1916 werden alle nevenartikelen, die hij óók verkocht, resoluut in de uitverkoop gedaan (lederwaren, kinderspelen, schilderijen, potteries etc.) en concentreerde hij zich helemaal op de boeken. De naam werd veranderd in “R.K. Boekhandel Van Willige & Co“. Vervolgens krijgt de winkel in 1917 zijn definitieve naam “’s-Gravenhaagsche R.K. Boek- en Kunsthandel”. Directrice is mejuffouw A. Gerrits. In 1920 komt de leiding in handen van F. C. Gijsen, die later de zaak voor eigen rekening en onder eigen naam zal voortzetten. Hij ging ook weer andere zaken verkopen, zoals vulpenhouders, papeterie en modebladen. In 1935 werd de zaak opgeheven.     

Govers

Antonius Nicolaas Govers richtte in november 1876 zijn rooms-katholieke boekhandel/uitgeverij/binderij op aan het Westeinde nr. 188 (ook genoemd Hooge Westeinde nr. 6) in Den Haag. De zaak zou zich altijd blijven presenteren met de initialen van de oprichter, maar in de loop van bijna een eeuw bemanden 3 generaties Govers het bedrijf. Vanaf 1914 werd de zaak geleid door zijn 3 zoons: Ernest André Marie, Joseph Victor Theodor en Henri Jean Marie Govers. De 3^e generatie werd gevormd door C. B. M., J. C. M., E. A. M. en W. P. M. Govers. Ze verdeelden onder elkaar de taken m.b.t. de boekhandel, kantoorboekhandel en uitgeverij/drukkerij. De winkel werd op een gegeven moment verplaatst naar een pand hoek Westeinde nr. 2-4/Jan Hendrikstraat nr. 1-3. In 1901 werd ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan een boekje uitgegeven, getiteld: “Ons jubiléboekje : onderrichtingen en gebeden voor het jubilé  van 1901” door E. J. Jansen. Het pand hoek Westeinde/Jan Hendrikstraat werd in 1929 gesloopt en op dezelfde plaats vervangen door een nieuw hoekpand. De winkel had een ruim rooms-katholiek assortiment, met naast boeken ook heiligenbeelden, kruisen, stolpen, rozenkransen etc. De stichter A. N. Govers overleed in 1931. De uitgeverij kreeg het predicaat “Pauselijk drukker en uitgever” toegekend. Tussen 1856 en 1956 werden meer dan 120 voornamelijk rooms-katholiek getinte publicaties uitgegeven. O.a. veel van de jezuïet Henri de Greeve, de oprichter van de Bond zonder naam, die in de 2^e wereldoorlog gegijzeld werd door de Duitsers. In 1929 had Piet Broos, de bekende auteur/illustrator van kinderboeken, zijn eerste baantje bij boekhandel Govers. In 1969 was C. B. M. Govers penningmeester van de ’s Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. Toen boekhandel Govers in 1974 opging in boekhandel “De Vijf Vocalen” was de leiding in handen van F. Schoner. Op de foto de etalage van Govers in 1932.

           

Golverdinge

Jan van Golverdinge (geboren in 1813 in Amsterdam) was al op 15-jarige leeftijd werkzaam bij boekhandel Cramer in de hoofdstad. Op instigatie van Isaac Da Costa begon hij een christelijke boekhandel in Den Haag omdat  daar in die tijd moeilijk aan christelijke lectuur te komen was. In 1833 vestigde hij zich met steun van zijn Amsterdamse Reveil-vrienden als boekhandelaar in de Papestraat in Den Haag. De zaak bleek al gauw een succes , want hij verhuisde in 1840 naar een groter pand aan de Vlamingstraat Wijk S. no. 130 (= nr. 17)(J van Golverdinge & Zoon). Vanaf het begin was Van Golverdinge ook zeer actief als uitgever. Zijn eerste uitgave was van de hand van Abraham Capadose, een neef van Da Costa. In de jaren ’40 van de 19^e eeuw sloot Van Golverdinge zich aan bij de Afscheidingsbeweging. Via de Gerefomeerde Gemeente o/h Kruis werd hij uiteindelijk lidmaat van de Christelijk Gereformeerde Kerk en hij trad daar zelfs regelmatig op als voorganger. Tussen 1833 en 1908 gaf hij meer dan 200 publicaties uit met een rechtzinnig christelijk karakter. Waar in Coronatijd mensen het betreuren geen toneeluitvoeringen meer te kunnen bezoeken, werd in die tijd in rechtzinnige kring toneel als onzedelijk en onchristelijk beschouwd, getuige de door Van Golverdinge in 1834 uitgegeven publicatie “De onzedelijke en onchristelijke strekking van het schouwtoneel”. Zoals bij vrijwel alle boekhandels in de 19^e eeuw was ook bij Van Golverdinge een advertentiebureau  aan de zaak verbonden. In 1874 biedt zich via zijn advertentiebureau een 28-jarige vrouw aan als “meid alleen” of “werkmeid” in een christelijk gezin. Jan van Golverdinge overleed in 1888. Zijn zoon zette de zaak voort. In 1905 werd de winkel overgenomen door de aan de Zeestraat nr. 40 gevestigde boekhandelaar G.  J. van Peursem, waarover later in deze serie meer.