Butselaar

A. C. (Ab) Butselaar verliet in 1926 het onderwijs om op de Middenweg nr. 176 in Amsterdam-Betondorp (Tuindorp, Watergraafsmeer) een boek- en kunsthandel te beginnen: “Butselaar’s Boek- en Kunsthandel”. Hij stond bekend als een revolutionaire schoolmeester en was zeer actief in sociaal-democratische organisaties, zoals de S.D.A.P., de Nederlandsche Arbeiders Sportbond, de Bond van Nederlandsche Dienstplichtigen en de Bond van Nederlandsche Onderwijzers. In zijn boekhandel kon men dan ook voor alle mogelijke bijeenkomsten gerelateerd aan de arbeidersbeweging kaarten verkrijgen. In augustus 1932 verkocht hij zijn boekhandel aan J. H. Bovenkerk, die hier eerder ter sprake kwam. Butselaar was een liefhebber van het kaartspel en het zal niet verbazen dat hij lid was van de Arbeiders Bridge Club.

Burgersdijk

Toen de Duitse bezetter eind 1940/begin 1941 na de rede van Cleveringa de Leidse universiteit sloot en veel studenten naar Amsterdam vertrokken, opende het uit 1894 daterende Leidse antiquariaat/veilinghuis Burgersdijk & Niermans (“Templum Salomonis”) in maart 1942 een filiaal in Amsterdam op de Langebrugweg nr. 13. In 1943 verhuisde het filiaal naar de Leidschestraat nr. 7. Het veilinghuis werd in 1944 verplaatst naar de Herengracht. In 1947 werden alle activiteiten van Burgersdijk & Niermans weer

geconcentreerd in Leiden.

Bunjes

O. G. Bunjes nam in juli 1920 de boek- en papierhandel/leesbibliotheek over van de weduwe N. W. Gunters in de Pretoriusstraat nr. 15, bij de Linnaeusstraat in Amsterdam-Oost. Zoals het etiket laat zien, bleef hij de naam Gunters nog wel vermelden. In april 1936 verkocht Bunjes de zaak aan J. Rigter: “Rigter’s Boekhandel v/h O. G. Bunjes”. Zowel boekhandel Gunters als boekhandel Rigter ontbreekt in mijn etiketten-verzameling, die lang niet compleet is.

Buisman

De kantoorboekhandel/leesbibliotheek van H. J. Buisman Hzn. werd in 1934 geopend op de Brouwersgracht nr. 90 in Amsterdam. In december 1937 verhuisde de zaak naar de Elandsgracht nr. 113, hoek Lijnbaansgracht. Na de oorlog was Buisman gevestigd op de Elandsgracht nr. 87. De leesbibliotheek werd in 1964 opgeheven. Of de boekhandel toen nog bestond, is mij niet bekend.

Buffa

Eind 18e eeuw trokken er verschillende ambulante prenthandelaren vanuit het Italiaanse dorpje Pieve Tesino naar West-Europa. Ik noem een paar namen: de Caramelli’s, de Tessaro’s, de Buffa’s etc. Frans (Francois) Buffa kwam rond 1790 in Amsterdam aan en zette aanvankelijk zijn werkzaamheden ambulant voort. Maar in 1808 huurde hij een pand op de Kalverstraat nr. 221, hoek Gapersteeg (later Kalverstraat E, nr. 21, weer later nr. 39) en startte daar zijn handel in prenten, tekeningen, schilderijen en ook boeken. In de loop der jaren gaf hij zelf ook veel prenten , kaarten en boeken uit. Zo gaf de zaak in 1825 de volgende publicatie uit: “Vues choisis d’Amsterdam et ses environs”, dessinées d’après nature par C. de Kruyf et autres artistes. Zijn broer Pieter Buffa had tussen 1808 en 1864 ook een prentenzaak in de Kalverstraat op nr. 90, bij het ingangspoortje van het Burgerweeshuis. Zijn zaak kwam na 1864 in handen van D. Tessaro. Rond 1820 vertrok Frans Buffa weer naar Italië en liet de zaak toen over aan zijn zoons, Sebastiaan en Giovanni Buffa. Dat verklaart de naam “Francois Buffa et fils”. Het werd één van de toonaangevende kunsthandels van Amsterdam. In 1836 werd het bedrijf overgenomen door Alberto Caramelli (1811-1891) en Pierre Beguin (1808-1866). In de periode 1836-1895 worden verder nog als directeuren/eigenaren genoemd Filippo Tessaro en Jan Caramelli. In 1895 werd de zaak eigendom van Jacobus Slagmulder (1861-1921), die al sinds 1880 in dienst was van de firma Buffa. In 1904 werd een 2e vestiging geopend op het Noordeinde nr. 33 in Den Haag (gebouw Mercurius) o.l.v. Piet J. Zürcher (zie het afgebeelde etiket). Na het overlijden van Slagmulder in 1921 was de zaak enige tijd gesloten, maar al vrij snel nam J. H. H. (Joop Siedenburg) het heft in handen. Vanaf 1927 werd Siedenburg geassisteerd door zijn zoon Hein (1908-1990) en zijn schoonzoon Bob van Royen. Door toenemende concurrentie en een veranderende markt was men in 1934 genoodzaakt een liquidatie-verkoop te houden van een deel van de voorraad (reproductieprenten). De nadruk kwam daarna meer te liggen op schilderijen en tekeningen. In maart 1951 tenslotte sloot de zaak haar deuren.

Bruins

A. Bruins begon in 1950 een “Internationale Boek- en Tijdschriftenhandel” op de P. C. Hooftstraat nr. 64 (later nr. 64-66) in Amsterdam-Zuid. In advertenties meldt hij: “Boeken/Tijdschriften/Pockets, drie winkels in 1”. Midden jaren ’50 was er ook enige tijd een filiaal op de Prinsengracht nr. 454 (filiaalhouder M. F. W. M van Rosmalen). Bruins was agent voor de Haagse Post. Eind jaren ‘70 werd de zaak onderdeel van een franchiseketen. Dan wordt als bedrijfsleider G. J. Ypma genoemd. In 1986 was op het adres P. C. Hooftstraat nr. 64 een vestiging van “Meneer Kees” te vinden.

Brugman 2

De boek- en kantoorboekbinderij (ook wel franse binderij genoemd)en boekhandel van J. K. Brugman is vanaf 1900 gevestigd op de Prinsengracht nr. 142, bij de Bloemgracht in Amsterdam. Het rode etiket laat zien dat de firma (rond 1929) ook enige tijd verbleef op het adres Rosmarijnsteeg nr. 4. In dat pand was tussen 1910 en 1925 boekhandel H. (ook wel H. M.) Brugman gevestigd, ongetwijfeld familie van J. K. Brugman die eigenaar van het pand was. Hoe dan ook, de firma J. K. Brugman verhuist rond 1932 van de Prinsengracht naar de Oude Leliestraat nr. 15, hoek Herengracht. De binderij is dan al opgeheven en het bedrijf ontwikkelt zich als een belangrijke kantoorboekhandel. In 1933 is de leiding in handen van J. K. Brugman Jr., de zoon van de oprichter. Als deze er in 1971 mee stopt, neemt zijn schoondochter Lia Brugman, samen met de broer van haar beste vriendin Niek van der Zijden het bedrijf over. Vanaf dat moment heet de zaak “Kantoorvakhandel Brugman & Van der Zijden”. In 1981 werd de winkel uitgebreid met een aanpalend pand. Het adres is dan Oude Leliestraat nr. 13-15. In 1995 is het bedrijf weer in handen van een Brugman, de achterkleinzoon van de oprichter, Frank Brugman. In 2020 ging de fysieke zaak, die zich inmiddels vooral richtte op de zakelijke markt, dicht en toen ging het bedrijf alleen op internet verder onder de naam BenZ.

Brugman

Cornelis Bernardus Brugman oefende het beroep van boekbinder in 1902 uit in Zutphen op de Weg van Voorst nr. 14. Rond 1918 is zijn binderij gevestigd op de Keizersgracht nr. 64 in Amsterdam. Kort daarna zit het bedrijf op de 1e Weteringdwarsstraat nr. 22. Nadere gegevens ontbreken.

Brug 3

De Arbeiders Jeugd Centrale (A.J.C.) werd in maart 1918 opgericht. Het ging om een idealistische, socialistische jeugdbeweging met als doel verheffing van jongeren uit de arbeidersklasse en hun voorbereiding op de strijd van de arbeidersbeweging. De Centrale was gevestigd op de Reguliersgracht nr. 87 in Amsterdam. Grote man was lange tijd Koos Vorrink. De reden dat de A.J.C. in deze serie voorbijkomt, is dat men op de Reguliersgracht nr. 72 ook een winkel had, genaamd “Verkoopcentrale De Brug”. Daar werden alle mogelijke artikelen verkocht die pasten in de sfeer van de beweging: sportartikelen, kampeergerei, kinderspeelgoed, muziekinstrumenten, maar ook boeken, waaronder veel eigen publicaties van de A.J.C. Twee kenmerkende titels: “Nooit of te nimmer : de alcohol en de A.J.C.”, door Herman Molendijk (ca. 1930) en “Worsteling der vrijheid : over fascistische en democratische staatsleer”, door M. van der Goes van Naters (1935). De omslagen van de eigen publicaties werden grotendeels ontworpen door Fré Cohen. Na de duitse inval werd de A.J.C. in augustus 1940 opgeheven. Na de oorlog werden de activiteiten hervat op de Keizersgracht nr. 717. In 1959 - inmiddels was er heel andere maatschappelijke situatie ontstaan – werd de A.J.C. opgeheven. Op de foto het interieur van de winkel.

Brug 2

F. Baumgartner had rond 1904 een kantoorboekhandel op de Amsteldijk nr. 51 in Amsterdam. In 1943 is hij de eigenaar van boekhandel en erkende leesbibliotheek “De Brug” op de Heerenstraat nr. 29. Vanaf ca. 1945 opereert zijn boekhandel weer onder de naam F. Baumgartner. Mogelijk omdat de naam “De Brug” conflicteerde met de gelijknamige boekhandel op de Koninginneweg nr. 137?? Baumgartner had wel de oudste rechten.

Brug 1

In het pand waar tijdens de 2e wereldoorlog nog de foute “Volksche Boekhandel” gevestigd was op de Koninginneweg nr. 137, hoek Valeriusplein in Amsterdam-Zuid opende Cornelia Vogel in 1945 haar boekhandel “De Brug”. Ze heeft het daar 12 jaar volgehouden. In oktober 1957 vroeg zij surseance van betaling aan. Daarna ging op dit adres in 1958 “Boekhandel Godfried” van start.

Brouwer 2

De boekhandel van Johannes Leeuwenkuijl (gevestigd sinds 1859) op de Kalverstraat E, nr. 17 in Amsterdam werd in 1863 overgenomen door Jan D. Brouwer. In dat jaar luidt het adres Kalverstraat, bij de St. Luciënsteeg E, nr. 37. Brouwer presenteerde zich als boek- en kunsthandel en verzorgde ook drukwerk. Zijn klantenkring was niet van de straat getuige de vermelding op de etiketten “Imprimerie a la minute”. Brouwer trad ook op als uitgever. Zo verscheen in 1866 bij hem: “Geen kermis? Toch kermis! : een woord voor het volk”, door Eberhard (pseudoniem van Johannes Karel de Regt). Daarnaast gaf hij ook kaarten en leporello’s uit. Vanaf 1870 wordt als adres vermeld: Kalverstraat, bij de Taksteeg E, nr. 63. Vanaf 1875 Kalverstraat E, nr. 117 (zie de etiketten). Vanaf 1875 is de zaak gevestigd op Singel, bij de Gasthuismolensteeg nr. 260. Brouwer gaf ook enkele jaren het Tijdschrift voor photographie uit. In 1883 werd de winkel overgenomen door Adriaan Dorsman, die de naam Jan D. Brouwer aanvankelijk handhaaft. In 1885 tenslotte kocht Adriaan Dorsman boekhandel Brinkman & Van der Meulen op de Hartenstraat nr. 24 van C. L. Brinkman Jr. De twee zaken werden toen gecombineerd. De naam veranderde uiteindelijk in “Boekhandel A. Dorsman”.

Brouwer

Emile en Anneke Brouwer begonnen in 1970 Boekhandel Brouwer op het adres Tussenmeer nr. 46 in Amsterdam-Osdorp. Ze verkochten ook sigaren. In 1993 verhuisden ze naar Naarden en openden daar aan de Marktstraat de literaire boekhandel “Comenius”.

Bronsveld

De boekbinderij van Joannes Wilhelmus Bronsveld in Amsterdam ging van start in 1825. Op welk adres is mij niet bekend. Vanaf 1839 bevond de “fabriek van kantoorboeken , linieerderij, boekbinderij, perforeer- en nummerinrichting” zich op de N. Z. Achterburgwal, tussen de Toren- en Lijnbaanstegen nr. 286. De leiding was in handen van de heren J. W. Bronsveld Sr. en Jr. De firma verhuisde met enige regelmaat. Achteenvolgens: N. Z. Achterburgwal G, nr. 261 (ook Spuistraat G, nr. 261) (1867-1874), Spuistraat, bij de Spaarpotsteeg, nr. 98 (1879), Damrak nr. 90, over de Beurs (1882). Na een brand in dit laatste pand verhuisde men tijdelijk naar Damrak nr. 43boven. Inmiddels had men dringend behoefte aan een grotere ruimte en toen werd het pand op de N.Z. Voorburgwal nr. 270, over het Nieuws van de Dag betrokken (zie etiket). Vanaf 1867 presenteerde het bedrijf zich als “Boekbinderij Wed. J. W. Bronsveld”. In 1889 werd Evert Andries Hemink, die in 1864 in dienst was getreden, eigenaar van het bedrijf. Bronsveld leverde kwaliteits-bindwerk. In 1891 werd de binderij bekroond met de hoogste onderscheiding (zilveren medaille) op de “Algemeene Tentoonstelling van Nijverheid” te Veendam. In 1893 ging Hemink een vennootschap aan met Franciscus Nicolaas Eyrond, maar in 1904 was hij al weer enige eigenaar. In 1907 werd de zaak ter overname aangeboden “wegens ernstige ziekte van de eigenaar”. De boekbinderij werd toen gekocht door Joh. H. Freitag.

Brons Boldingh

Toen Willem Clement in december 1864 overleed, deelde zijn weduwe, geboren De Ruyter, in januari 1865 mee dat zij de boekhandel van haar man, samen met haar zoon Willem Clement Jr. zou voortzetten. De zaak, die vanaf 1855 wordt vermeld, was toen gevestigd op de Prinsengracht , bij de Leidschestraat CC, nr. 492 in Amsterdam. Nog in het zelfde jaar werd de zaak overgenomen door de apotheker Laurens Jan Hendrik Brons Boldingh. Een curieuze wisseling van beroep. De verklaring ligt waarschijnlijk in het feit dat hij een relatie kreeg met een familielid van de weduwe of wellicht met de weduwe zelf, want hij trouwde in 1866 met Ida Maria Catherina Angenita de Ruyter, boekhandelaarster. Hoe dan ook, vanaf 1865 is er sprake van de “Nieuwe Hollandsche Leesbibliotheek/Boek- en Papierhandel/Advertentiebureau van L. J. H. Brons Boldingh, Firma W. Clement” op het adres Prinsengracht, bij de Westerstraat OO, nr. 667. Op enig moment was de winkel ook gevestigd op de Leidschegracht, bij de Prinsengracht JJ, nr. 36. De zaak was gespecialiseerd in kinderprentenboekjes en goedkope (populaire) romans. In dat laatste genre gaf men ook zelf boeken uit, met name van de auteur G. W. H. Panchaud. In 1868 bijvoorbeeld: “Avonturiers op geneeskundig gebied : romantische schetsen”. Ongetwijfeld interessant voor een apotheker. Het bedrijf gaf ook het Amsterdamsch Volksblad uit. In augustus 1874 deelde Brons Boldingh mee dat de zaak werd opgeheven.

Broerse

De boekhandel/leesbibliotheek van H. Broerse Jr. kom ik voor het eerst tegen in 1927. De zaak is dan gevestigd op de Chassestraat nr. 34 (ook wel nr. 34-36) in Amsterdam-West. De leesbibliotheek werd in 1960 opgeheven. Na opheffing van de boekhandel (rond 1970?) is men kennelijk als drukkerij verder gegaan. De foto toont (links) een uithangbord van Drukkerij H. Broerse op de Chassestraat nr. 34-36. Later was deze drukkerij gevestigd op de Tweede Kostverlorenkade nr. 62.

Broek

W. J. v.d. Broek had in de oorlogsjaren (‘40-’45) een boekhandel en leesbibliotheek in de 2e Ceramstraat nr. 33 in Amsterdam-Oost. Nadere gegevens ontbreken.

Brinkman & Zoon

Jan Harmen Brinkman (1809-1891) begon in 1836 een boekhandel op de Nieuwe Leliestraat nr. 65 in Amsterdam. Toen hij in augustus 1842 met zijn “boek-, papier- en kantoorwinkel/leesbibliotheek” verhuisde naar Singel nr. 152, hoek Bergstraat bedankte hij M. Westerman & Zoon (boekhandel in Amsterdam) voor de leerrijke jaren die hij daar had doorgebracht. Brinkman werd ook actief als uitgever. Vanaf 1 januari 1875 werd zijn zoon Hendrik Brinkman (overleden 1911) mede-eigenaar. Vanaf dat moment presenteerde het bedrijf zich als “Brinkman & Zoon”. In november 1894 werd de winkel verplaatst naar Heerengracht nr. 148, bij de Leliegracht. Na het overlijden van Hendrik Brinkman in 1911 kreeg W. Winters die al 30 jaar bij de zaak werkzaam was de leiding en aan de kleinzoon van de oprichter Jan Harmen Brinkman Jr. werd “procuratie verleend”. Per 1 mei 1913 gingen uitgeverij en “debietzaak“ uit elkaar. De uitgeverij en engrosboekhandel bleef gevestigd op de Heerengracht, aanvankelijk onder leiding van mevr. Charlotte Johanna Brinkman-Molenaar. Na 1916 zwaaide J. H. Brinkman de scepter. De debietzaak werd voortgezet door de heer Winter onder de naam “Brinkman’s Boekhandel” op de Hartenstraat nr. 15 (vanaf 1924 Hartenstraat nr. 12). De zaak specialiseerde zich in handelswetenschappen en gaf op dit gebied ook eigen catalogi uit. In de jaren ’50 werd het bedrijf geleid door mevr. F. W. L. C. Saacke-Winters. In de jaren ’70 tenslotte maakt de zaak onderdeel uit van Wolters-Noordhoff (N.V. ICU) en is dan gevestigd op de Jodenbreestraat nr. 23.

Brinkman & Van der Meulen

De voorgeschiedenis van boekhandel Brinkman & Van der Meulen gaat terug tot ca. 1844. Toen begon Carel Leonard Brinkman (1820-1881) een boekhandel/uitgeverij in de Hartenstraat KK nr. 593, bij de Keizersgracht. Rond 1858 verhuisde de zaak naar Hartenstraat LL nr. 193. Brinkman zou zich vooral een naam verwerven als bibliograaf. Hij startte de “Alphabetische naamlijst van boeken, landkaarten enz. die in het Koninkrijk der Nederlanden uitgegeven en herdrukt zijn” (de voorloper van Brinkman’s Catalogus). Rimmer Reinders van der Meulen (1850-1925), afkomstig uit Bolsward, werd vanaf zijn 16e opgeleid als boekhandelaar, o.a. in Sneek, in Groningen (bij P. Noordhoff) en bij Tjeenk Willink in Arnhem. In 1877 trad hij in dienst bij bovengenoemde Carel Leonard Brinkman. Hij ging zich ook intensief bezighouden met de bibliografie en nam het werk hieraan grotendeels over. Hij gaf ook verschillende vakbibliografieën uit. In 1879 droeg C. L. Brinkman de zaak over aan zijn zoon, C. L. Brinkman Jr. (1856- ) én aan Rimmer van der Meulen. Vanaf dat moment heette de zaak “Boekhandel Brinkman & Van der Meulen”. Het adres luidde inmiddels Hartenstraat nr. 24. Al in 1880 verliet Rimmer van der Meulen de zaak om bibliothecaris te worden van het Rotterdams Leeskabinet. In 1885 verkocht C. L. Brinkman jr. de zaak aan Adriaan Dorsman, die daarvoor al “Jan. D. Brouwer’s Boekhandel” dreef. Dorsman handhaafde de naam Brinkman & Van der Meulen aanvankelijk, maar later heette de zaak gewoon ”Boekhandel A. Dorsman”. De uitgeverijtak van het bedrijf bleef bestaan onder de naam “C. L. Brinkman” op het adres Singel nr. 260, bij de Gasthuissteeg (later Singel nr. 212).

Brandt

H. Brandt dreef in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw een boekhandel/leesbibliotheek op de Gerard Doustraat nr. 226 in Amsterdam. Naar verluidt was hij ook de man achter de “Boekenverhuurinrichting DLGO”. DLGO staat voor Door Lectuur Genot en Ontwikkeling. Nadere gegevens ontbreken.

Brandaris

P. van Rossum Sr. ging in 1927 van start met leesbibliotheek “Brandaris” in de Riouwstraat nr. 129 in Amsterdam-Oost. Naast reisverhalen en kinderboeken had Van Rossum ook engelse, franse en duitse boeken in voorraad. Uit een advertentie: “wij zijn bekend om onze zindelijke boeken”. In 1934, er was toen al sprake van een volwaardige boekhandel, verhuisde de zaak naar de Insulindeweg nr. 119. Toen werd ook een filiaal geopend op de 2e V.d. Helststraat nr. 40 in Amsterdam-Zuid. De leiding was tussen 1934 en 1936 in handen van W. A. van Rossum en vanaf 1936 wordt als eigenaar vermeld W. H. van Rossum. Op het bruine etiket was er kennelijk onvoldoende ruimte om de naam van de straat correct te spellen. In 1973 kwam de zaak in handen van D. Luirik die hem voortzette tot 1986.

Bovenkerk

J. H. Bovenkerk was vóór 1932 werkzaam in Afrika voor een afrikaanse handelsmaatschappij. Toen hij naar Nederland terugkeerde, nam hij boekhandel Butselaar op de Middenweg nr. 176 in Amsterdam-Oost over. Vermoedelijk gebeurde dat onder invloed van zijn vrouw die werkzaam was bij de “Moderne Boekhandel” in Amsterdam. Hoe dan ook, Bovenkerk hield het al vrij snel voor gezien. Hij verkocht de zaak aan J. Knap en keerde terug naar Afrika. Aan de winkel was ook een leesbibliotheek verbonden. J. Knap handhaafde de naam “Bovenkerk’s Boekhandel” en zette de winkel tot 1967 voort.

Bouweriks

Gerrit Hendrik Bouweriks (1914-1988) had begin jaren ’60 een boekbinderij op de Haarlemmerstraat nr. 150 in Amsterdam. In 1953 wordt als adres vermeld Planciusstraat nr. 13. Zijn eerste vrouw, Anna Maria Ederzeel, was ook boekbindster.

Bottenburg 2

Er was nog een tweede Van Bottenburg als boekhandelaar actief in Amsterdam, maar duidelijk minder succesvol dan H. A. van Bottenburg. R. K. G. van Bottenburg had in de jaren ’40 en ’50 een boekhandel op de Rijnstraat nr. 150 in Amsterdam-Zuid. In 1954 werd deze noodlijdende winkel overgenomen door boekhandel Blankevoort. Van Bottenburg bleef dit filiaal van boekhandel Blankevoort wel leiden, want in 1955 meldde hij in een advertentie dat “zijn hooggeachte patroon” Gerrit Blankevoort was overleden.

Bottenburg 1

Hendrik Arnold van Bottenburg (1875-1941), van gereformeerde huize, ging in 1897 van start met zijn boek-, papier- en kunsthandel/antiquariaat/uitgeverij /veilinghuis op het adres Singel 279 , bij de Paleisstraat in Amsterdam. In 1900 verhuisde de zaak naar de Paleisstraat nr. 16. Mij valt steeds meer op hoe vaak bedrijven in het boekenvak in die tijd verhuisden. In 1904 presenteert Van Bottenburg zich als “Magazijn van goedkoope boeken” op het adres Bloemgracht nr. 66, maar tussen 1905 en 1912 verbleef de zaak op de Bloemgracht nr. 45. Uiteindelijk verhuisde men rond 1913/1914 definitief naar een pand op de Prinsengracht nr. 493. Zowel boekhandel, antiquariaat, veilinghuis als uitgeverij concentreerden zich op christelijke literatuur en dan met de nadruk op gereformeerd. Vanaf 1931 had de firma de rechtsvorm van een N.V. Na het overlijden van de oprichter in 1941 zette zijn zoon A. H. (Arnold) van Bottenburg (1902-1969) samen met zijn vrouw Hilly het bedrijf voort. Tijdens de 2e wereldoorlog bood Van Bottenburg in het pand op de Prinsengracht onderdak aan een verzetsgroep. De zaak werd “huisantiquaar” van de Vrije Universiteit en was uitgever van o.a. het anti-revolutionaire dagblad De Standaard. Er verscheen in de loop der jaren een groot aantal veilingcatalogi. Het verbaasde niemand dat Ton Bolland (eveneens met een gereformeerde achtergrond en beëdigd taxateur en veilinghouder) de zaak op de Prinsengracht in 1969 overnam.

Bothe

De boek-, papier- en kunsthandel/advertentiebureau/leesbibliotheek van Joh. F. Bothe wordt voor het eerst vermeld in 1913. Na 1936 heeft de zaak op verschillende adressen gezeten. Eerst (waarschijnlijk kort) op de Prinsengracht nr. 811. Ook op de Andreas Bonnstraat nr. 34 (in welke periode is mij niet bekend). Op enig moment was er ook sprake van een filiaal op de 2e Oosterparkweg nr. 138 (zie één van de etiketten). En in de oorlog was Bothe gevestigd in het V&D-gebouw aan de Kalverstraat nr. 201-219. In 1945 werd Bothe het lidmaatschap van de Boekhandelaarsvereniging ontnomen wegens “onwaardig gedrag” tijdens de bezetting. De zaak heeft waarschijnlijk tot 1957 bestaan.

Bosman 2

Amsterdam kende nog een tweede boekhandelaar Bosman. H. A. Bosman had tussen ca. 1917 en ca. 1938 (dus gedeeltelijk in dezelfde periode als zijn naamgenoot Joh. C. Bosman) een boek- en papierhandel/leesbibliotheek in de Wilhelminastraat nr. 64. Men kon er ook terecht voor kantoor-, school-, schrijf- en tekenbehoeften en de zaak gaf ook ansichtkaarten uit, o.a. van de Kanaalstraat en de Wilhelminastraat. Dat laatste was overigens in die tijd meer regel dan uitzondering. In 1937 werd H. A. Bosman geschrapt uit de lijst van leesbibliotheekhouders omdat hij weigerde zich aan het reglement te houden.

Bosman 1

Rond 1924 ging Joh. C. Bosman van start met “Bosman’s Boekhandel” op de Ruysdaelstraat nr. 11 in Amsterdam-Zuid. Er was ook een leesbibliotheek-afdeling aanwezig. In november 1935 werd H. J. van Schevikhoven eigenaar van de zaak. Het ging hier naar alle waarschijnlijkheid om de zwager of schoonzoon van de oprichter, want in de jaren ’50 wordt mevr. C. C. van Schevikhoven-Bosman als eigenaar genoemd. In de jaren ’60 is de zaak in handen van K. L. Duys. Getraceerd tot 1963.

Boskemper

De leesbibliotheek/boek- en kantoorboekhandel/copieer-inrichting van J. J. Boskemper was tussen ca. 1934 en ca. 1963 gevestigd op de Frederik Hendrikstraat nr. 71 in Amsterdam-West. In de leesbibliotheek was ook enige tijd mevr. Leyenaar-Boskemper werkzaam. In 1959 bood de firma 1000 overjarige bibliotheekboeken te koop aan. Zo kan de verzamelaar aan stempels komen! Dat de zaak ook enige tijd op de 1e Hugo de Grootstraat nr. 3 heeft gezeten, bewijst één van de stempels.

Bor

In 1865 deelt L. J. E. van den Bor aan “zijn geachte confraters” mee dat hij een 2e boekwinkel begint op de Nieuwmarkt K 289 (na de omnummering nr. 38, bij de Barndesteeg) in Amsterdam, naast de bestaande kantoorhandel van de weduwe C. van den Bor op de Vijzelstraat nr. 92. Ik heb de winkel kunnen traceren tot 1901. Het etiket is helaas moeilijk leesbaar.

Bosch

Kantoorboekhandel G. v.d. Bosch was tussen ca. 1937 en ca. 1959 gevestigd op het adres Zonneplein nr. 10 in Tuindorp-Oostzaan, Amsterdam-Noord. De zaak meerdere ansichtkaarten uit met straatbeelden in deze wijk. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden.

Borg

In augustus 1872 maakte G. Borg bekend dat hij, na 6 jaar werkzaam te zijn geweest bij Boekhandel C. L van Langenhuysen, zich nu zelfstandig als boekhandelaar/uitgever vestigde op de Prinsengracht, hoek Tuinstraat NN 537 (ook wel nr. 68) in Amsterdam. Het betrof een boekhandel van rooms-katholieke signatuur. Vanaf 1875 verscheen er een groot aantal publicaties bij Borg, vrijwel allemaal in de rooms-katholieke sfeer. Zo verscheen jaarlijks de “Katholieke Dubbeltjes Almanak (1891-…). Vooral in de beginperiode verhuisde Borg een aantal keren. In 1878 bevindt de zaak zich op de Leliegracht, “tusschen de Keizersgracht en Prinsengracht” no. 50. Vanaf 1881 is het adres Prinsengracht nr. 30, “tusschen Anjelierstraat en Westerstraat”. In 1887 verhuisde de winkel opnieuw, nu naar de Prinsenstraat nr. 6 (zie het etiket). In 1916 ging de firma G. Borg op in de R. K. Boekcentrale. Dat “lot” deelden meerdere Amsterdamse rooms-katholieke boekhandels, zoals bijvoorbeeld de eerder behandelde Boekhandel Bekker. In 1920 ging ook de zaak van C. L. van Langenhuysen (de vroegere werkgever van Borg) op in de R.K. Boekcentrale.

Boonacker

Begin mei 1919 kondigde Cornelis Boonacker (1883-1957) aan een boekhandel te openen op de Willemsparkweg nr. 212 in Amsterdam. Hij moet op het laatste moment van gedachte veranderd zijn, want nog dezelfde maand opende “Boekhandel C. Boonacker” de deuren op de P.C. Hooftstraat nr. 57. De zaak was met name gespecialiseerd in engelse, franse en duitse literatuur. Boonacker raakte in 1934 kort in opspraak omdat hij ergens de leus “Heil Hitler” op gekalkt had. Overigens is er daarna nooit meer aanleiding geweest om hem te verdenken van sympathie voor het nationaal-socialisme. De zaak was tussen 1920 en 1938 ook actief als uitgever. Er verschenen in die periode 10 publicaties. Curieus is het feit dat het hierbij in 8 gevallen ging om uitgaven van de auteur Otto Pitsch, leraar aan de landbouwschool te Warffum. Eén van deze titels: “Jeder Mensch, der auf der Erde lebt und arbeitet, ist ein Denker” (1938). Na het overlijden van Cornelis Boonacker in 1957 nam zijn zoon Willem Boonacker (1919-2012) het roer over. In de jaren ’70 en '80 nam boekhandel Allert de Lange verschillende Amsterdamse boekhandels over. Gezien het specialisme (in advertenties was sprake van “Internationale Boekhandel C. Boonacker”) was deze zaak kennelijk voor Allert de Lange ook interessant. In 1985 werd Boekhandel Boonacker overgenomen.

Boon

In 1909 begon de uit Den Helder afkomstige Jacob Cornelis Boon een boekhandel/leesbibliotheek/advertentiebureau op de Cornelis Schuytstraat nr. 11 in Amsterdam-Zuid, “Boon’s Boekhandel”. Op één van de etiketten presenteert hij zich ook als kunsthandel. In de periode 1913-1920 wordt als adres vermeld Amstelveenseweg nr. 182, maar tussen 1920 en 1932 zit de zaak weer op de Corn. Schuytstraat. In 1929 is er waarschijnlijk een filiaal geweest op de Paleisstraat nr. 47, hoek Singel. In 1932 wordt de winkel overgenomen door J. H. Mulder: “Boekhandel J. H. Mulder & Co., v/h Boon’s Boekhandel”. Vermoedelijk heeft Boon het in 1932 nog één keer geprobeerd, want in dat jaar duikt “Boon’s Boekhandel” op in Assendelft.

Books4Life

“Stal 14” in de Oudemanhuispoort in Amsterdam wordt sinds 2014 bezet door “Books4Life”. Men vindt er naast 2e hands boeken ook DVD’s en CD’s. De voorraad is ontstaan en wordt op peil gehouden door particuliere donaties. De opbrengst van de handel gaat namelijk naar goede doelen, o.a. Amnesty International en Oxfam Novib. De kast wordt bemand door 15 a 25 vrijwilligers. Je komt het concept “Book4Life” in meerdere steden tegen, o.a Utrecht, Nijmegen, Groningen, Tiburg etc.

Book Exchange

De Amerikaan Barry Klinger opende in 1978 een grote 2e hands boekwinkel onder de naam “The Book Exchange” met uitsluitend engelstalige boeken op de Kloveniersburgwal nr. 58 in Amsterdam. Verdeeld over 3 verdiepingen stonden er op een gegeven moment meer dan 50.000 titels. De focus lag op literatuur en sociale wetenschappen, maar ook alle andere interessegebieden waren aanwezig. Naar verluidt was/is het de grootste 2e hands boekhandel met engelstalige titels op het Europese continent. Toen de eigenaar in november 2004 plotseling overleed, werd de zaak overgenomen door zijn vriend Jeff Stone.

Bonda

Abram Joseph Bonda (1872-1928), afkomstig uit Sommelsdijk en eigenlijk van beroep fotograaf, begon zijn boekhandelaarscarrière als werknemer bij de boekhandel van de Firma H. C. Reinders & Co. op de Spiegelstraat nr. 60 in Amsterdam. In januari 1892 nam hij deze boekhandel/leesbibliotheek over en verplaatste de winkel naar de Nieuwe Spiegelstraat nr. 39. Hij handhaafde de naam H. C. Reinders. Al in 1893 ging Bonda echter failliet. In juni 1894 werd de zaak toch weer voortgezet onder de naam “Fa. Wed. Bonda & Co.” Eigenaar was F. C. Grote. In augustus 1901 droeg F. C. Grote de zaak over aan J. Jukkers Dekker. Dat betekende de start van de bekende Amsterdamse boekhandel Jukkers Dekker, waarover later hopelijk meer. Maar Abram Joseph Bonda gaf het niet op. Hij startte in 1902 “Bonda’s Boekhandel/Boekbinderij/Leesinrichting” op de Nieuwe Spiegelstraat nr. 72 (zie etiket). In 1906 werd in de krant melding gemaakt van het feit dat Bonda zonder enige mededeling met de noorderzon van dit adres vertrokken was (het einde van Bonda’s Boekhandel). Toch duikt Abram Joseph weer op, maar nu in Bergen, waar hij in 1910 een pand liet bouwen op de Oude Prinsweg nr. 11, waarin hij een boekhandel/leesbibliotheek/drukkerij begint (er was tevens een donkere kamer aanwezig; hij was immers van oorsprong fotograaf). Daar was hij wel succesvol, want dit betekende in feite de start van wat later de “Eerste Bergensche Boekhandel” zou gaan heten. Ook als fotograaf liet Bonda zich overigens niet onbetuigd. In 2010 verscheen bij de Eerste Bergensche Boekhandel ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan de volgende publicatie “Bergen door de ogen van Bonda : boekverkoper, fotograaf, drukker”, tekst van Frits David Zeiler.

Boode

In 1895 opende J. Boode een “Algemeene boek- en papierhandel” op de Kinkerstraat nr. 51, bij de Da Costakade in Amsterdam. Er was ook een leesbibliotheek aanwezig en de etiketten vermelden ook de aanwezigheid van Leesgezelschap ” Jacob van Lennep” (de Van Lennepstraat was immers vlakbij). De zaak gaf zoals de meeste boekhandels in die tijd ansichtkaarten uit van de omgeving, maar ook boekpublicaties, zoals bijvoorbeeld: ”Bacteriologie : leidraad bij de practische voorbereiding voor bacteriologische studenten en het practische werken deel I”, door J. J. van Hest. Boode was commissaris van de N.V. A.D.V. Schoolboekhandel. In 1924 verhuisde de winkel naar de Bilderdijkstraat nr. 102. Toen was Boode ook depothouder van het Nederlands Bijbelgenootschap. In juni 1929 sloot de winkel de deuren. De voorraad werd geveild. Toen in het Nieuwsblad voor de Boekhandel in 1932 werd meegedeeld dat J. Boode in Wassenaar was overleden, memoreerde men dat de heer Boode nooit verstek liet bij de teraardebestellingen van bekende personen uit het boekenvak. Je mag dus aannemen dat er op zijn eigen begrafenis veel belangstellenden waren.

Bommel

D. G. van Bommel (Douwe Goedhart)(1822-1901) vestigde zich in 1846 als boekbinder op de 3e Weteringdwarsstraat nr. 33 in Amsterdam (binderij met stempelpers). Hij was de vader van de befaamde boekbinder Elias P. van Bommel. Zijn binderij werd na zijn overlijden in 1901 zeker tot 1915 voortgezet door een andere zoon, nog steeds onder de naam “D. G. van Bommel” (zie de foto uit ca. mei 1915).

Bom

Als vestigingsjaar van de firma G. Theod. Bom wordt meestal genoemd 1840, maar in 1956 werd het 200-jarig bestaan gevierd. In 1756 ging een voorouder van Gerardus Theodorus Bom namelijk al van start als boekverkoper in Amsterdam. Dat was Gerrit Jansz. Bom (1730-1812). G. Theod. Bom begon echter inderdaad in 1840 met zijn bedrijf op het adres Water nr. 30 (nu Damrak). Aanvankelijk samen met zijn vader Gerrit Dirk Bom. Het bedrijf zou zich vooral een naam verwerven als veilinghuis, maar Bom was ook zeer actief als uitgever van met name kinder- en prentenboeken (veel van Jan Schenkman) en toneelteksten. Al in 1844 verscheen bijv. “De komiek, Of stof tot lachen” met 6 karikatuurplaten. In de jaren ’80 van de 19e eeuw werd Bom eigenaar van het toneelfonds van de fa. Wed. J. C. van Kesteren & Zoon. In de loop der tijd heeft de zaak op veel verschillende adressen gezeten. Een opsomming: Kalverstraat nr. 233, tegenover de Jonge Graaf, ook tegenover het Hof van Holland (1840-1849), Kalverstraat E, nr. 10, over de Jong Roelensteeg (1858-1868), Kalverstraat E, nr. 17 (187X), in de jaren ’80 van de 19e eeuw was er een verkooplokaal voor de veiling op de Keizersgracht nr. 429, bij het Molenpad, eveneens in de jaren ’80 werd er geveild op Spuistraat nr. 135, naast die Port van Cleve, in de jaren ’90 als er inmiddels al geruime tijd sprake is van G. Theod. Bom & Zoon (Adriaan Bom), de Keizersgracht nr. 149, bij de Leliegracht, begin 20e eeuw op de Herengracht nr. 542, over het Thorbeckeplein, tenslotte rond 1912 op de Kerkstraat nr. 310-314, bij de Reguliersgracht, waar het bedrijf voortaan gevestigd zou blijven. De veilingen beperkten zich niet alleen tot boeken, maar er werden ook veel munten- en penningen geveild en het aanbod werd steeds verder uitgebreid (meubelen, schilderijen, postzegels etc.) Rond 1918 treedt de firma ook op als makelaar. In 1980 ging het bedrijf in liquidatie.

Bolwerk

Op 7 januari 1936 opende Barend Willem Zwijfers (Bob) (1895-1975) een zogenaamde sigarenzaak op de Kalverstraat nr. 7 (vanaf 1940 nr. 5-7): “Nederlands Sigaren Bedrijf De Driehoek”(let op de beginletters). Zogenaamd, omdat het eigenlijk om een boek- en brochurehandel ging waarvan het enige doel het verspreiden van het nationaal-socialistische gedachtegoed was. Zwijfers, van oorsprong een succesvolle effectenhandelaar, was een rabiate NSB’er (lid geworden in 1933). Hij financierde de zaak en ging er van uit dat hij de klanten die voor sigaren kwamen op deze manier via boeken, brochures en niet te vergeten grammofoonplaten kennis kon laten maken met zijn heilsleer. Hij was ook medefinancier van de Nederlandse vertaling van “Mein Kampf”. Nog in 1936 werden er Driehoek-vestigingen geopend in Den Haag (Wagenstraat nr. 47, ook wel nr. 47a) en Haarlem (Groote Houtstraat nr. 7). In oktober 1937 volgde een vestiging in Rotterdam (Kruiskade nr. 5, later ook een vestiging op de Witte de Withstraat). In 1937 waren er ook nog vestigingen op de Hobbemastraat nr. 10 in Amsterdam en op Bezuidenhout nr. 4 in Den Haag. Vanaf maart 1939 verscheen het “Driehoek Nieuws” met aankondigingen en boekbesprekingen (totaal 7 nummers verschenen). Begin 1940 moest Zwijfers op last van de rechter de naam “De Driehoek” opgeven omdat er verwarring ontstond met een gelijknamige zaak in Den Dolder, die niets met de NSB te maken had. Een uitgeschreven prijsvraag voor een nieuwe naam resulteerde in “Het Bolwerk”. Rond de Driehoek-winkels waren regelmatig opstootjes, luiken werden geforceerd en ruiten sneuvelden. De Rotterdamse vestiging op de Kruiskade werd bij het bombardement in mei 1940 vernietigd. Op 9 november 1940 heropende “Het Bolwerk” daar op de Walenburgerweg nr. 96. Op 14 mei 1940 brandde de Haagse vestiging na een vuurgevecht met Nederlandse militairen af. De bezoekers van de Bolwerk-zaken werden vaak getracteerd op muziek van de Wehrmacht . In de Amsterdamse vestiging was ook een leesbiblioheek-afdeling, die in 1943 weer werd gesloten. Het Bolwerk gaf ook eigen publicaties uit. In 1940 verscheen: “Wat nieuw-Europa leest [en beluistert!]”. In 1942 pleegde een sabotagegroep van de CPN een bomaanslag op de Amsterdamse zaak. Op 9 mei 1945 werd Bob Zwijfers gearresteerd. Hij werd veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf. Hij overleed in 1975. De zaak op de Kalverstraat werd na de bevrijding geplunderd, de voorraad van ca. 27.000 boeken en brochures werd in beslag genomen en verpulpt. Direct daarna werd de etalage op de Kalverstraat gevuld met uitgaven van de ondergrondse uitgeverij “De Bezige Bij”. De Rotterdamse vestiging zou tot 11 juli 1941 geopend blijven.

Bolland

Alardus Antonie Wilhelm Bolland (1943-2010), kortweg Ton, groeide op in een gereformeerd gezin. Dat heeft ongetwijfeld mede bijgedragen aan het feit dat hij zich als boekhandelaar/uitgever/antiquaar/veilinghouder/taxateur voornamelijk bezig heeft gehouden met de handel in theologische boeken. Voor hij in 1965 zijn eigen boekhandel begon in Vlaardingen op de Dwarsbleekstraat nr. 1, was hij enige tijd werkzaam bij De Slegte. In maart 1968 verhuisde zijn theologische boekhandel/uitgeverij/antiquariaat naar de Sam. Esmeijerstraat nr. 57, eveneens in Vlaardingen. Op 1 januari 1969 werd hij tevens veilinghouder/beëdigd taxateur na de overname van uitgeverij/veilinghuis/antiquariaat H. A. van Bottenburg N.V. in Amsterdam (gevestigd sinds 1897), huisantiquaar van de Vrije Universiteit en uitgever van De Standaard. Vanaf dat moment was de firma Ton Bolland gevestigd op de Prinsengracht nr. 493. Bolland bleef nog wel vrij lang “v/h Van Bottenburg N.V.” vermelden. Tussen 1968 en 2006 gaf Bolland ca. 240 antiquariaatscatalogi uit. Hij kocht op grote schaal theologische boeken in, zowel van particulieren, als van klooster- en seminariebibliotheken. Eén van de belangrijkste veilingen betrof de boeken uit de collecties van ds. Oberman en drs. Locher in 1991. De uitgeverij van Bolland gaf tussen 1967 en 1980 veel theologische publicaties uit. Ton Bolland rondde op latere leeftijd een theologiestudie af en stapte over van de gereformeerde naar de hervormde kerk. Hij was ook ouderling en af en toe gastpredikant. In 1983 werd de uitgeverij overgenomen door uitgeverij De Vuurbaak in Groningen. Het impressum Bolland bleef gehandhaafd. In de laatste periode was het adres van de firma Bolland Weerdestein nr. 81. In 2010, Bolland was toen al ernstig ziek, werd het antiquariaat verkocht aan uitgeverij Den Hertog in Houten. Op de firma Van Bottenburg hoop ik later terug te komen.

Bogaard

Tussen ca. 1913 en ca. 1932 had J. P. Bogaard een boek- en kantoorboekhandel op de Schippersgracht nr. 9 in Amsterdam. De zaak gaf in die jaren ook enkele ansichtkaarten uit van de buurt.

Boeschoten

In 1954 opende Karel van Boeschoten een boekhandel/antiquariaat in wat bekend stond als het kleinste winkelpandje van Amsterdam in de Huidenstraat nr. 13. De zaak werd een ontmoetingsplaats van veel Amsterdamse schrijvers, met name uit de kring rond het tijdschrift Merlijn (o.a. Kees Fens, Ulli d’Oliveira, J. J. Oversteegen etc.) . Van Boeschoten werd voor veel van hen een favoriete gesprekspartner en hij bracht ook veel klanten met elkaar in contact. Zocht je een bepaald boek? Van Boeschoten wist het voor je te vinden. De zaak functioneerde eigenlijk meer als trefpunt dan als boekhandel. Bij het 10-jarig bestaan in 1964 stelden bevriende auteurs een boekje voor Karel samen getiteld “Huidenstraat 13” in een oplage van 100 exemplaren, uitgegeven door Polak & Van Gennep. Van Boeschoten was een goede boekhandelaar, maar een minder goede zakenman. Hij leverde veel op krediet. Toen hij eind jaren ’60 steeds meer concurrentie ondervond van boekhandel Athenaeum, met name wat de levering aan institutionele klanten betreft (denk bijv. aan de UB Amsterdam) kon hij uiteindelijk zijn rekeningen niet meer voldoen. Dat betekende het einde van deze bijzondere boekhandel. Karel van Boeschoten overleed in 1980.

Boer

In de jaren 1899 en 1900 zat “Boekhandel D. Blitz & L. de Boer” op de 3e Leliedwarsstraat nr. 12 in Amsterdam. Daarna gingen De Boer en Blitz kennelijk uit elkaar, want in 1901 is er alleen nog sprake van “Algemeene Boekhandel L. de Boer”, dan op de Nieuwe Leliestraat nr. 122, het pand waar in 1900 nog boekhandel J. G. Kirchner gevestigd was. Er werd geadverteerd in “De Vrije Gedachte : weekblad voor de Nederlandse vrijdenker”. L. de Boer trad ook op als uitgever en over zijn maatschappijvisie hoeft geen misverstand te bestaan. Ik noem twee publicaties: “Een volksverrader : Mr. P. J. Troelstra”, door A. M. Reens (1903) en “Het complot ontmaskerd, of De taktiek der sociaaldemocraten” (1903). In 1904 verhuisde de winkel naar de Nieuwe Leliestraat nr. 107. In 1912 werd boekhandel L. de Boer na een grote opruiming van boeken en brochures overgenomen door H. C. Koekoek.

Boekman

De heren Louis Barend Boekman en B. E. Boekman waren in de jaren ’10 en ’20 van de vorige eeuw actief als boekhandelaar/tweedehands boekhandelaar in Amsterdam. Vermoedelijk gaat het hier om 2 broers. B. E. Boekman had tussen ca. 1909 en ca. 1923 een winkel op de Geldersekade nr. 13. In 1924 verhuisde hij naar de Van Woustraat nr. 136. Louis Barend Boekman had vanaf ca. 1927 een zaak op Singel nr. 419, naast de Universiteitsbibliotheek. In 1929 zijn beide heren op dit adres gevestigd. Men kocht op grote schaal opruimingen/uitverkooprestanten van collega’s op, maar ook platen. Curieus is de term “openluchtboekhandel” op het afgebeelde stempel. In Nederland wordt dan al gauw gedacht aan de Parijse bouquinistes. Vermoedelijk had Louis Barend een permanente (afdekbare) uitstalling voor zijn winkel. Hij liet zich overigens in 1931 uitschrijven als “erkende boekhandelaar”.

Boekhuis

In 1914 is er sprake van de N.V. “Het Boekhuis” op de Pretoriusstraat nr. 76, wijk Transvaalbuurt in Amsterdam-Oost. In advertenties wordt S. (Salomon) Bonn als eigenaar vermeld. De verdere geschiedenis van deze boekhandel is wat verwarrend. In februari 1920 meldt het Nieuwsblad voor de boekhandel dat Simon Bonn en diens zoon David toegetreden zijn tot de N.V. Het Boekhuis. Vervolgens wordt in het zelfde blad gemeld dat de N.V. per 1 oktober geliquideerd wordt. De zaak wordt daarna op het zelfde adres door S. Bonn voortgezet onder de firmanaam “Boekhandel Bonn”. Maar al per 1 oktober 1921 doet hij de winkel over aan mevr. de weduwe Van Utteren, die de zaak voortzet als “Boekhandel Van Utteren, v/h N.V. Het Boekhuis” (later verhuisd naar de Majubastraat nr. 15). Boekhandel Bonn wordt vervolgens voortgezet op de Havikslaan nr. 13, o/h IJ. Maar dan duikt rond 1926 de Vennootschap “Het Boekhuis” (boekhandel/antiquariaat/leesbibliotheek) weer op. Adres Pretoriusstraat nr. 94, bij het Krugerplein (zie de etiketten). Als 2e adres wordt dan vermeld: Paardekraalstraat nr. 16, plus nog een bijkantoor in Watergraafsmeer! De firma ontplooide tal van activiteiten, getuige de afgebeelde tekst uit 1929. Na 1935 wordt Het Boekhuis niet meer genoemd.

Boekhandel Modern Antiquariaat

In de loop der tijd hebben er op de Admiraal de Ruyterweg in Amsterdam verschillende leesbibliotheken gezeten. Kennelijk ook een boekhandel/modern antiquariaat op nr. 117. Naam van de zaak en/of eigenaar ontbreekt op dit etiket. Ik heb helaas ook geen nadere gegevens kunnen vinden.

Boekenwurm (Pfann)

Tussen 1919 en 2006 waren 3 generaties Pfann in Amsterdam actief als boekhandelaar/antiquaar. Hendrik Daniël Pfann I (1889-1957), van oorsprong banketbakker, begon in 1919 met een boekenstal op het Amstelveld. Daarvóór had hij al een zaak in Haarlem. In 1924 begon hij een antiquariaat naast de ingang van de Oude Manhuispoort (Oude Manhuispoort nr. 1A). Zijn zaak werd toen bij het publiek aanbevolen door de bekende uitgever/veilinghouder G. Theod. Bom. Behalve de winkel had hij ook een kast (later 3) in de poort (kast 1-2-3). Pfann was gespecialiseerd in dure 17e en 18e eeuwse boeken en prenten. De naam van het antiquariaat luidde toen “In ’t Oude Boeckhuys”. Uit een advertentie: “In ’t Oude Boeckhuys kunt gij lesen, wie de nieuwe mensch sal wesen”. Pfann stond bekend als een bevlogen boekhandelaar , een echte liefhebber. Eind jaren ’20 wordt als 2e vestiging genoemd O.Z. Achterburgwal nr. 227 en in november 1936 wordt er een vestiging geopend op de Grimburgwal nr. 13. Daar zou het trouwens niet bij blijven. In de jaren ’50 werd een zaak geopend op de Kalverstraat nr. 173, die alleen ’s winters functioneerde, want in de zomer zat er een ijssalon in het pand. Rond deze tijd werd de naam van de zaak gewijzigd in “De Boekenwurm”. Na het overlijden van Hendrik Pfann I in 1957 zette Hendrik Daniël (Henk) Pfann Jr II (1911-1974) de zaak voort. Onder zijn leiding, maar ook al eerder in de jaren ’40 en ’50, zouden er diverse vestigingen bij komen, allemaal onder de naam “De Boekenwurm”. Een opsomming: Hilversum (vanaf 1943 – Groest nr. 17B), Den Haag (jaren ’60 – Korte Poten nr. 9), Apeldoorn (jaren ’50 – Hoofdstraat nr. 18), Amsterdam (Rosenboomsteeg nr. 10 en Nieuwe Looiersstraat nr. 114) en Haarlem (na 1966). In 1964 werd een groot pand betrokken op Spui nr. 1, hoek Rokin. De naam: “Antiquariaat H. D. Pfann”. Henk Pfann deed ook veel met ramsch en was duidelijk een concurrent van De Slegte. Hij importeerde ook boeken uit Engeland. Met Hendrik Daniël (Henk) Pfann Jr. III (1940-2006) deed de 3e generatie zijn intrede. Hij werd ook actief als uitgever. Bekend werd de herdruk op pocketformaat van de Atlas van Fouquet. Onder het pseudoniem Mosis Sneeuw leverde hij Loesje-achtige teksten aan het Parool. In de jaren ’70 werd de zaak enkele keren getroffen door een brand en in 1977 werd een flink deel van de voorraad geveild bij Van Gendt Auctions. In oktober 1979 besloot Henk Pfann de winkels (incl. Spui nr. 1) te sluiten. Door gebeurtenissen in de privé-sfeer kampte hij met psychische problemen. Ook het pakhuis op de Herengracht werd ontruimd. Maar hij ging nog wel tot 2006 door in de Oude Manhuispoort. Hij was een bekende Amsterdammer en viel o.a. op door het feit dat hij zich altijd met een bakfiets in de vorm van een bijbel door de stad verplaatste.