Bloem

De boek- en kantoorboekhandel, drukkerij en binderij van Jac. J. J. Bloem in Amsterdam heeft bijna 75 jaar bestaan. De zaak startte in 1907 waarschijnlijk op de Nieuwe Spiegelstraat nr. 47. In de jaren 1911-1913 worden er 2 vestigingen vermeld: Nieuwe Spiegelstraat nr. 47 en Van Woustraat nr. 102. Op dat laatste adres heeft deze boekwinkel tot ca. 1980 gezeten. In de jaren ’50 werd de winkel gedreven door mevr. J. W. A. Bloem-Schreven. In de jaren ’60 door J. F. J. Bloem en A.Th. Bloem.

Blikman & Sartorius

Als oprichtingsjaar van de firma Blikman & Sartorius wordt vaak vermeld 1749, maar het bedrijf zou deze naam pas gaan voeren vanaf 1845. De voorgeschiedenis: Hendrik Willem Dronsberg (1722-1788) startte in 1749 als boekverkoper aan de Beurssluys, later Beursstraat in Amsterdam. Het ging om een kantoorboek- en papierhandel. Vanaf 1762 wordt als adres “op den Dam” vermeld. In 1779 kwam de zoon van Hendrik Willem, C. Dronsberg in de zaak, “H. W. Dronsberg & Zoonen”. Na het overlijden van de oprichter zette zijn weduwe samen met haar zoon de winkel voort. In 1809 duikt voor het eerst de naam Blikman op. Tot 1818 presenteert de zaak zich als “Boekhandel Dronsberg, Neuhaus & Blikman”. Het ging om Hendrik Blikman (1789-1854). Als adres wordt dan vermeld Vijgendam nr. 23. In 1845 doet Johannes Christophel Sartorius (1803-1860) zijn intrede. Vanaf dat moment heet het bedrijf “Blikman & Sartorius”. Hendrik Blikman liet het bedrijf in 1854 na aan twee kleinzoons, Sybrand Allegondis de Flines (1835-1917) en William Marten Westerman. Vanaf 1862 is het adres Dam E. , nr. 205. Na het overlijden van Westerman in 1872 trad Sybrand de Flines’ broer E. W. de Flines toe. Leden van de familie De Flines zouden tot ver in de 20e eeuw het bedrijf leiden (o.a Jan de Flines- vanaf 1912 en André Quirin de Flines (1907-1990) – vanaf 1933). In 1876 verhuisde de zaak naar Rokin nr. 17, bij de Beurspoort, benoorden de Nadorststeeg en presenteerde zich nog steeds als kantoorboekhandel. De activiteiten van de firma omvatten in de loop der jaren echter veel meer: kantoorgroothandel, kantoorboekenfabriek, uitgeverij, boek-, steen- en reliefdrukkerij, binderij en lijnerij. In 1891 werd een monumentaal pand opgetrokken aan het Rokin nr. 15-17-19. De zaak had toonzalen in Arnhem, Den Haag, Leeuwarden, Haarlem en Rotterdam. In 1900 werd een vestiging aan de overkant aan de Nes betrokken die via een luchtbrug verbonden werd met het pand aan het Rokin. De firma mocht zich op een gegeven moment Hofleverancier van H.M. de Koningin noemen. In 1913 presenteert het bedrijf zich als “N.V. v/h Blikman & Sartorius”. In 1914 is er sprake van een vestiging in Batavia. In 1958 werd Blikman & Sartorius overgenomen door de N.V. Internationale Crediet- en Handelsvereniging “Rotterdam”, die vervolgens in 1970 fuseerde met de N.V. Internatio Müller. De kantoordivisie (kantoormachines en meubilair) ging onder de oude naam Blikman & Sartorius verder. In 1972 werd de drukkerij ondergebracht in een afzonderlijke B.V. Blikman & Sartorius Laporte & Dosse. Eind jaren ’70 is er sprake van “Blikman & Sartorius B.V.” op de Kuipersbergweg nr. 50 in Amsterdam-Zuidoost (groothandel in kantoormachines). Een ander onderdeel verhuisde in diezelfde tijd naar Gouda.

Blankevoort Amsterdam

In september 1921 namen Gerrit Blankevoort en zijn vrouw Hendrika van der Vegte de boekhandel over van A. Raspe op de Groen van Prinstererstraat nr. 32 (Staatsliedenbuurt) in Amsterdam. Er was ook en leesbibliotheek aan de zaak verbonden (7000 delen). Rond 1932 begon Blankevoort ook een verzendboekhandel. In september 1931 verhuisde de zaak naar een veel groter, nieuw opgetrokken pand aan de Zuider Amstellaan nr. 62 in de Rivierenbuurt (latere naam Rooseveltlaan). In die tijd was de leesbibliotheek de kurk waar de zaak op dreef. In 1947 kwam de zoon van de oprichter, Jan Blankevoort in de zaak. In 1954 nam Blankevoort een noodlijdende boekhandel (boekhandel Bottenburg) in de Rijnstraat nr. 150 over (2e vestiging). De voormalige eigenaar, R. K. G. van Bottenburg werd filiaalhouder. Later in de jaren ’50 werd opnieuw een boekhandel overgenomen, boekhandel De Roode in de Maasstraat nr. 38 (3e vestiging). Gerrit Blankevoort overleed in 1955. In 1961 werd de leesbibliotheek opgeheven. Ook met de verzendboekhandel werd gestopt. Halverwege de jaren ’60 zette Blankevoort samen met een aantal collega-boekhandelaren de zogenaamde “Boeko-keten” op als tegenwicht tegen de opkomende concernboekhandels. Er waren 2 vestigingen, op de Joh. Huizingalaan nr. 230 en in de Zeilstraat nr. 37. Het werd geen succes. Begin jaren ’70 werd een 4e vestiging geopend op de Rembrandtweg nr. 649-651 in Amstelveen. Uit één van de stempels blijkt dat men ook op nr. 683 heeft gezeten. Dat werd wel een succes. De Amsterdamse zaken werden gesloten en men concentreerde zich helemaal op Amstelveen. In de jaren ’80 werd ook een antiquarische afdeling geopend. In 1990 droeg Jan Blankevoort de zaak over aan Cees Philips, die al vanaf 1981 in dienst was. In 1991 werd t.g.v. het 70-jarig bestaan een boekje uitgegeven, getiteld “Zuinigheid met vlijt : een anekdotische geschiedenis van boekhandel Blankevoort”, door Dirk van Ginkel (oplage 500 ex.). In 2015 kwam de winkel in handen van Rob Kuyper. Bij het 100-jarig bestaan in 2021 verscheen opnieuw een jubileum-uitgave, getiteld “Die mensen bestaan ook”, door David de Poel.

Bladergroen

Boek- en kantoorboekhandel Bladergroen heeft tussen 1900 en ca. 1971 altijd op hetzelfde adres gezeten: Raadhuisstraat nr. 30 (ook wel nr. 30-32), hoek Herengracht in Amsterdam. De oprichter en naamgever was Johannes Philippus Bladergroen (1855-1922). Vanaf 1919 was de enige vennoot H. Bladergroen J. Pzn. Later wordt als directeur genoemd Willem Frederik Bladergroen. Vanaf ca. 1968 had men een filiaal op het Gelderlandplein in Amsterdam-Buitenveldert. Op de etiketten wordt dan (als mede-eigenaar?) C. F. de Jonge vermeld. Op sommige etiketten wordt de zaak gepresenteerd als “JEPEBE”, gebaseerd op de beginletters van de oprichter.

Bijenkorf

De joodse ondernemer Simon Philip Goudsmit (1845-1889) opende in maart 1870 op de Nieuwendijk nr. 132 in Amsterdam “Magazijn De Bijenkorf”. Het assortiment bestond uit wol, sajet, garen en band. Al snel werd het aanbod uitgebreid met dameskleding en stoffen. Na het overlijden van de oprichter op 44-jarige leeftijd in 1889 nam zijn neef Arthur Isaac de leiding in handen. Hij zou later opgevolgd worden door zijn zoons Hans en Hugo Isaac. De zaken liepen voorspoedig wat ook te merken is aan het adres op de Nieuwendijk. In 1904 beslaat de zaak bijna alle panden tussen de Dirk van Hasseltsteeg en de Kolksteeg (Nieuwendijk nr. 126-132, 144 en 162). In 1909 deed ook de zoon van de oprichter, Alfred Goudsmit, zijn intrede. Rond 1911werd het oude beursterrein aan het Damrak aangekocht. Tijdens de bouw van het gigantische warenhuis dat daar verrees, werd de verkoop tijdelijk voortgezet in een houten hulpgebouw. Successievelijk werden na de parterre in de jaren 1913/1914 ook de 1e en 2e verdieping in gebruik genomen. Het assortiment werd in die jaren fors uitgebreid en 1914 was ook het jaar waarin een boek- en muziekafdeling/leesbibliotheek werd gestart. De groei ging verder: er werden filialen geopend in Den Haag (1926) en Rotterdam (1930). Ook die vestigingen kenden vanaf het begin een boekenafdeling. De Bijenkorf groeide zo uit tot misschien wel de belangrijkste klant van de Nederlandse uitgevers, want later kwamen er nog meer filialen bij, o.a. in Amstelveen, Arnhem, Eindhoven en Utrecht. De leesbibliotheek-afdeling in de Amsterdamse vestiging werd in 1959 opgeheven. Vanaf 1955 gaf De Bijenkorf een eigen periodiek uit getiteld “De Boekenkorf”. In 1966 werd Bijenkorf Beheer eigenaar van de warenhuizen. Na de fusie met V&D in 1999 werd het toen ontstane VendexKBB in 2004 overgenomen door het Amerikaanse Kohlberg Kravis Roberts & Co en het Nederlandse AlpInvest Partners. Tussen 2013 en 2016 werd het aantal filialen teruggebracht van 12 naar 7. Het bedrijf is sinds 2022 eigendom van de Thaise Central Group en het Oostenrijkse Signa. De bedrijfsvoering van de boekenafdelingen werd in 2018 uitbesteed aan de winkelketen AKO. De etiketten werden natuurlijk ontworpen voor de hele keten, maar soms worden er ook vestigingsplaatsen vermeld. De letters S.P.G. onder de bijenkorf-afbeelding verwijzen naar de oprichter Simon Philip Goudsmit.

Bijbeltent

Eind 19e eeuw maakte men in Nederland kennis met het verschijnsel “bijbeltent”. Verspreid over het land werden op straat, markten, het strand en zelfs op de kermis bijbeltenten opgezet (in weer en wind), waar de Vereeniging voor Straatevangelisatie”, ook wel de Bijbeltentvereeniging genoemd, het woord van God verspreidde. In Amsterdam bijvoorbeeld op het Amstelveld. Grote man achter deze activiteit was de evangelist J. Timmerman. In mei 1909 werd op de Prinsengracht nr. 60 in Amsterdam ook een echte boekhandel geopend, de “Bijbeltent Boekhandel”. Op één van de etiketten wordt verwezen naar de volgende bijbeltekst (Spreuken 1, vers 20 en 21): “De Wijsheid roept luide op de straat, op de pleinen verheft zij haar stem, op de hoek der rumoerige straten roept zij, bij de ingangen der poorten, in de stad, spreekt zij haar redenen”. De zaak was succesvol, de ruimte op de Prinsengracht werd te klein en men verhuisde in mei 1926 naar het adres Singel nr. 87, hoekhuis Singel/Lijnbaansteeg (“Zij het nieuwe adres een huis des Heeren”). Toen werd ook een kantoorafdeling geopend. De winkel werd “bemand” door 2 winkeljuffrouwen, M. Jacobs en A. Beentjes. De zaak gaf ook enkele boeken uit. Een voorbeeld: “Uitgelezen verzameling van preeken uit het Hooglied van Salomo”, door C. H. Spurgeon (ca. 1935). De opbrengst van de zaak kwam uiteraard ten goede aan het evangelisatiewerk. De winkel heb ik tot 1961 kunnen traceren, toen geleid door de heren Jan en Jurrien ten Have.

Bibliofiel

In februari 1931 richtten Jacob Spanjer en Emanuel (Menno) Hertzberger de N. V. “De Bibliofiel” op “met het doel het uitoefenen van de boek- en kunsthandel in de ruimste betekenis”. Hertzberger werd directeur, Spanjer commissaris. De zaak was gevestigd op de Nieuwe Spiegelstraat nr. 70 in Amsterdam. Menno Hertzberger (1897-1982) richtte eerder in 1923 “Internationaal Antiquariaat Menno Hertzberger” op. Hij was één van de belangrijkste antiquaren van Nederland, mede-oprichter van de Nederlandse Vereniging van Antiquaren en initiatiefnemer tot de oprichting van de International League of Antiquarian Booksellers (ILAB). “De Bibliofiel” ging in 1935 op in de zaak van Hertzberger.

Bieb

Leesbibliotheek “De Bieb” op de Bosch en Lommerweg nr. 96(?) in Amsterdam. Periode onbekend.

Beukhof

Aalbert Beukhof vestigde zich in 1861 als boekbinder op de hoek Leidschegracht en Prinsegracht H.H. nr. 34 in Amsterdam. In 1876 zit het bedrijf (machinale boekbinderij met stempelpers) op de Lauriergracht nr. 90. Vanaf 1881 wordt de binderij voortgezet door C. Meeuwis, die nog wel geruime tijd ook de naam Beukhof blijft vermelden. Dan is het adres Lauriergracht nr. 87.

Bergsma

De kantoorboekhandel van P. Bergsma was in de periode ca. 1924-ca. 1945 gevestigd op de Rijnstraat nr. 157 in Amsterdam. Men had ook een leesbibliotheek-afdeling en er konden advertenties worden opgegeven.

Berger

In 1883 nam Cornelis Jacobus Berger de boekhandel van H. A. Meijer over op de N. Z. Voorburgwal nr. 133, over de Molsteeg in Amsterdam. Het ging om een algemene boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek. Maar Berger was ook actief als uitgever, o.a. van het 2-wekelijks verschijnende tijdschrift “De Bibliograaf” (gratis voor de boekhandel). De zaak had ook het agentschap van de Arnhemsche Courant. Ik noem nog 2 uitgaven: “Phyllida : een verhaal uit het werkelijke leven”, door Florence Marryat (1883) en een album met ansichtkaarten, getiteld “Souvenirs d’Amsterdam”. Na het overlijden van Berger in 1892 sloot de zaak.

Bender Amsterdam

In 1894 opende de Leidse muziekhandel/instrumentmaker (vooral piano- en orgelbouw) “N.V. C. C. Bender” een filiaal in Amsterdam, aanvankelijk onder de naam “De Pianola”. De zaak was gevestigd in de Beurspassage, aan het Damrak nr. 74, tegenover de Koopmansbeurs. Het bedrijf werd in 1850 in Leiden opgericht door Christiaan Carel Bender (1825-1878). Na diens overlijden werd de zaak door zijn weduwe voortgezet, samen met enkele zonen (J. J. Bender en Jan C. Bender). Het Amsterdamse filiaal zou zich in de loop der tijd ontwikkelen tot de hoofdvestiging van het bedrijf. De zaak maakte een stormachtige ontwikkeling door met de opening van filialen in Rotterdam (ca. 1910), Arnhem (ca. 1915) en Breda (ca. 1920). Men mocht op zeker moment het predicaat hofleverancier voeren. In 1930 verhuisde de Amsterdamse vestiging naar een nieuw gebouw op het Spui nr. 12, hoek N.Z. Voorburgwal. Bender was één van de belangrijkste muziekhandels van Nederland en had o.a. de hoofdagentuur van de Mason & Hamlyn Organ & Piano Company in Boston. Rond 1962 werd een aparte afdeling voor grammofoonplaten geopend op de N.Z. Voorburgwal nr. 385. In 1989 werd de Amsterdamse vestiging overgenomen door de Alkmaarse pianohandel Ypma. Het Bender-concern, inmiddels opererend onder de koepel van de holding Fender B.V., ging rond 1990 failliet.

Bekker

In 1868 gingen Henricus Aymericus Winkelhagen en Frederik Hendrikus Josephus Bekker een vennootschap aan onder de naam “Winkelhagen & Bekker” ter exploitatie van een rooms-katholieke boekhandel/uitgeverij. Al in 1870 werd de vennootschap ontbonden en dan zet Bekker de zaak voor eigen rekening voort. Hij wordt tevens depothouder der fondsartikelen van het Rooms-Katholiek Jongens Weeshuis in Tilburg. De zaak is gevestigd op de Vijzelstraat Wijk X, nr. 597, bij de Munt in Amsterdam (na omnummering nr. 1). In 1888 verhuisde Bekker naar Singel nr. 564. In 1906 verhuisde de zaak opnieuw, nu naar de Prinsengracht nr. 462. Bekker mocht zich ”uitgever van Z. H. de Paus “ noemen. In juli 1912 gingen de heren F. J. B. Jansen en L. G. (Louis) Winkeler een vennootschap aan, eveneens gericht op uitgeven en verkopen van rooms-katholieke publicaties in brede zin (ook jeugdboeken bijvoorbeeld). De naam van de zaak was “N.V. Rooms-Katholieke Boek-Centrale, Jansen & Winkeler”. Het bedrijf was gevestigd op de Keizersgracht nr. 64, later uitgebreid naar nr. 62-64. In 1917 werd het bedrijf van Bekker een filiaal van de R.K. Boekcentrale (zie het etiket). Eerder, in 1916 was de firma G. Borg al in de R.K. Boekcentrale opgenomen en in 1920 volgde de firma C. L. van Langenhuysen. Een concentratie dus van rooms-katholieke uitgevers/boekhandelaren. In 1959 bevond de zaak zich op het adres Singel nr. 70-72. Een belangrijke tak van de centrale was de uitgeverij/handel in schoolboeken. Men gaf een “Geillustreerde alphabetische catalogus van schoolbehoeften, leermiddelen en schoolplaten” uit. Eind jaren ’60 ging de R.K. Boekcentrale op in boekhandel/uitgeverij “Urbi et orbi”, Rokin nr. 130. Op de foto een stand van de R.K. Boekcentrale op een expositie voor r.k. onderwijzers.

Beijlevelt

Over Boekhandel J. Beijlevelt in Amsterdam heb ik geen gegevens kunnen vinden. Ik houd me dus aanbevolen. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze Beijlevelt familie was van de bekende Utrechtse uitgever/boekhandelaar Jacobus Bijleveld, wiens naam in de 19e eeuw in de Burgerlijke Stand ook als Beijlevelt gespeld werd.

Beestenwinkel

De Beestenwinkel in Amsterdam lijkt een vreemde eend in de bijt in deze serie over boekhandels. Het assortiment van de zaak bestond hoofdzakelijk uit speelgoed, knuffels, handpoppen, kraamcadeaus in de vorm van of met afbeeldingen van dieren (“cadeautjes op pootjes”). Maar toen in 2012 boekhandel Van Pampus een shop-in-shop met kinderboeken in De Beestenwinkel opende, verkocht men dus voortaan ook boeken. Dat heeft helaas niet lang geduurd, want in 2013 ging de zaak failliet. De Beestenwinkel heeft op 3 adressen gezeten, te weten: Staalstraat nr. 11, Staalstraat nr. 26 (vlakbij het Waterlooplein) en in winkelcentrum IJburg, IJburglaan nr. 567-569. Eigenaar was J. Th. Reerds.

Beeliën

De leesbibliotheek/kantoorboekhandel van P. H. Beeliën was in de jaren ’30 gevestigd op de Maritzstraat nr. 2, hoek Tugelaweg in Amsterdam-Oost. In april 1936 werd de leesbibliotheek geschrapt uit de lijst van erkende leesbibliotheekhouders wegens overname door een andere firma die niet erkend was. Zeer waarschijnlijk ging het daarbij om N. J. C. Wijminga die in november 1936 op de Maritzstraat nr. 2 een boekhandel had.

Beekhof

De boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek van G. J. Beekhof was vanaf ca. 1934 gevestigd op de Jan Evertsenstraat nr. 140 in Amsterdam-West. Begin jaren ’40 verhuisde de zaak naar Jan Evertsenstraat nr. 126. De winkel presenteerde zich in advertenties ook wel als “Het Vulpenhuis”, een naam die kantoorboekhandels wel vaker hanteerden. De eigenaar was overtuigd aanhanger van de NSB. In de oorlogsjaren adverteerde hij voornamelijk in “Storm : blad der Nederlandsche SS” en in “De Zwarte Soldaat : blad voor de WA”. In 1943 gaf de zaak een ansichtkaart uit met een afbeelding van de Staalstraat. Het zal niemand verbazen dat na de bevrijding de firma Beekhof niet meer vermeld wordt.

Beek, B v.d.

In de 1e helft van de 20ste eeuw presenteerde een 2e hands-boekwinkel zich ook wel als “goedkoope boekhandel”. Dat was ook het geval bij B. v.d. Beek die zijn winkel dreef op de Jacob van Campenstraat nr. 43 in de Pijp in Amsterdam. Het woord “inkoop” op het stempel wijst daar ook op. De zaak dateert in ieder geval van voor 1930, want in dat jaar werd de straat “in tweeën geknipt”. Daarna was er sprake van de 1e en 2e Jacob van Campenstraat. Helaas geen verdere gegevens bekend.

Beek, J A van

Over de leesbibliotheek en leesinrichting van J. A. van Beek in de De Rijpstraat nr. 141H, wijk Landlust in Amsterdam-West heb ik verder geen gegevens. In de leesinrichting werd de mogelijkheid geboden om tegen een kleine vergoeding kranten en tijdschriften te raadplegen.

Beek & Co

In februari 1904 opende J. Ph. Beek een boek- en kantoorboekhandel, magazijn van school-, schilder- en schrijfbehoeften “Beek & Co” op de Utrechtschestraat nr. 78 in Amsterdam. In april 1908 verhuisde de zaak naar Utrechtschestraat nr. 69. Toen de oprichter in 1923 overleed, werd de zaak na een grote opruiming (schilder- en tekenbehoeften/ strandlectuur met 50% korting) opgeheven.

Beatrijs

Het verhaal gaat dat lang geleden Maria in de gedaante van Beatrijs verscheen in de Rijnstraat in Amsterdam. Dit is ongetwijfeld de verklaring van de naam van “Algemeene Boekhandel Beatrijs” in de Rijnstraat nr. 61 in Amsterdam-Zuid. De zaak was trouwens geen lang leven beschoren. Uitgeverij A. J. G. Strengholt nam in 1944 na het overlijden van Ch. Felten diens boekhandel op dat adres over (“Felten’s Boekhandel”) en wijzigde de naam in Boekhandel Beatrijs. Strengholt had in die tijd meer boekhandels in Amsterdam. De zaak werd geleid door W. J van Duynen. Uitgever en bedrijfsleider waren in de oorlog lid van de NSB en in mei 1945 werd de zaak “wegens onwaardig gedrag tijdens de bezetting” geschorst door de boekverkopersbond. Beatrijs werd in september 1945 nog vermeld, maar in 1946 werd de zaak voortgezet als filiaal van boekhandel De Roode. Vanaf de jaren ’60 was boekhandel Favié op dit adres gevestigd.

Bauer

In december 1909 maakte de weduwe S. Dorpema bekend dat zij per 1 januari 1910 het filiaal van “Dorpema’s Boekhandel” op de Celebesstraat nr. 45 in Amsterdam-Oost overdeed aan haar “bediende”, de heer Willem Jacob Bauer (1885-1951). Dat betekende de start van boek- en papierhandel, leesbibliotheek “W. J. Bauer”. De zaak gaf in de loop der jaren veel ansichtkaarten uit van de Indische buurt. Vanaf 1916 wordt als adres vermeld Celebesstraat nr. 46. Bauer was o.a. gespecialiseerd in boeken over de damsport en de winkel functioneerde ook als agentschap van de Telegraaf. Bauer is vermoedelijk getrouwd met een dochter van zijn oude werkgever, want na zijn overlijden in 1951 wordt de zaak enige jaren geleid door mevr. I. A. Bauer-Dorpema. Daarna (tussen 1956 en 1970) was de winkel in handen van C. Kaptijn.