Slinger

De oudste vermelding van de firma Slinger in Alkmaar dateert uit 1888. Dan is er sprake van mej. de weduwe W. Slinger, winkelierster in boeken, prenten en schoolbehoeften + boekbinderij (v/h firma H. Letzke) in de Schapensteeg nr. 9. Vanaf ca. 1897 presenteert de zaak zich als “W. H. (Willem Henri) Slinger, boekbinderij/drukkerij”. Er is dan ook sprake van een uitgebreide Hollandse leesbibliotheek (ruim 3700 boeken), dan gevestigd op de Langestraat nr. 61, over het stadhuis. Rond 1912 verhuisde men naar de Breedstraat nr. 55 (werkplaats). Het woonadres was toen Laat nr. 221. In de jaren ’30 gaat het om een machinale boekbinderij, handelsdrukkerij en linieerinrichting. In 1936 deed de weduwe C. J. Slinger-Entink het bedrijf over aan de heren S. Budding en J. Hogervorst. Vanaf dat moment heet de zaak “Slinger & Co.” Begin jaren ’50 verhuisde men naar de Magdalenenstraat nr. 17. In 1959 worden als eigenaren genoemd W. P. A. Demmendal en J. Ulder. Met de boekbinderij werd later gestopt. De drukkerij (o.a. gespecialiseerd in fotoboeken) bestaat nog steeds, nu op het adres Strooijonkerstraat nr. 7.

Selecta

In 1954 zette W. N. Dinger de leesbibliotheek van L. Schutte op Laat nr. 27 in Alkmaar voort als “Leesbibliotheek Selecta”, aanvankelijk met de toevoeging “v/h L. Schutte”. De zaak heeft tot ca. 1970 bestaan.

Schutte

In 1935 verhuisde J. Kouwenberg zijn leesbibliotheek/2e hands boekwinkel van de Zeglis nr. 25 naar Laat nr. 27 in Alkmaar. Rond 1941 deed hij de zaak over aan L. Schutte. Schutte bleef aanvankelijk nog vermelden “v/h Kouwenberg”. Uit een advertentie: “U zit geboeid! Een gansche avond en nog langer en het valt U nog veel te kort met een van onze vele boeiende boeken”. Rond 1954 werd de zaak voorgezet door W. N. Dinger onder de naam “Leesbibliotheek Selecta v/h L. Schutte”. Selecta is in Nederland een favoriete naam voor leesbibliotheken.

Schaik

B. van Schaik had in de jaren '80 van de 19e eeuw een boekbinderij in de Lombardsteeg nr. 9 in Alkmaar In 1899 kondigde hij de verhuizing van zijn binderij aan naar Ramen nr. 22 in Alkmaar. Toen hij in 1915 overleed, deelde zijn weduwe, mevr. B. van Schaik-Habich mee de boekbinderij over te dragen aan haar zoon C(hr.) J. H. van Schaik. Als adres wordt dan vermeld Ramen nr. 24. Van Schaik adverteert met degelijk en net bindwerk voor studie- en luxe banden, levering van kantoorboeken, en opplakken en vernissen van kaarten. Na de oorlog werd deze binderij voortgezet door “W. J. Verkerke v/h Van Schaik” (in de jaren ’50 op het adres Ramen nr. 1).

Reek

In oktober 1937 opende Nico Reek een leesbibliotheek en 2e hands boekwinkel op het adres Ged. Nieuwesloot nr. 71. In 1939 verhuisde hij naar de Stuartstraat nr. 28. Na 1941 wordt de zaak niet meer vermeld.

Read Shop

Behalve The Read Shop op de Frederik Hendriklaan nr. 1 en op de Europaboulevard nr. 168 zat er in Alkmaar ook een vestiging op De Laat nr. 217. In welke periode is mij niet bekend. De franchiseketen heeft op dit moment, verspreid over het land, meer dan 150 vestigingen.

Ratjetoe

Magda (M. C.) Bosma en haar man Boudewijn Bouwense hadden tussen 1992 en ca. 1998 de kinderboekwinkel “Ratjetoe” op het Canadaplein nr. 7 in Alkmaar.

Quant

N. C. (Nico) Quant had tussen 1958 en ca. 1969 een leesbibliotheek aan het Fnidsen nr. 62 in Alkmaar. Uit één van de stempels blijkt dat het ook om een boekhandel ging. Wat ik overigens verder nergens bevestigd heb gezien.

Pool

M. L. C. Pool kondigde in augustus 1886 aan dat hij een boek-, muziek-, papier- en kunsthandel/tevens boekdrukkerij en boekbinderij opende op de Schoutenstraat A, nr. 6 en 7 in Alkmaar. De drukkerij had op het hoogtepunt 4 drukpersen. De zaak had ook een kantoorafdeling waar naast kantoor-, school- en schrijfbehoeften nog veel andere zaken verkocht werden, zoals “artikelen voor het bloemenmaken” en “beschilderde schotels”. Pool functioneerde tevens als agentschap van de Nieuwe Rotterdamsche Courant. In oktober 1903 werd de zaak overgenomen door W. Nederkoorn.

Pomstra

Tussen ca. 1967 en 1987 had Peter Pomstra op de Van Ostadelaan nr. 266 (winkelcentrum “De Hoef”) in Alkmaar een boek- en kantoorboekhandel (tevens verkoop van tabaksartikelen). Vanaf ca. 1979 als franchisenemer van Bruna: “Bruna Boekhandel Peter Pomstra”. Op dit adres is nog steeds een Bruna-zaak gevestigd.

POA

Falentinus Meijer van Putten en Joseph Hendrikus Franciscus Oortmeijer startten in 1912 op Achterdam nr. 24-26 in Alkmaar met hun boek- en handelsdrukkerij/uitgeverij. Daarnaast hadden ze een kantoorboekhandel op Payglop nr. 18. Later verhuisde de boekhandel naar Payglop nr. 7 (toonkamer op nr. 9). Tot 1938 heette de zaak “Van Putten & Oortmeijer”. Vanaf dat jaar wordt meestal de naam “P.O.A.” (Putten.Oortmeijer.Alkmaar) gehanteerd. In 1931 verhuisde de drukkerij van de Achterdam naar Verdronkenoord nr. 30, het voormalige Piusgesticht. De firma was van rooms-katholieke signatuur en dat was ook te merken aan de boeken, die tussen 1927 en 1962 bij de uitgeverij verschenen. Men gaf een reeks kinderboeken uit onder de titel “R.K. Jeugdbibliotheek”. Een voorbeeld: “Een ferme robbedoes”, door Karitas. De oudste publicatie : “Zoutkorreltjes en lichtstraaltjes”, door Marinus P. A. Ooms. In 1972 werd de drukkerij overgenomen door boekdrukkerij Casparie.In 1986 was het bedrijf in handen van Ben Oortmeijer en zijn zus mevr. Oortmeijer-Kalb. In 1988 werd de zaak overgenomen door Ton Mooij. Rond datzelfde jaar werd kantoorboekhandel Oudejans door POA overgenomen. De zaak verhuisde toen naar de Koedijkerstraat nr. 35 (ook wel nr. 35-37). In 2006 ging Ton Mooij met pensioen. Toen kwam het bedrijf in handen van Arie Drost. In de laatste fase hanteerde de firma een modieuze engelstalige naam “P.O.A. Office Solutions”. In 2016 tenslotte werd de zaak overgenomen door “Otto’s Kantoorcentrum”, een bedrijf in Broek op Langendijk, dat al uit 1876 dateerde.

Paulus

Het echtpaar Jek en Willemijn Lampers begon in 1977 op het adres Verdronkenoord nr. 62 (ook wel nr. 60-62) in Alkmaar een stripwinkel onder de naam “Stripotheek Paulus de boskabouter”. Later was er meestal sprake van “Stripwinkel Paulus”. In 1987, 1992 en 1997 werd ter gelegenheid van het respectievelijk 10-, 15- en 20-jarig bestaan een speciale publicatie uitgegeven. Zo verscheen in 1992 in een oplage van 300 genummerde en gesigneerde exemplaren: “Bim en de verdwijning van Moneypump Jr.”, door Piet van Elk. Voor het laatst gesignaleerd in 2014.

Oudejans

In juni 1930 ging Marie Oudejans van start met een boek- en kantoorboekhandel op de Schoutenstraat nr. 13 in Alkmaar. Vanaf 1937 hanteert zij ook de naam “Het Vulpenhuis”. In 1951 verhuisde de winkel naar Schoutenstraat nr. 15. Rond 1966 verdwijnt de naam Marie uit de firmanaam. Eigenaar zou toen J. M. H. van der Horst geweest zijn. Eind jaren ’60 verkoopt de zaak ook kantoormeubelen en kantoorinstallaties. In de laatste fase van het bedrijf wordt de naam “Oudejans kantoorservice” gehanteerd. Men heeft toen ook op de Laanenderweg nr. 37 gezeten. Rond 1986 werd de zaak overgenomen door kantoorboekhandel POA.

Nieuwe Muziek

Wim Cornelissen (1910-1981) opende in mei 1937 de “Nieuwe Muziekhandel” in de Boterstraat nr. 14 in Alkmaar. In 1948 onderging de zaak een grondige verbouwing. Rond 1957 verhuisde de winkel naar het adres Boterstraat nr. 18. Gesignaleerd tot 1970.

Nederkoorn

Een boekhandelaar met de naam Nederkoorn duikt in Alkmaar voor het eerst op in 1876. Het gaat dan om Hs. Nederkoorn die met een boekhandel, binderij, drukkerij gevestigd was op de Zaadmarkt nr. 484. Later wordt als adres vermeld Langestraat A, nr. 39 (ook Langestraat nr. 11). Hs. Nederkoorn verkocht ook accordeons. De afgebeelde etiketten zijn van W. Nederkoorn. Aangenomen mag worden dat het hier om familieleden gaat, temeer daar beide zaken op enig moment op de Langestraat A nr. 11 hebben gezeten. In oktober 1903 nam W. Nederkoorn de boek-, papier- en kunsthandel over van M. L. C. Pool. Hij zette deze winkel voort naast de kantoorboekhandel die hij voor 1803 al had. W. Nederkoorn heeft op 2 adressen gezeten: Langestraat A, nr. 11 en Schoutenstraat nr. 6 en 7 (later ook nr. 15). Er was ook sprake van een lijstenmakerij. Nederkoorn was uitgever van “De Joodsche Wachter, veertiendaagsch orgaan voor Groot-Nederlands Jodendom”. In 1908 gaf hij “Losse gedachten van een burgerjood”, door Jacob van Holland uit. Het pand aan de Langestraat ging later over in handen van de firma Van der Horst die er een fotohandel in vestigde. Nederkoorn zat toen nog alleen op de Schoutenstraat. Rond 1926 werd zijn zaak overgenomen door J. de Ruiter. Op de foto het pand op de Schoutenstraat.

Meulen

In september 1905 opende A. v. d. Meulen Rzn. een boek- en papierhandel op de Laat A, nr. 69 in Alkmaar. In 1916 wordt als adres Laat 137 vermeld. De winkel verhuisde in oktober 1917 naar de Langestraat nr. 81. Kort na de oorlog nam Adrianus J. W. de Boer, die al in 1937 een leesbibliotheek had op de Koningstraat, de boekhandel van Van der Meulen over. De leesbibliotheek omvatte inmiddels meer dan 5000 titels. De familie De Boer is tot op de dag van vandaag eigenaar, maar handhaafde altijd de naam Van der Meulen. Begin jaren ’50 verhuisde de zaak voor het laatst, nu naar de Langestraat nr. 87. Familieleden die de zaak bemanden, waren o.a. F. J. de Boer (Fred) (1957-2022) en J. A. D. de Boer (Joop). Op dit moment is de zaak in handen van een nieuwe generatie: Arjan en Olga de Boer. De winkel is aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris.

Letzke

De oorspronkelijk uit Duitsland stammende Hendrij Letzke had vanaf ca. 1860 een boekbinderij met stempelpers (“voor alle soorten van franse en engelse banden”) in de Schapensteeg B, nr. 100 (na omnummering nr. 9) in Alkmaar. Rond 1888 ging de zaak over in handen van de weduwe W. Slinger. Op de zaak van Slinger kom ik later nog terug.

Kusters

De boekhandel en handel in religieuze artikelen W. G. Kusters op het adres Laat nr. 186 in Alkmaar heb ik kunnen traceren tussen 1918 en 1934. Als eigenaren worden genoemd Gez. B. Bibo en B. Bibo.

Kühne

Alkmaar kende 2 boekhandels onder de naam Kühne. De oudste van de twee werd in 1895 opgericht door A. J. J. Kühne op de Boterstraat. De zaak heeft daar op verschillende huisnummers gezeten, te weten nr. 12, 22 en 28. Het betrof niet alleen een boek- en papierhandel. Er was tevens sprake van een binderij/drukkerij/leesbibliotheek/advertentiebureau. In 1924 wordt als 2e adres St. Jacobstraat nr. 1 vermeld (v.h. Mühren & Stockmann). Het was een winkel van rooms-katholieke signatuur. De leesbibliotheek werd in 1946 opgeheven. Voor het laatst gesignaleerd rond 1970. De andere boekhandel Kühne, “Boekhandel Jan Kühne” ging in 1925 van start. Ook deze zaak heeft op verschillende huisnummers gezeten, maar dan op Verdronkenoord: nr. 133 (tegenover de Vismarkt), nr. 113 (ook wel nr. 113-115) en nr. 62. Eind jaren ’20 wordt tevens als adres vermeld St. Jacobstraat nr. 1, hoek Fnidsen, waar dus eerder A. J. J. Kühne zat. Met name na 1950 hebben diverse leden van de familie Kühne de zaak bemand. Ook deze boekhandel was van r.k. signatuur. Men verkocht ook religieuze artikelen. Rond 1960 werd een filiaal geopend in Den Helder op het adres Spoorstraat nr. 103 (later nr. 1). Vanaf de jaren ’60 is er ook sprake van een tweede vestiging in Alkmaar op het adres Laat nr. 90, bij de Kapelkerk. Het zilverkleurige etiket dateert uit een recentere periode (jaren ’90). Toen lag mogelijk de nadruk meer op kantoorartikelen en kantoorinstallaties.

Klooster

De muziekhandel van A. Klooster en G. Kiebert ging rond 1921 van start op het adres Mient nr. 22 in Alkmaar. De zaak verkocht naast grammofoonplaten en muziekinstrumenten ook bladmuziek. Men kocht ook 2e hands platen in. Er werd ook bladmuziek uitgegeven. In 1949 verscheen: “Van Alkmaar de Victorie : Alkmaars volkslied”, woorden van J. J. de Gelder, melodie van C. Koster. Ik heb de zaak voor het laatst gesignaleerd in 1989.

Kluitman

Kluitman is natuurlijk vooral bekend als uitgever, maar in de eerste 40 jaar van het bedrijf was er ook sprake van een boekhandel/leesbibliotheek/boekbinderij/drukkerij/muziekhandel én natuurlijk de uitgeverij. Ik beperk me hier tot de boekhandel. Na ervaring opgedaan te hebben bij uitgeverij Van Goor in Gouda, boekhandel M. J. Visser in Den Haag en uitgeverij Thieme in Nijmegen begon Pieter Kluitman (1838-1913) in april 1864 een eigen zaak in Alkmaar op het Verdronkenoord nr. 54, op de hoek van de Kapelsteeg. De meeste nadruk kwam al gauw te liggen op de uitgeverij. De zoons van Pieter, die rond 1904 de teugels in handen namen, Hendrik Pieter Kluitman (1878-1958) en Willem Karel Kluitman (1880-1942) verkochten de boekhandel en handelsdrukkerij in 1907 aan Otto de Waal die daarvoor als 1e bediende bij de firma Kluitman werkzaam was. Hij verkreeg het recht om tot januari 1919 de benaming “Boekhandel en drukkerij voorheen P. Kluitman” te gebruiken (zie het afgebeelde etiket).

Joon

Piet Joon had tussen ca. 1940 en ca. 1951 een leesbibliotheek en tweedehands boekwinkel in Alkmaar. Eerst op de Oude Gracht nr. 39. In december 1941 verplaatste hij de zaak naar de St. Annastraat nr. 25. Naast boeken kocht hij ook weekbladen/tijdschriften in, zoals Okido en De Lach. In 1951 bevond de zaak zich op de St. Annastraat nr. 29.

Goot

H. van der Goot kocht in de jaren ’30 een boekhandel in IJmuiden (C. J. Snooy, Kanaalstraat nr. 41, later Kennemerplein nr. 26). Toen het winkelpand in 1942 afgebroken werd i.v.m. de bouw van de Atlantikwall verhuisde hij naar Oude Pekela. Waarschijnlijk niet toevallig, want C. J. Snooy had daar (ooit) een boekbinderij. Een jaar later ging Van der Goot werken in een boekhandel in Ede. Na de oorlog nam hij in Alkmaar de boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek over van Jung & Van der Hoek op het adres Langestraat nr. 97. Tussen 1951 en 1955 was de winkel gevestigd op Langestraat nr. 111. Van 1956 tot de opheffing in ca. 1964 was het adres Ritsevoort nr. 3.

Frankenberg

Louis Frankenberg (van Joodse afkomst) vestigde zich rond 1900 vanuit Duitsland in Alkmaar. In 1902 startte hij een kantoorboekhandel/drukkerij/binderij/advertentiebureau op de Langestraat nr. 107. Geruime tijd bleef hij vermelden “v/h Lorjé’s Goedkoope Boekhandel”. Ik neem dus aan dat hij deze zaak vanaf 1902 voortzette (zie ook de vermelding in de etalage uit ca. 1920). In 1911 verhuisde Frankenberg naar Langestraat nr. 4 en in augustus 1918 betrok hij het onder architectuur verbouwde pand op de Langestraat nr. 28, waar de zaak tot het eind zou verblijven. Vanaf 1928 wordt enige jaren als 2e adres Achterstraat nr. 53 vermeld. Het was een kantoorboekhandel van formaat met een gigantisch aanbod, inclusief kantoormeubelen. In 1922 gaf men de volgende publicatie uit: “In en om de Alkmaarsche Waag : voorheen en thans”, door Leo Speet (bij gelegenheid van het 300-jarig kaasdragers-jubileum). In 1932 werd de zaak een N. V. Louis Frankenberg overleed in 1936 en hoefde de 2e wereldoorlog gelukkig niet mee te maken. Zijn zoon Hans Lion (1904-1943) zette de zaak voort. In 1942 verschenen er in juli en augustus advertenties met de mededeling dat de zaak wegens “vakantie” gesloten was. In werkelijkheid nam een door de Duitsers aangestelde bewindvoerder, H. Morawitz het roer over. Hans Lion Frankenberg en zijn vrouw werden in 1943 in Sobibor omgebracht. Na de oorlog werd de kantoorboekhandel/drukkerij voortgezet onder leiding van S. Sougé, die al vanaf 1916 bij Frankenberg in dienst was. In de late jaren ’50 was de leiding in handen van A. Grunwald. In 1960 werd de kantoorboekhandel voortgezet door de Gebrs. Winter. De drukkerij kwam begin jaren ’60 in handen van de firma Bley. Voor het pand aan de Langestraat zijn als aandenken aan Hans Lion Frankenberg en zijn vrouw Gertrude 2 “Stolpersteine” geplaatst.

Feijn

Michael van Buizen opende in 2008 “Boekhandel Feijn” op het adres Laat nr. 47 in Alkmaar. In deze naar verluidt grootste boekhandel van Alkmaar werden met grote regelmaat boekpresentaties en lezingen gehouden. De zaak gaf direct in het startjaar ook een boek uit: “Alkmaar zoals het vroeger was”, door L. J. N. Kouwenberg, met prentbriefkaarten uit de collectie van de auteur en T. van Amerongen. Toen Van Biezen met vervroegd pensioen ging en geen opvolger kon vinden, sloot de zaak per 1 augustus 2019.

Evangelische

Evangelische/christelijke boekhandels opereren vaak onder de vleugels van een stichting en worden meestal bemand door vrijwilligers. Zo ook in Alkmaar. Aanvankelijk (eind jaren ’80??) noemde de zaak zich “Evangelische Bookshop”, later veranderde de naam in “Christelijke Boekhandel Alkmaar”. De winkel is gevestigd op Laat nr. 111 en kent het gebruikelijke assortiment van dit soort zaken: boeken, bijbels, cd’s, dvd’s, wenskaarten, cadeau-artikelen etc.

Drunen

S. H. van Drunen had in de periode 1935-1968 een leesbibliotheek en tweedehands boekwinkel in Alkmaar. Aanvankelijk op het adres Koningsweg nr. 38. Na de oorlog op de Ged. Nieuwesloot nr. 103 (ook wel nr. 103-105).

Dobben

In januari 1881 beval de Haarlemse boekhandelaar J. F. van Dobben zijn zoon, L. D. C. van Dobben aan in de gunst van het Alkmaarse publiek. Deze begon per 1 februari van dat jaar een boek-, papier-, muziek- en kunsthandel/tevens leesbibliotheek op het adres Langestraat B, nr. 105. De zaak had een uitgebreid en gevarieerd aanbod: “boeken voor hoogere burger- en lagere scholen, schrijf- en teekenbehoeften, perkament, kastrandjes, bruiloftsboeken etc.” In 1882 trad Van Dobben ook eenmalig op als uitgever. Het ging om: “Toespraak bij gelegenheid der eerste bespeling van het herstelde orgel in de Kapelkerk, op 27 augustus 1882”, door L. C. Schuller tot Peursum. In oktober 1885 verhuisde de winkel naar het mooie pand op Mient C, nr. 8 (over de Steenenbrug). De zaak was echter geen lang leven beschoren, want rond 1891 werd het faillissement uitgesproken.

Coster

De geschiedenis van de firma Herms (Hermanus) Coster in Alkmaar gaat ver terug. In 1817 is er voor het eerst sprake van boekhandelaar Herms Coster. Zoals ook uit de afgebeelde etiketten blijkt, was zaak op meerdere fronten actief. Naast de boekhandel was er sprake van een boek- en steendrukkerij, een binderij en een uitgeverij. De drukkerij zou in de loop der tijd de belangrijkste rol spelen. Hermanus Coster werd bijgestaan en opgevolgd door zijn zoon Arend Siebert Coster. Ook een andere zoon, Hendrik was korte tijd in het bedrijf werkzaam. Al in 1820 wordt Coster als stads-drukker genoemd. Decennialang was de zaak uitgever van de Alkmaarsche Courant. Maar men gaf ook geregeld boekpublicaties uit. In 1886 verscheen van de hand van C. W. Bruinvis “Het patriotisme in Alkmaar, 1781-1791”. In 1880 kwam er een catalogus uit “der voorhanden zijnde lettersoorten ter drukkerij van Herms Coster en Zoon”. Vanaf 1903 kent de firma de rechtsvorm van een N.V.: “N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h Herms Coster”. In de jaren ’20 en ’30 worden als directeuren van de N.V. respectievelijk G. H. Krak en C. Krak genoemd. Het bedrijf heeft op verschillende locaties gezeten: Voordam nr. 9 (ook nr. 10 en nr. 11), Achterdam nr. 14-16 en in de jaren ’90 Wageweg nr. 25.

Burg

Op 1 januari 1919 nam Klaas ter Burg (1893-1958) de boekhandel over van Otto de Waal op de Koorstraat nr. 1, tegenover de Grote Kerk, hoek Langestraat in Alkmaar. Hij was sinds 1912 bij De Waal in betrekking. In juni 1925 wordt het faillissement van de zaak uitgesproken. Er volgt onmiddellijk een doorstart onder de naam “N.V. Boekhandel v/h K. ter Burg”. Aan de zaak is ook een leesbibliotheek verbonden en een drukkerij, gevestigd op Nieuwesloot nr. 109. Na het overlijden van Klaas ter Burg komt de leiding in handen van zijn zoon, Piet ter Burg. Vanaf eind jaren ’60 is het adres Koorstraat nr. 1-3 (ook wel nr. 3-3a). Rond 1988, inmiddels is de 3e generatie Ter Burg aangetreden in de persoon van P. J. ter Burg (Piejo), gaat de boekwinkel samen met Boekhandel Zwaan. De winkels blijven aanvankelijk naast elkaar opereren, maar in 1990 volgt een echte fusie. Voortaan is er sprake van “Boekhandel Zwaan & ter Burg”, aan de Gedempte Nieuwesloot. Daar hoop ik later in deze alfabetische serie op terug te komen. De drukkerij bleef overigens buiten de fusie.