Prins

Meijer Prins had in de jaren ’30 een 2^e hands boek- en muziekhandel op de Stille Veerkade nr. 6 in Den Haag. Hij overleefde de oorlog niet. Het hele gezin Prins (Meijer, zijn vrouw Reisel Prins-Hochstein en de kinderen Barend, Anna en Esther) werden in 1942 omgebracht.

Plantijn

Pieter J.L. Creyghton opende op 28 maart 1942, midden in de oorlog, zijn R.K. boekhandel “Plantijn” in de Parkstraat nr. 69 in Den Haag (naast de R.K. kerk). Hij had het vak geleerd bij Dekker & van der Vegt in Utrecht, in de universiteitsboekhandel van Scholtens in Groningen en in de boekhandel van P.M.G. Coebergh in Haarlem. In de beginjaren adverteerde hij zeer druk in alle Haagse kranten. Zo plaatste hij het volgende gedicht:

Sinterklaas rijdt door de straten, maar de winkels zijn er dicht / ’t Is er donker en verlaten, nergens schijnt een lokkend licht / Wat kan hij nu nog doen vinden, als het vijf december is / en zijn jonge en oude vrinden, zingen om een leegen disch? / Ach, zoveel is slecht te koopen, suikergoed en marsepein / Maar één zaak is altijd open, daar, dáár kan hij binnenloopen / “Piet houdt al je zakken open, ik haal boeken bij Plantijn!”

In 1946 moest hij het pand aan de Parkstraat verlaten en hij huurde toen een winkel op het Noordeinde nr. 62 (tegenover de Heulstraat). Kort nadat hij secretaris was geworden van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging overleed hij in november 1947 op 33-jarige leeftijd. De zaak werd omgezet in een N.V. waarvan de uit Breda afkomstige boekhandelaar J.A.I. Oomens in 1949 directeur werd. De weduwe van de oprichter, mevr. E.I.M. Creyghton-van de Weyer werd adjunct-directrice. In 1961 bood Oomens als gevolg van een meningsverschil met mevr. Creyghton over de te volgen koers zijn ontslag aan. Mevr. Creyghton zette de zaak alleen voort. Zij vervulde diverse functies in het bestuur van de ‘s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging en werd in 1989 tot erelid benoemd. In 1982 kwam er een boekje uit over boekhandel Plantijn, geschreven door Erik van Venetië, getiteld “Veertig jaar boekhandel Plantijn: een open boekje over de jaren 1942-1982”. Nadat mevr. Creyghton met pensioen gegaan was, heeft de zaak verschillende eigenaren gehad. In 1989 was de leiding in handen van Maarten en Miriam van Woerden. In 1992 tenslotte nam Van Stockum de winkel over en zette de boekhandel voort onder de naam “Van Stockum-Noordeinde”.

    

Pijnaker

De boekbinderij van de gebroeders Pijnaker in Den Haag heb ik kunnen traceren tussen 1844 en 1906. Bij de gebroeders Pijnaker gaat het om Abraham Paulus Pijnaker (1814-) en Johannes Pijnaker (1817-1901). Al in 1849 voert men het predikaat “Boekbinder van H.K.H. de Prinses van Oranje”. In 1852 kortweg “Hofboekbinders”. De binderij heeft op diverse adressen in de stad gezeten. Aanvankelijk in de Oude Molstraat, rond 1852 op de Riviervischmarkt. In 1857 wordt als adres alleen “Laan” vermeld (Laan van Meerdervoort??). Tussen 1871 en 1882 is de binderij gevestigd in de Kazernestraat nr. 68, later op nr. 56a. De weduwe van één van beide firmanten hield begin 20^e eeuw in de Kazernestraat pension, maar ging in 1907 failliet.   

Pieterse

De leesbibliotheek/boekbinderij van J. C. Pieterse was gevestigd aan de Jonathanstraat nr. 53 in Den Haag. Men handelde ook in schrijfbehoeften. Verdere gegevens ontbreken helaas.

Pickhardt

K.W. Pickhardt startte in 1848 een boekhandel, annex leesbibliotheek op het Noordeinde nr. 312 in Den Haag. In maart 1853 verplaatste hij de zaak naar de Schoolstraat , Wijk W., no. 238 (= nr. 19). Eén van zijn specialisaties betrof prentenboeken voor kinderen en hij plaatste altijd centraal in de etalage een kinderboek, waarvan hij iedere dag een bladzijde omsloeg. Kinderen met voldoende geduld konden zo het hele boek via de etalage uitlezen. Vanaf 1848 vervulde Pickhardt diverse bestuursfuncties in de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. In 1893 werd hij tot erelid benoemd. In de latere jaren lag de nadruk in de winkel steeds meer op kantoorbehoeften en bouwplaten. Tussen 1848 en 1855 gaf Pickhardt diverse publicaties uit. Ik noem er twee: “De dienstmeid, bekeken uit allerhande gezigtspunten door geen Jan-Hen”, een humoristisch vlugschrift (1850) en “Mosplanten van een oude pastorie” door Nathaniel Hawthorne, een bundel korte verhalen, waarin de nadruk gelegd werd op de negatieve kanten van de menselijke natuur (1854). K.W. Pickhardt overleed in februari 1900. De zaak werd in 1906 opgeheven.

Peursem

G. J. van Peursem – oorspronkelijk afkomstig uit Utrecht – opende in november 1898 aan de Veenkade nr. 3 in Den Haag (4^e huis vanaf de Toussaintkade) zijn christelijk-gereformeerde boekhandel. In 1904 verhuisde de winkel naar de Zeestraat nr. 40. In juli van datzelfde jaar nam Van Peursem de uit 1833 stammende – eveneens christelijk-gereformeerde – boekhandel over van J. van Golverdinge aan de Vlamingstraat nr. 17 (hier eerder behandeld). Hij voegde de 2 zaken samen onder de naam “Boekhandel Van Golverdinge & Van Peursem”. Tussen 1900 en 1935 trad van Peursem ook enkele keren op als uitgever. Eén van de titels: “De stem des Heeren : advents-preek uitgesproken den 9en December 1900 in de Groote Kerk te ‘s-Gravenhage“ door A.J.A. Vermeer (uitgesproken in tegenwoordigheid van Z. HoogEd. Den Staatspresident Paul Kruger, ten voordeele van de door den oorlog noodlijdende vrouwen en kinderen der Zuid-Afrikaansche Republieken. In 1955 zag Van Peursem zich door gezondheidsproblemen gedwongen te stoppen. Chr. A. Niermeyer (eerder behandeld) nam de winkel over. Van Peursem overleed in februari 1956.  

Pelt

Met “oude boekhandel” wordt hier bedoeld dat men in 2^e hands boeken handelde en niet dat het pand op instorten stond. Dit wordt bevestigd door een advertentie uit 1941 waarin H.C. van Pelt aankondigt dat hij zijn winkel verplaatst van de Maliestraat nr. 13b in Den Haag naar de Anna Paulownastraat nr. 39a en waarin hij boeken te koop vraagt, met name schoolboeken.  In die tijd had Van Pelt ook al een 2^e vestiging in Utrecht op de Minrebroederstraat nr. 25. Verdere gegevens ontbreken. 

Pelikaan

In 1926 richtte L.F. Leuven boekhandel “De Pelikaan” op aan de Meezenlaan nr. 47 in Den Haag. De zaak had een algemeen en R.K. assortiment en verkocht ook kantoorartikelen en religieuze artikelen. De winkel dreef vooral op de vrouw van Leuven, mevr. J. M. Th. Leuven-de Leur. In 1943 moest het echtpaar,  gedwongen door de oorlogsomstandigheden, de winkel verplaatsen naar de Agathastraat nr. 95. Maar al snel na de bevrijding werd het pand aan de Meezenlaan weer in gebruik genomen. In oktober 1952 werd de zaak omgezet in een VOF, met als deelgenoten naast het echtpaar Leuven, L.J.H. Matla die al enige tijd in de winkel werkzaam was. L. F Leuven overleed in december 1956. Zijn echtgenote trok zich in 1962 terug, waarna Matla de zaak alleen voortzette.   

Pelgrim

“Pelgrim boeken en muziek” op de Korte Poten nr. 42 in Den Haag.

Bijna 50 jaar geleden startte op de Koningstraat boekwinkel “De Goede Herder”(hier eerder behandeld). De naam veranderde in de loop der tijd in “Pelgrim boeken en muziek” en de winkel verhuisde naar de Korte Poten  nr. 42. Enige tijd werd vervolgens als naam vermeld “Ichthus , Pelgrim boeken en muziek”, maar tegenwoordig voert deze zaak – één van de grootste christelijke boekhandels – nog steeds op hetzelfde adres  kortweg de naam “Ichthus Boekhandel”.

Paviljoen

Tussen 1915 en 1935 had A. Cohen een leesbibliotheek onder eigen naam op de Paviljoensgracht nr. 42 in Den Haag. Hoogstwaarschijnlijk heeft hij de 2^e wereldoorlog niet overleefd. Hoe dan ook, in 1944 dreef J.A.C. van Mill (Johnny) in hetzelfde pand een leesbibliotheek/handel in boeken, tijdschriften en schrijfbehoeften onder de naam “ ’t Paviljoen”.

Past & Present

Over de winkel “Past & Present” op de Molenstraat nr. 34 in Den Haag, waar men terecht kon voor grammofoonplaten, boeken, posters en foto’s op het gebied van opera en ballet heb ik helaas geen informatie kunnen vinden. In de jaren ‘70/’80 zat op dit adres de platenzaak Buck Danny (eigenaar Willy Jolly). Hoogstwaarschijnlijk heeft “Past & Present” daarna het pand betrokken.

Passe-partout

Hoewel je dat misschien bij de term  “leesvereeniging” niet zou verwachten, gaat het bij leesvereeniging “Le passe-partout” wel degelijk om een leesbibliotheek, waar je ook een abonnement op leesportefeuilles kon nemen. In 1910 werd de leesinrichting “Moorres” in de Malakkastraat nr. 123 in Den Haag voortgezet in de 2^e Schuytstraat nr. 67 als “Le passe-partout”. Directeur was Jonkheer J.P. von Schmidt auf Altenstadt. De eerste keer dat ik een jonkheer als leesbibliotheekhouder tegenkom!

Passage 2

De kantoorboekhandel in de Passage nr. 36-38 in Den Haag is hier al tweemaal ter sprake geweest. Bij Th. J. de Koning die deze boekhandel in 1888 oprichtte. Én bij J. Th. Albrecht die na het overlijden van De Koning de zaak onder eigen naam voortzette. Rond 1948 kreeg de winkel een andere eigenaar en werd voortgezet onder de naam “Passage Kantoorboekhandel”. In 1958 was mevr. Arps de eigenaresse. Tot wanneer deze winkel bestaan heeft, is mij niet bekend. 

Passage

S. Abrahamson MZn. richtte in oktober 1896 in de Passage nr. 25 in Den Haag de “Passage-Boekhandel” op. Hij was de broer van de Amsterdamse boekhandelaar Felix P. Abrahamson (Leidsestraat). Ze hadden allebei het vak geleerd in de boekhandel van hun vader “Abrahamson & Van Straaten”. In Den Haag legde S. Abrahamson zich o.a. toe op de export van boeken naar Zuid-Afrika. In 1902 trad hij eenmalig op als uitgever van: “De Centrale Werkgevers Risicobank, hare verkeerde organisatie en onvoldoend gedekte obligatieleening” door Nehemia de Lieme. In 1903 verplaatste hij de winkel naar Passage nr. 62, op de hoek van de Spuistraat en in 1909 verkaste hij opnieuw, nu naar Passage nr. 15. Toen hij uiteindelijk in 1919 verhuisde naar de Stationsweg nr. 53 (Huygensplein) veranderde hij de naam in “Huygens Boek- en Kunsthandel, v/h Passage-Boekhandel” (eerder behandeld).  

Parimar

Parimar De Boekenmarkt, gevestigd aan de Korte Molenstraat nr. 17A in Den Haag, bestaat al meer dan 30 jaar. De zaak handelt in uitgeversrestanten uit Amerika, Engeland, Duitsland en Nederland. Veelal gebonden uitgaven. Er is een nevenvestiging in Rotterdam. 

Oudwijk

Nagekomen:

Grofweg tussen 1934 en 1957 had J.D. Buys een leesbibliotheek/kantoorboekhandel in de Schaarsbergenstraat nr. 76-78 in Den Haag onder de naam "Leesbibliotheek Oudwijk".

Paraat

Leesbibliotheek/kantoorboekhandel/tijdschriftenhandel “Paraat” was tussen 1938 en 1953 gevestigd aan de Laan van Meerdervoort nr. 771 in Den Haag. Men verkocht ook speelgoed. In deze periode worden achtereenvolgens als eigenaren vermeld: H. van der Meer van Kuffeler, E. Burlage en M. Pauptit. In 1954 verhuisde  de zaak naar de Zonnebloemstraat nr. 11. Dan worden als eigenaren genoemd: A. D. Bergshoeff, mevr. J.G. Pieper-Klop en weer M. Pauptit. In 1960 is de zaak waarschijnlijk opgeheven.

Papyrus

Kantoorboekhandel ”Papyrus” van A. A. Lemmens was tussen ca. 1929 en 1955 gevestigd aan de Laan van Meerdervoort nr. 477 in Den Haag.

Paap

In 1904 nam Corn. Paap de drukkerij/kantoorboekhandel aan de Spuistraat nr. 153a (bij de Gedempte Gracht) in Den Haag over van P. G. Jansen. In 1915 werd de zaak verplaatst naar Spuistraat nr. 165a/Gedempte Gracht nr. 671-673. In de jaren ’20 opende Paap een filiaal op de Hobbemastraat nr. 134, hoek Gerard Doustraat. Na de oorlog werd het filiaal overgedaan aan C. Hoogervorst (hier eerder behandeld). Incidenteel trad de zaak in die periode ook op als uitgever. In 1923 bijvoorbeeld: “Over het doopsel in tijd van nood en over eenige plichten van gehuwden”, samengesteld door A.G. van den Berg en anderen. Er werd bij vermeld dat dit boekje bestemd was voor hen die in ondertrouw zijn; voor gehuwden; voor dokters; voor verloskundigen; voor verpleegsters (ongeschikt voor niet-volwassenen)! Tussen 1948 en ca. 1971 was W.C. Verhoeff directeur. De zaak heeft zeker tot in de jaren ’90 bestaan.

Paagman

In november 1951 verkocht I. J. Sloos noodgedwongen (hier eerder behandeld) de “Nederlandsche Wetenschappelijke Boekhandel” op de Frederik Hendriklaan nr. 217B, hoek Willem de Zwijgerlaan in Den Haag aan G.W.J. Paagman (Gerard), die de winkel op het zelfde adres voortzette: “Algemene en Wetenschappelijke Boekhandel Paagman”. Paagman had het vak geleerd bij boekhandel Mosmans in ’s-Hertogenbosch. In november 1957 opende hij een filiaal aan het Hendrik Ravesteynplein nr. 42 in Rijswijk (later J. van Polanenstraat nr. 6-8) en in maart 1960 nam hij boekhandel “Boekenhof” in Delft over van P.M. van Baal en verplaatste deze naar de Van Schuylenburchstraat nr. 58. Deze winkel werd door G.W.J. Paagman samen met zijn zoon J.B.F. Paagman geëxploiteerd. Van Baal werd overigens filiaalchef. In 1977 startte een zoon van de oprichter Gerard Paagman Jr. een eigen kantoorvakhandel. Halverwege de jaren ‘90 voegde Paagman Jr. de bedrijven samen.

De vestiging aan de Frederik Hendriklaan bestaat nog steeds. Maar in 2014 zette Paagman de activiteiten voort van Verwijs/Selexyz/De Slegte/Polare. Eerst in het pand aan de Spuistraat, maar in februari 2015 verhuisde men naar het monumentale pand aan de Lange Poten nr. 41, met nu dus ook een 2^e hands/c.q. antiquarische afdeling. De winkel aan de Frederik Hendriklaan heeft een grote kinderboekenafdeling, genaamd “Villa Paagman”. De oprichter van het bedrijf overleed in 1982. Inmiddels is de 3^e generatie Paagman aan het bewind (Nadine en Fabian Paagman).

Leidschendam. In de loop der jaren werd ook een filiaal geopend in Leidsenhage in Leidschendam op het adres Kamperfoelie nr. 12-14. Nu Leidsenhage omgetoverd is tot de “Westfield Mall” is Paagman daar ook weer present.

Delft. Na de Van Schuylenburchstraat heeft Paagman in Delft ook nog gezeten op de Papsouwelaan nr. 236. Na overname van boekhandel Huyser is Paagman in Delft nu gevestigd op de Choorstraat nr. 1.

Met etiketten is de firma Paagman, zoals hier te zien is, bepaald niet zuinig.   

  

Ort

De in 1888 opgerichte boekhandel van Maarten van der Beek aan de Prins Hendrikstraat nr. 84 (hier eerder behandeld) werd in 1919 overgenomen door de compagnons Willem Johan Ort (1881-1951) en P. van Straaten. De boekhandel heet dan “Ort & Van Straaten”. Willem Johan Ort was daarvoor als adjunct-directeur werkzaam geweest bij boekhandel Belinfante. Van Straaten kwam uit Amsterdam waar hij samen met Felix P. Abrahamson een boekhandel dreef “Abrahamson & Van Straaten”. In 1920 nam het tweetal boekhandel “Evolutie” over van J. Beck aan de Perponcherstraat nr.68, een zaak gespecialiseerd in maconnieke uitgaven en lectuur over spiritisme. In 1923 trad Van Straaten uit de zaak en dan is er sprake van boekhandel “W.J. Ort, v/h M. van der Beek’s hofboekhandel”. Vanaf 1930 wordt de naam van der Beek niet meer vermeld en sinds juli 1946 zijn de eigenaren Willem Johan Ort en zijn zoon Johannes Coenraad Ort (1914-1987). Tussen 1920 en 1941 gaf Ort ook geregeld boeken uit. Zo in 1940: “Hoe zal de oorlog eindigen? : een belangwekkende en actueele beschouwing op grond der voorspellingen van Michel Nostradamus”. De Duitse grondtekst werd in opdracht van Goebbels geschreven door H.W. Herwarth von Bitterfeld. Het boekje kwam uit in een oplage van 100 exemplaren op oud-Hollands papier in een omslag van volgebleekt perkament.

W.J. Ort overleed in 1951. Zijn zoon zette de zaak alleen voort. Hoe lang de zaak nog bestaan heeft, durf ik niet te zeggen. In ieder geval minstens tot 1963.

Oriental Bookshop

In november 1932 werd in een klein pandje aan het Nooreinde nr. 115a in Den Haag door boekhandel Boucher een in orientalia en oosterse en moderne wijsbegeerte gespecialiseerde boekhandel geopend onder de naam “Oriental Bookshop”. In 1935 werd de winkel door Anton Meyer voor eigen rekening voortgezet. In 1938 verkreeg Meyer zijn boekhandelaars-erkenning. Er was ook een antiquarische afdeling, want in de oorlogsjaren worden er in advertenties boeken te koop gevraagd op de genoemde interesse-gebieden. In 1957 verleende Meyer aan zijn medewerker R.W. Leembruggen Blokzeyl procuratie. Nog in 1969 gaf de Oriental Bookshop in 2 delen “Groter christendom : toespraken door H. P. van Tuyll van Serooskerken” uit.   

Oranje

Mevr. Oranje, geboren Joh. C. de Kruyter, was de weduwe van de jong gestorven predikant van de Gereformeerde Kerk aan de Bazarlaan in Den Haag. Ds. C. Oranje overleed in oktober 1907. Door een collega van haar man werd mevr. Oranje op het idee gebracht een boekhandel te beginnen om haar weduwepensioen aan te vullen. Begin 1908 startte zij met  boekhandel Oranje aan de Piet Heinstraat nr. 120. De zaak had een algemeen en protestants-christelijk assortiment. Na enkele jaren zocht zij een medewerker die t.z.t. de zaak zou kunnen voortzetten en vond die in Willem Johannes Guillaume die hiervoor 14 jaar gewerkt had bij de boekhandel van C. Bredee in Rotterdam. In 1914 werd hij met de leiding van de winkel belast en toen mevr. Oranje in 1918 naar Middelburg vertrok, nam hij de zaak over. Guillaume opende 2 filialen, aan de Goudsbloemlaan nr. 110 (in 1925 opgeheven) en aan de Boekhorststraat nr. 122a (opgeheven in 1927). Van 1911 tot zijn overlijden in 1952 was C.A.J. Kerrebijn in dienst van boekhandel Oranje. Na zijn overlijden nam zijn weduwe, mevr. Kerrebijn-Drost, zijn taken in de boekhandel over. W.J. Guillaume overleed in 1961. De zaak werd daarna overgenomen door de N.V. Algemene Boekhandels Associatie.     

Oomens

Als je je verdiept in de geschiedenis van boekhandel Oomens krijg je haast de indruk dat er weinig straten in Den Haag zijn waar deze zaak niet gezeten heeft.

Carel Rasuïnes Oomens (kortweg Karel) opende op 1 januari 1908 “Oomens Leesbibliotheek en Postzegelhandel” op de Turfmarkt in Den Haag (1). Al gauw werd deze leesbibliotheek verplaatst naar de Heerenstraat nr. 16, bij het Plein (2). De bibliotheek had vaak de nieuwste boeken al snel in huis en ook de kwaliteit was hoog. In rap tempo opende Oomens verspreid over de stad verschillende leesbibliotheek-filialen: in 1916 op de Hobbemastraat nr. 142B (3), in 1918 op de Regentessselaan nr. 196 (4), in 1922 op de Willem de Zwijgerlaan nr. 53 (5),  en in 1925 op de Aucubastraat nr. 2-4, hoek Laan van Meerdervoort nr. 579A (6). In juni 1930 kreeg Oomens de erkenning als boekhandelaar, zodat hij naast de leesbibliotheken ook een echte boek-, kantoorboek- en kunsthandel kon beginnen, tevens boekbinderij. In 1922 werd de Willem de Zwijgerlaan de hoofdvestiging en de Heerenstraat een filiaal. Door de evacuatie van het Statenkwartier zag Oomen zich gedwongen de zaak aan de Willem de Zwijgerlaan tijdelijk te sluiten en werd het filiaal aan de Aucubastraat tot hoofdvestiging gebombardeerd. In januari 1947 wordt de zaak omgezet in een N.V., opgericht door Karel Oomens en zijn beide zoons, Carel Joseph en Joseph Carel Oomens. In 1949 wordt het filiaal aan de Hobbemastraat opgeheven, in 1956 verdwijnt de vestiging aan de Heerenstraat en in 1958 wordt ook de vestiging aan de Regentesselaan gesloten. Máár in oktober 1960 neemt de firma Oomens de boekhandel van H.J. Viel aan de Reinkenstraat nr. 4 over (6). Deze zaak brandde helaas in 1969 af. In 1957 trok de oprichter, Karel Oomens, zich terug; hij overleed in 1962.

Naast de reeds vermelde vestigingen had Oomens ook nog zaken aan de Theresiastraat nr. 120 (ca. 1925-1945), gedreven door P.R. Oomens (8), de Leyweg nr. 940B (rond 1963)(9), de Van Swietenstraat nr. 105 (ca. 1910-1917) (10), de Conradkade nr. 47 (ca. 1926-1932) (11), de Hooftskade nr. 84-85 (ca. 1919-1928) (12) en tot slot de Fahrenheitstraat nr. 683 (ca. 1930-1934) (13). Ik tel dus minstens 13 adressen en sluit niet uit dat er nog meer filialen geweest zijn!

Olman

Olman’s leesbibliotheek was – voor zover ik heb kunnen nagaan – tussen 1927 en 1934 gevestigd aan de Copernicuslaan nr. 110 in Den Haag. Het zou kunnen dat deze leesbibliotheek ook enige tijd op de Heerenstraat nr. 6 heeft gezeten.

Noordijk

Eduard Noordijk (1870-1929) startte in 1893 een boek- en kunsthandel aan de Bankastraat nr. 93 in Den Haag. De zaak floreerde. In 1898 werd verhuisd naar de Bankastraat nr. 14, later nr. 14/14A. In de jaren 1903/1904 exploiteerde Noordijk samen met zijn collega-boekhandelaar N. de Roo een leesinrichting/leesbibliotheek in de Atjehstraat nr. 54. Van 1911 tot 1914 dreef Noordijk de zaak samen met Josephus Nicolaas Vlek (zoals op één van de etiketten te zien is). Vlek begon echter in 1914 voor zichzelf. In deze periode werd onder het impressum Noordijk en Vlek een brochure uitgegeven, getiteld “De grijsgroene uniform voor het Nederlandsche leger” door J.C.P.W.A. Steenkamp. Rond 1920 had het bedrijf 12 personeelsleden die (zie foto) ook boeken met de bakfiets thuisbezorgden. In 1927 werd de hier eerder ter sprake gekomen muziekhandel Van Eck in de Vlamingstraat nr. 38 overgenomen en op dat adres voortgezet tot ca. 1932. In diezelfde periode was ook de zoon van Eduard, Eduard Johannes Noordijk, in het bedrijf werkzaam. Eduard Noordijk was een groot liefhebber van toneel. Toen hij in 1929 t.g.v. het 75-jarig bestaan van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging een revue organiseerde, overleed hij plotseling aan een hartverlamming. De zaak werd toen voortgezet door zijn schoonzoon H.M. Vestdijk. Deze richtte in 1933 twee kamers en suite  in voor klanten die zich wilden verdiepen in lectuur op het gebied van het geestelijk leven in de ruimste zin! Vestdijk koos in 1936 toch voor een ander beroep en vanaf dat moment werd de zaak geleid door zijn vrouw, mevr. A.W. Vestdijk-Noordijk. Rond 1933 was de winkel inmiddels voor de tweede keer binnen de Bankastraat verhuisd. Nu naar nr. 64-66. Na zijn pensionering ging Vestdijk wel weer de administratie voor de zaak doen. In 1960 ging het echtpaar een compagnonschap aan met mej.  A. Doorenbos, die al sinds 1945 in het bedrijf werkzaam was. Toen het echtpaar Vestdijk in 1961 overleed, zette mej. Doorenbos de zaak voor eigen rekening voort. Er was rond 1960 nog steeds een leesbibliotheek aan de winkel verbonden. Hoe lang de zaak nog bestaan heeft, is mij niet bekend. 

Nijhoff

De geschiedenis van de firma Martinus Nijhoff  is te complex om daaraan in dit korte bestek recht te kunnen doen. Daarom een summier overzicht van de verschillende bedrijfstakken, de betrokken personen en de huisvesting.

De firma werd in 1853 opgericht en zou zich met alle onderdelen een grote (internationale) faam verwerven. De uitgeverij gaf al heel snel veel publicaties uit, o.a. in opdracht van de overheid en wetenschappelijke instellingen. Ik noem slechts 2 aansprekende uitgaven. Vanaf 1869 de courant “Het Vaderland” en vanaf 1863 het “WNT” (Woordenboek der Nederlandsche Taal). De nieuwboekhandel (het zgn. sortiment) ontwikkelde zich tot een grote, over de hele wereld exporterende zaak (vooral wetenschappelijke boeken en seriewerken). Het befaamde antiquariaat werd o.a. bemand door H.E. Kern en Anton Gerits. Tot slot werden er ook veilingen georganiseerd. Een voorbeeld: de bibliotheek van Hoynck van Papendrecht in 1878.

De personen: Martinus Nijhoff leerde het vak o.a. bij zijn vader, Isaac Anne Nijhoff, die een boekhandel had in Arnhem. Verder deed Martinus ervaring op bij de befaamde antiquaar Frederik Muller in Amsterdam en bij  A. Frank in Parijs. De oprichter overleed in 1894. De leiding ging toen over in handen van zijn zoon, Wouter Nijhoff, die al sinds 1891 deelgenoot was, samen met zijn zwager P.A.M. Boele van Hensbroek. In 1917 deed Wouter Nijhoff Pzn. (de zoon van Paul Nijhoff – broer van de oprichter) zijn intrede. Wouter Nijhoff overleed in 1947. Wouter Nijhoff Pzn. ging in 1965 met pensioen. Directeur werd toen H.J.H. Hartgerink. De firma kwam in 1970 in handen van uitgeverij Wolters Kluwer. Het antiquariaat werd in 1980 opgeheven. De uitgeverij werd later op wisselende locaties voortgezet, o.a. in Culemborg, Dordrecht en Leiden. De nieuwboekhandel onder de naam Martinus Nijhoff International werd in 2002 verkocht aan Swets Blackwell.

De huisvesting: In 1853 vestigde Martinus Nijhoff zich aan de Amsterdamsche Veerkade in Den Haag. Al in 1855 werd verhuisd naar een groter pand aan de Raamstraat. In 1876 werd de firma verplaatst naar de Nobelstraat nr. 18 om uiteindelijk in 1910 te belanden op het Lange Voorhout nr. 9, waar de zaak heel lang zou blijven. Genoodzaakt door de onstuimige groei van het bedrijf werden in de loop der tijd diverse andere panden verworven, Lange Voorhout nr. 10 (1923 - aan de overkant) en Kazernestraat nr. 36a. In 1952 werd het belendende pand Lange Voorhout nr. 11 toegevoegd. In die tijd had de firma al meer dan 140 man in dienst.         

Nieuwenhuisen

A. M. Nieuwenhuisen had in de jaren ’30 een “oude- en nieuwe boekhandel” op de Piet Heinstraat nr. 19 in Den Haag.

Nieuwenburg

Kort geleden behandelde ik de boekbinderij van de familie Molier. Daarbij vermeldde ik dat een aantal leden van de familie op verschillende adressen in Den Haag hun eigen binderij runde. H. Molier op de Willemstraat nr. 18-22 en Vinkensteijnstraat nr.114 werd toen nog niet genoemd. Deze binderij werd overgenomen door Laurens Nieuwenburg (1895-1974). Toen Laurens Nieuwenbrug in 1974 overleed was de binderij gevestigd in de Kepplerstraat nr. 79.  

Nieuwe Haagsche

Na eerst tussen 1912 en 1927 ruime ervaring te hebben opgedaan in dienst van de boekhandel van L.J.C. Boucher opende mevr. J.J. de Zeeuw in maart 1930 haar eigen boekhandel op de Conradkade nr. 72 in Den Haag: “De Nieuwe Haagsche Boekhandel”. Volgens de krant gevestigd in het “nieuwe massale gebouw hoek Reinkenstraat – Laan van Meerdervoort – Conradkade”. Zij associeerde zich met J. Sombeek, die daarvoor werkzaam was als uitgeversvertegenwoordiger, o.a. voor P.N. van Kampen & Zn. In augustus 1940 verplaatste zij de zaak naar de Obrechtstraat nr. 120. Nadat in januari 1945 haar compagnon Sombeek overleed, zette mevr. De Zeeuw de winkel alleen voort, maar bleef in de firmanaam vermelden “J.J. de Zeeuw en J. Sombeek”.  De zaak heeft waarschijnlijk tot ca. 1960 bestaan.