Altink

Vanaf 1896 had A. Altink een boek-, papier- en kantoorboekhandel op het Zuideinde in Krommenie. In 1907 associeerde hij zich met de Amsterdamse drukkerij “Voorwaarts” G.G.B. (Planciusstraat nr. 3-5). Vanaf dat jaar is er sprake van Vereeniging “Voorwaarts” G.G.B. afd. boek-, papier- en kantoorboekhandel A. Altink. Op 1 februari 1912 werd de boekhandel verplaatst naar de St. Janstraat nr. 21 in Amsterdam. De verbinding met drukkerij Voorwaarts werd in 1915 opgeheven. Boekhandel Altink gaf incidenteel ook publicaties uit, meestal van geringe omvang. In 1915 verscheen bijvoorbeeld “Uit hoffelijken tijd : kalender-vloeiboek voor 1916”. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. In 1942 werd de firma, toen onder leiding van Lucas Altink, failliet verklaard, maar er werd kennelijk een doorstart gemaakt, want de boekhandel op de St. Janstraat 21 wordt in 1959 nog vermeld.

Alsbach

De oorspronkelijk uit Koblenz afkomstige Carl Georg Alsbach (1830-1906) richtte in 1866 de muziekuitgeverij/muziekgroothandel “G. Alsbach & Co” op in Rotterdam op de Noordblaak nr. 63. Toen in januari 1898 het uitgeversfonds en de winkel van de Amsterdamse muziekhandel W. C. Brix von Wahlberg op de Kalverstraat nr. 153 kon worden overgenomen, verkaste de firma Alsbach naar Amsterdam. De uitgeverij/groothandel werd gevestigd op de O. Z. Voorburgwal nr. 99 en de detail-muziekwinkel op de Kalverstraat. In 1905 nam de zoon van de oprichter, Johan Adam Alsbach (1889-1961) op zeer jeugdige leeftijd de leiding van de zaak van zijn vader over. De firma Alsbach zou zich ontwikkelen tot misschien wel de grootste muziekuitgeverij van Nederland, mede omdat men met grote regelmaat uitgeversfondsen van andere firma’s overnam. In 1908 van de “Algemeene Muziekhandel, v/h Stumpff en Koning” (Amsterdam), in 1920 Wilhelm Schmid (Leipzig), in 1922 F. B. den Boer (Middelburg), in 1926 A. A. Noske (Den Haag) en in 1929 de muziekafdeling van Seyffardt’s Boekhandel. In april 1905 verhuisde de muziekwinkel van Kalverstraat nr. 153 naar Kalverstraat nr. 176. Johan Alsbach zette de winkel toen voort samen met zijn vriend Henri Doyer (1877-1958) onder de naam “Alsbach & Doyer” (zie de etiketten). De uitgeverij/groothandel verhuisde in 1907 naar de Voetboogstraat nr. 19. Johan Alsbach speelde een actieve rol in de Nederlandse muziekwereld. Hij was oprichter van de ”Vereniging van Muziekhandelaren en -Uitgevers”, zat in het bestuur van de “Stichting Nederlandse Muziekbelangen” en was mede-oprichter van auteursrechtenbureau BUMA. Na zijn overlijden in 1961 werd de uitgeverij overgenomen door Les Editions Basart (Leidsegracht nr. 11) en de muziekwinkel door de “Eerste Nederlandse Muziekcentrale” (Raamgracht nr. 10).

Alles

Tussen ca. 1945 en ca. 1988 waren er verschillende leden van de familie Alles in Amsterdam actief als (kantoor)boekhandelaar, leesbibliotheekhouder en uitgever. J. M. (Jan) Alles had in de jaren ’40 en ’50 op 3 adressen vestigingen: Haarlemmerdijk nr. 65, Kinkerstraat nr. 133 en in de Jordaan op de 2e Boomdwarsstraat nr. 6. De leesbibliotheek op de 2e Boomdwarsstraat presenteerde zich ook wel als “Jantje van Alles”. In advertenties vind je de tekst “Voor alles naar Alles”. In ieder geval ook voor vulpennen , want “Vulpenhuis J. M. Alles” had een ruim assortiment en repareerde ook. In de jaren ’60 is er dan vervolgens sprake van “Kantoorboekhandel W. Alles” in de Kinkerstraat nr. 133. Enigszins verwarrend, tenslotte, gezien de afwijkende spelling van de achternaam is Joh. M. Allis, die in de jaren ‘40 als uitgever van kinderboeken was gevestigd op de Heerengracht nr. 552, maar in de jaren ’70 en ’80 op het vertrouwde adres Haarlemmerdijk nr. 65 een kantoorvakhandel drijft.

Alibi

Boekhandel “Alibi” op de Willemstraat nr. 21 in Amsterdam was gespecialiseerd in thrillers, misdaadboeken, true crime, kortom spannende boeken. Het assortiment van deze “thrillerboekhandel” bestond uit Nederlandse en Engelstalige titels op dit gebied, zowel nieuw als antiquarisch. Inez Abell startte in 1996 met haar partner deze winkel op de Prinsenstraat en verhuisde later naar de Willemstraat. Toen begin deze eeuw dit genre boeken steeds populairder werd en ook grote, algemene boekhandels deze boeken ruim in voorraad namen, werd het voor deze specialist steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. In juni 2007 besloot Inez Abell dan ook de winkel te sluiten.

Algemeene Muziekhandel

De “Algemeene Muziekhandel” werd in juni 1894 opgericht aan het Spui nr. 2, bij het Rokin en Taksteeg nr. 3 in Amsterdam. De firma gaf ook veel bladmuziek uit en men kon er uiteraard kaarten reserveren voor concerten. Vanaf 1890 mocht de zaak het predikaat “hofmuziekhandel” voeren. Tussen 1892 en 1896 was de (later) bekende musicus Abraham Noske er werkzaam. Het bedrijf kende in de loop der jaren verschillende firmanten. In de jaren 1898/1899 worden vermeld “Brester & Koning”, tussen 1894 en 1898 “Stumpff & Koning”. Vanaf 1900 wordt vermeld “Algemeene Muziekhandel, v/h Stumpff & Koning”. Na een faillissement werd de zaak in 1908 overgenomen door Muziekhandel Alsbach.

Algemeene Abonnements-boekhandel

Boekhandelaar H. J. M. A. Ottens, eigenaar van de gelijknamige boekhandel op de Runstraat nr. 17 in Amsterdam richtte in november 1932 de “Algemeene Abonnements-Boekhandel” op in de Uithoornstraat nr. 49. Een groot succes werd het niet. In mei 1935 ging deze boekhandel, toen onder de directie van F.F. Bodde, failliet. Op Ottens hoop ik later terug te komen.

Albracht

De firma Albracht & Co ontplooide diverse activiteiten: kantoorboekhandel, boekdrukkerij, linieerfabriek, binderij met stempelpers, fabriek en magazijn van schrijf- en kantoorbehoeften. Als startjaar wordt 1802 genoemd, maar ik ga er van uit dat dit niet de Amsterdamse vestiging betreft. Het bedrijf had in de 19e eeuw namelijk ook vestigingen in Den Bosch en Zaltbommel. Hoe dan ook de kantoorboekhandel van Albracht & Co in Amsterdam wordt voor het eerst vermeld rond 1856 op het adres Kalverstraat nr. 95 (ook wel E nr. 50), bij de Enge Kapelsteeg. Als eigenaren worden genoemd P. Wijnman en M. J. Albracht J. Jz. De fabriek was er al rond 1850 en die werd in 1876 verplaatst naar de Watergraafsmeer. Rond 1882 wordt H. J. P. Knoop als mede-eigenaar genoemd. In de jaren ’60 van de 19e eeuw wordt de al uit het begin van de eeuw daterende firma M. Westerman & Zn. overgenomen. Albracht & Co heeft op verschillende adressen gezeten. Na Kalverstraat nr. 95, gaat het om Heerengracht nr. 259, Rokin nr. 62, Damrak nr. 97 (“bij den Dam”) en Kalverstraat nr. 73, bij de Wijde Kapelsteeg. In de jaren ’20 wordt het bedrijf geleid door C. L. de Bussy en J. Rittershaus. In de jaren ’50 is de leiding in handen van Gijsbert J. M. Siegers en vanaf ca. 1968 heet het bedrijf “Albracht Siegers”. Nog in 1986 is er sprake van “Albracht Siegers, kantoorvakhandel en greetings stationary”. Ook in de terminologie ging men dus met de tijd mee!

A la carte

Reisboekhandel “A la carte” (speciaalzaak voor kaarten en gidsen) werd in 1983 geopend op het Spui nr. 23 in Amsterdam, als onderdeel van Boekhandel Allert de Lange. Na 6 jaar verhuisde de zaak naar de Utrechtsestraat n. 110-112. Toen werd ook een filiaal geopend op de Kruiskade nr. 61 in Rotterdam. In 2006 werd “A la carte” overgenomen door Jaap van Straaten. Op 11 april 2017 werd de zaak failliet verklaard, maar onder een nieuwe eigenaar, Henk Brandsen, werd al in augustus van dat jaar een doorstart gemaakt in een ander pand op de Ferdinand Bolstraat nr. 147. De boekhandel is dan onderdeel geworden van Boekholt Boekhandels : “Boekholt A la carte”. In 2018 verhuist de winkel naar het huidige adres Sint Antoniebreestraat nr. 134, op de 1e verdieping van Pantheon Boekhandel. Op de foto de vestiging op de Utrechtsestraat.

AKO

De eerste 2 kiosken van de “Amsterdamsche Kiosk-Onderneming” (AKO) bevonden zich op de Dam en schuin tegenover Artis. De initiatiefnemer in 1878 was de winkelier J. Bles, maar al in 1879 werd de concessie overgeschreven op naam van Martin Wolff (1846-1907). Het aantal kiosken werd razendsnel uitgebreid, eerst in Amsterdam, maar later ook in veel andere plaatsen (vaak op stations en natuurlijk op Schiphol). Op het hoogtepunt waren meer dan 100 vestigingen. In de beginjaren kon men er vooral terecht voor kranten en tijdschriften, maar het assortiment werd al gauw uitgebreid met boeken. Het hoofdkantoor was in de beginjaren gevestigd op de Blauwburgwal nr. 6, maar werd in 1891 verplaatst naar Herengracht nr. 100 (later nr. 233). Alleen Amsterdam kende op een gegeven moment al 60 vestigingen. Na het overlijden van Martin Wolff in 1907 werd nog geruime tijd vermeld “v/h Martin Wolff & Co”. De landelijke spreiding maakte een naamswijziging noodzakelijk: “Algemene Kiosk-Onderneming” (AKO). AKO kreeg ook bekendheid als uitgever met het bekende blad “De Lach”, dat kappers altijd uit hun leesportefeuille haalden wanneer er pubers op hun beurt zaten te wachten. Het kwam regelmatig voor dat AKO winkels overnam van boekhandels die er mee ophielden. In de jaren ’50 was het hoofkantoor gevestigd op Singel nr. 282. In 1969 werd de keten overgenomen door de Verenigde Lectuur Bedrijven (VLB). Later werd de Audax-groep in Gilze eigenaar. Hierbij enkele etiketten/stempels van Amsterdamse vestigingen.

Ahrend

De N.V. Wed. J. Ahrend & Zoon kende in 1896 een bescheiden start. Jacobus Ahrend (1876-1956) werkte als jongste bediende bij de Amsterdamse zeevaartkundige boekhandel Stemler voor hij in 1896 samen met zijn broer Dirk vanuit de huiskamer van de woning aan de Haarlemmerweg in Amsterdam die het gezin Ahrend in 1895 betrokken had een agentuur in schilder- en schrijfbehoeften begon. In de naam van de firma wordt de moeder van Jacobus genoemd omdat hij zelf op dat moment nog minderjarig was. Vanaf 1897 trok Dirk Ahrend zich uit de zaak terug en aan het eind van dat jaar verhuisde het bedrijf naar een zolder van gebouw Mercurius aan de Prins Hendrikkade nr. 20-21. De zaak zou zich stormachtig ontwikkelen. Dan heb ik het niet in de eerste plaats over de technische en wetenschappelijke boekhandel. Het bedrijf groeide namelijk in de loop der jaren uit tot één van de belangrijkste handelshuizen op het gebied van kantoorbehoeften en met name van kantoormeubilair. Men had ook een eigen fabriek in Hilversum waar deze zaken vervaardigd werden. Daarnaast was er sprake van een uitgeverij en een steendrukkerij. Ik beperk me hier tot de boekhandel. In 1909 verhuisde de winkel naar een groter pand aan de Singel nr. 24 (ook wel nr. 22- 24 en nr. 26). De winkel wordt in de jaren ’60 nog vermeld. Het moederbedrijf (kantoorgroothandel en fabriek) opende in de loop der jaren filialen in Rotterdam, Den Haag, Hilversum, Djakarta en Semarang en mocht uiteindelijk het predikaat “koninklijk” voeren.

AGWO

Op 15 mei 1926 ging de Inrichting voor Arbeidstherapie van start op de Mauritskade nr. 62 Oosterpark, naast het Koloniaal Instituut in Amsterdam. Het was een particulier initiatief. In 1929 werd de naam “Amsterdamsch Genootschap voor Werkverschaffing aan Onvolwaardigen (AGWO)”. Deze woordkeus zou nu niet meer kunnen. Lichamelijk en geestelijk gehandicapten konden bij AGWO alle mogelijke werkzaamheden verrichten, zoals houtbewerking, stoffering, schilderwerk, maar dus ook boekbinden (zie de etiketten). Directeur was in die tijd de heer J. M. W. Rösener Manz. Met de behuizing had AGWO geen geluk. In 1934 brandde het pand aan de Mauritskade af. Men verhuisde toen naar de Zeeburgerdijk nr. 209-211, een voormalig schoolgebouw. Maar in 1942 werd ook dit pand in de as gelegd. Toen verhuisde AGWO naar de Vredehofweg nr. 9 (ook wel nr. 9-13). Inmiddels had men de term “onvolwaardigen” achter zich gelaten en stond AGWO voor “Amsterdams Genootschap voor Werk en Omscholing voor minder validen”. In de jaren ’80 ressorteerde AGWO onder de koepel “De Verenigde Industriële Werkplaatsen”. Op de foto het pand aan de Zeeburgerdijk.

Aesch

Jacob Jan Ferdinand von Aesch (1850-1932) was op het adres Marnixstraat nr. 99 in Amsterdam actief als boekbinder en dessertwerker (periode ca. 1900-1930). In 1918 werd hij lid van de Nederlandse Bond van Boekbinderspatroons. Hij verzorgde particulier bindwerk, zoals heel- en halflederen banden, heel- en halflinnen banden voor kerk- en studieboeken, tijdschriften en schoolboeken.

Aelbertsberg

H. Aalbersberg (1890-1956) had tussen 1926 en 1937 een boekhandel op de Zijlstraat nr. 66 in Haarlem (boek- en papierhandel Aelbertsberg). Vermoedelijk was hij ook eigenaar van boekhandel “’t Schouwtje” op het adres Schouwtjesplein nr. 65. Rond 1937 verhuisde de zaak naar Amsterdam: “Boek- en Papierhandel/Leesbibliotheek Aelbertsberg” op de Banstraat nr. 22. Curieus is dat de naam van de zaak (Aelbertsberg) qua spelling afwijkt van de naam van de eigenaar (Aalbersberg). Aalbersberg gebruikte originele reclameteksten. Een voorbeeld: “Wie geest-ontwikk’ling wil bereiken door ’t lezen van geijkte boeken, die belle op; of kome kijken. Eerst bij ons, vóór het verder zoeken”. Na het overlijden van de eigenaar in 1956 zette zijn weduwe, mevr. S. Aalbersberg-Scholts de zaak nog tot 1959 voort. In dat jaar werd de winkel overgenomen door Joh. G. van Doorn en N. C. Th. Beemsterboer, boekhandel “Van Doorn & Beemsterboer”. De leesbibliotheek werd toen opgeheven. In 1966 nam boekhandel Athenaeum deze winkel over.

Adriaansen

In 1929 nam Nelly Catharina Adriaansen (1883-1951) de boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek over van D. J. Draayer op de Van Woustraat nr. 202 in Amsterdam. In 1936 verhuisde mevr. Adriaansen naar Soest en zette daar “Boekhandel N. C. Adriaansen” voort op de Burg. Grothestraat nr. 32. Na haar overlijden in 1951 werd de winkel tot ca. 1975 voortgezet door M. J. Janssen en mevr. G. Janssen-van der Does. De leesbibliotheek-afdeling werd al rond 1958 opgeheven.

Abrahamson

Op 1 november 1887 begon Felix Pinchas Abrahamson met een “Algemeen Abonnements- en Advertentiebureel voor binnen- en buitenlandsche dagbladen” op de Oude Hoogstraat nr. 20, naast het O.-I. Huis in Amsterdam. In april 1888 startte hij daarnaast op dit adres samen met zijn broer Samuel Abrahamson Mzn. een boek- en kantoorboekhandel “Abrahamson & Co.” In de zaak bevond zich ook een leesinrichting onder de naam “TAVENU”, wat staat voor “Tot Aangenaam Verpozen en Nuttige Uitspanning”. Onder dezelfde naam was er ook een leesgezelschap. Samuel neemt na een paar jaar afscheid om in Den Haag een eigen boekhandel te beginnen (Passage Boekhandel). In januari 1891 wordt Simon van Straaten de compagnon van Felix Pinchas. Vanaf dat moment heet de zaak “Abrahamson & Van Straaten”. In april van dat jaar verhuist de winkel naar de Kalverstraat nr. 120. In juni 1899 wordt er een filiaal geopend op de Leidschestraat nr. 103 onder de naam “TAVENU’s Boekhandel”. En in juli 1908 komt er een tweede filiaal op de Kalverstraat nr. 185 (tevens kunsthandel). TAVENU is dan al langere tijd uitgever van muziek en toneelteksten (de serie TAVENU’s Voordrachten-bibliotheek). Het bedrijf gaf ook heel veel Amsterdamse ansichtkaarten uit. In oktober 1910 wordt de vennootschap ontbonden. Felix Pinchas gaat alleen verder op de Kalverstraat nr. 120 en nr. 185 (incl. uitgeverij TAVENU). Simon van Straaten drijft dan de zaak op de Leidschestraat nr. 103 (incl. leesinrichting TAVENU). De vestiging op de Kalverstraat nr. 185 opereert dan onder de naam “De Moderne Boekhandel”. In mei 1915 worden beide zaken samengevoegd en in februari 1928 verhuist de winkel naar de Leidschestraat nr. 74. In januari 1931 werd het bedrijf overgenomen door S. Wiersma Azn.: “Boekhandel/Uitgeverij De Moderne boekhandel”. In 1932 werd boekhandel “Dante Alighieri”, gedreven door de zus van Felix Pinchas, Bertha Abrahamson, overgenomen. In 1937 werd het 50-jarig bestaan gevierd. Felix Pinchas Abrahamson, zijn broers Samuel en Joseph, en zijn zus Bertha werden in 1943 omgebracht in Auschwitz en Sobibor. Over de Moderne Boekhandel en TAVENU later meer in deze alfabetische reeks.

Amsterdam ABKA

Amsterdam kende in de loop van de 19e en 20e eeuw meer dan 200 leesbibliotheken. De leesbibliotheek van de Algemene Boek- en Kantoorboekhandel A.B.K.A. (op de stempels ABKA) omvatte 8000 delen in 4 talen. De zaak was tussen 1932 en 1935 gevestigd op de Staringstraat nr. 46. Op dit adres waren daarvoor 2 andere boekhandels gevestigd, te weten: “H. de Hoog’s Boekhandel” (1923-1930) en “Dijkstra’s Boekhandel (1912-1923). In 1935 verhuisde ABKA naar de Overtoom nr. 444. Als eigenaren worden achtereenvolgens genoemd H. J. van Doornik, mevr. de weduwe E. M. Graat-Perrin en W. Dijkman. De zaak wordt voor het laatst vermeld in 1960.

Venstra

Onno Venstra had in de 2e helft van de jaren ’50 een kantoorboekhandel in Den Helder. Toen er in, toen nog, Nieuwer-Amstel in 1960 een groot winkelcentrum gebouwd werd (toenmalige naam Plein 1960) besloot hij zich in Amstelveen te vestigen. Hij opende een algemene, literaire boekhandel in het Herenstraatje, Binnenhof nr. 50 (ook wel nr. 50-52), een pand met 3 verdiepingen. Begin jaren ’70 werd de zaak overgenomen door Gerardus Bernardus Joseph Groot-Beumer en de heer Pels. Toen Pels begin jaren ’90 met pensioen ging, sloot Groot-Beumer zich aan bij de inkoopcombinatie Libris, “Libris Venstra”. De zaak was er op internet vroeg bij. Al in 1996 ging Venstra online. In 1998 werd het winkelcentrum omgedoopt tot Stadshart. In 2001 werd boekhandel Venstra overgenomen door Pier R. Rienks en mevr. Ada Rienks-van der Weijden, die aan de Vrije Universiteit al de VU Boekhandel dreven. De zaak in Amstelveen breidde vervolgens flink uit, van 200 naar 600 vierkante meter. Als in 2006 Rienks overlijdt, zetten zijn weduwe en hun kinderen Margriet, Pier en Maaike Rienks boekhandel Venstra voort. In juni 2013 verhuist de zaak naar de huidige locatie, Stadsplein nr. 102a. De winkel herbergt ook een café. Begin 2022 gaan boekhandel Venstra en de VU Boekhandel gescheiden wegen. Bedrijfsleider bij Venstra is Remco Houtepen.

Merckx

Toen G. Merckx in 1937 van start ging met een boek- en kunsthandel op de Amsterdamseweg nr. 132 in Amstelveen presenteerde hij de zaak als een religieuze boekhandel. In de jaren ’40 was dat al niet meer het geval, maar was er sprake van “Boek- en Kantoorboekhandel G. Merckx”. De zaak zou zich uiteindelijk ontwikkelen tot uitsluitend kantoorboekhandel. Na G. Merckx wordt in de jaren ’70 als eigenaar genoemd J. J. E. Merckx. Later verhuisde de firma naar een veel kleiner pand in het Stadshart. Weer later verkaste Merckx, zich inmiddels presenterend als kantoorvakhandel, met kantoormeubelen en -machines in het assortiment, naar Spinnerij nr. 26 op het bedrijventerrein Legmeer. Laatste signalering rond 2016(?).

Horo

In maart 1934 ging Cristiaan Pieron van start met boek- en kunsthandel/leesbibliotheek “Horo” op het adres Laanhorn nr. 2, bij de Kalfjeslaan in Amstelveen. Hij was een zeer actieve boekhandelaar, wat o.a. blijkt uit het feit dat hij regelmatig in de prijzen viel bij etalagewedstrijden. Ook gaf hij een tijdje een blaadje getiteld “Boekenparade” uit. Al in 1939 bleek dat Pieron het hart op de goede plaats had. Hij was één van de boekhandelaren die deelnamen aan de lectuurvoorziening van geallieerden. Al heel snel na de inval van de Duitsers ging hij deel uitmaken van een spionage-verzetsgroep. Zijn winkel werd het centrum van het Amstelveense verzet. In 1941 werd Cristiaan Pieron, in verzetskringen bekend als Kik Pieron, verraden en gearresteerd. Hij werd veroordeeld tot levenslange tuchthuisstraf. Kort na de bevrijding, op 27 mei 1945, overleed hij aan algehele uitputting. Zijn weduwe, mevr. M. J. (Map) Pieron zette de zaak tot ca. 1955 voort. Toen werd de winkel overgenomen door het echtpaar J. C. Gelens en W. E. Gelens-Schoolenaar. In 1961 verhuisde de winkel naar nieuwbouw op de Amsterdamseweg nr. 416. De leesbibliotheek werd toen opgeheven. De zaak, inmiddels een NV, wordt voor het laatst vermeld in 1974.

Gille

In april 1929 verkocht Jacobus Wilhelmus zijn boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek in de Dorpsstraat nr. 50 (ook wel nr. 48-50), hoek Kerkplein in Amstelveen aan zijn medewerker A. Gille. Wilhelmus verkocht overigens ook rookwaren. Gille functioneerde ook als agent voor diverse dag- en weekbladen en was zelf uitgever van “Hervormd Amstelveen”. In 1966 bood Gille de boeken uit zijn leesbibliotheek te koop aan. Rond 1967 sloot de zaak de deuren.

Eigen Haard

Op de Amsterdamseweg nr. 149 in Amstelveen hebben verschillende leesbibliotheken gezeten. In de jaren '50 en ’60 was dat kantoorboekhandel/leesbibliotheek/sigarenmagazijn “Iréne” (tevens agentschap van het dagblad Trouw en uitbetaalkantoor van de Gemeentelijke Giro Amsterdam). In 1955 wordt als eigenaar vermeld K. de Groot. In 1959 wordt de zaak gedreven door de familie P. v.d. Zwaard. Deze leesbibliotheek werd in februari 1970 opgeheven. In een periode daarvoor (jaren ‘40??) was op dit adres leesbibliotheek “Eigen Haard” gevestigd. De klanten werden er nadrukkelijk op gewezen de boeken zindelijk te houden!

Blankevoort

In september 1921 namen Gerrit Blankevoort en zijn vrouw Hendrika van der Vegte de boekhandel over van A. Raspe op de Groen van Prinstererstraat nr. 32 (Staatsliedenbuurt) in Amsterdam. Er was ook en leesbibliotheek aan de zaak verbonden (7000 delen). Rond 1932 begon Blankevoort ook een verzendboekhandel. In september 1931 verhuisde de zaak naar een veel groter, nieuw opgetrokken pand aan de Zuider Amstellaan nr. 62 in de Rivierenbuurt (latere naam Rooseveltlaan). In die tijd was de leesbibliotheek de kurk waar de zaak op dreef. In 1947 kwam de zoon van de oprichter, Jan Blankevoort in de zaak. In 1954 nam Blankevoort een noodlijdende boekhandel (boekhandel Bottenburg) in de Rijnstraat nr. 150 over (2e vestiging). Later in de jaren ’50 werd opnieuw een boekhandel overgenomen, boekhandel De Roode in de Maasstraat nr. 38 (3e vestiging). Gerrit Blankevoort overleed in 1955. In de tweede helft van de jaren ’50 werd de leesbibliotheek opgeheven. Ook met de verzendboekhandel werd gestopt. Halverwege de jaren ’60 zette Blankevoort samen met een aantal collega-boekhandelaren de zogenaamde “Boeko-keten” op als tegenwicht tegen de opkomende concernboekhandels. Er waren 2 vestigingen, op de Joh. Huizingalaan nr. 230 en in de Zeilstraat nr. 37. Het werd geen succes. Begin jaren ’70 werd een 4e vestiging geopend op de Rembrandtweg nr. 649-651 in Amstelveen. Uit één van de stempels blijkt dat men ook op nr. 683 heeft gezeten. Dat werd wel een succes. De Amsterdamse zaken werden gesloten en men concentreerde zich helemaal op Amstelveen. In de jaren ’80 werd ook een antiquarische afdeling geopend. In 1990 droeg Jan Blankevoort de zaak over aan Cees Philips, die al vanaf 1981 in dienst was. In 1991 werd t.g.v. het 70-jarig bestaan een boekje uitgegeven, getiteld “Zuinigheid met vlijt : een anekdotische geschiedenis van boekhandel Blankevoort”, door Dirk van Ginkel (oplage 500 ex.). In 2015 kwam de winkel in handen van Rob Kuyper. Bij het 100-jarig bestaan in 2021 verscheen opnieuw een jubileum-uitgave, getiteld “Die mensen bestaan ook”, door David de Poel. Meer dan 100 jaar oud, dat kunnen niet veel boekhandels zeggen!

Batavo

Boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek “Batavo” in Amstelveen op de Rembrandtweg nr. 134-140 (ook wel nr. 142) heb ik kunnen traceren tussen 1956 en 1974. In Amsterdam (al in de jaren ’30) en Heemstede waren er gelijknamige boekhandels. Ze waren eigendom van Deli Drukkerij in Bussum. Directeur van het bedrijf was Wm. S. B. Klooster. Als filiaalhouder in Amstelveen worden genoemd P. de Boer (1955) en mej. P. Scheepers (1959). De Amstelveense vestiging had ook een uitgebreide speelgoedafdeling. In 1969 nam de Perscombinatie Drukkerij Deli en daarmee ook de boekhandels over.

Amstelveen

Barends Algemene Boekhandel in Amstelveen was een filiaal van Barends Boekhandel in Amsterdam. De hoofdvestiging in Amsterdam wordt al in 1910 vermeld op de Amstelveenscheweg nr. 59 (ook wel nr. 57-59). Het filiaal in Amstelveen werd in 1936 geopend op de De Surmontstraat nr. 48 (ook wel 46-48). Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. Daarnaast functioneerde de winkel ook als hulppostkantoor. Als eigenaren worden vermeld David Hendrik Barends en David Hendrik Barends Jr. De eigenaar overleed in 1970.

Zwaan

In 1882 heeft M. Zwaan Rzn. (later zijn weduwe) een boekhandel/uitgeverij/drukkerij op het adres Dubbele buurt nr. 14 in Alkmaar. Vanaf 1890 is er sprake van de Firma Zwaan & Zoon op de Gedempte Nieuwesloot (Schoolstraat nr. 1). In 1912 wordt als adres ook genoemd Schoolstraat nr. 6. In 1915 verhuist het bedrijf naar de Gedempte Nieuwesloot nr. 77, hoek Van den Boschstraat, “over de Harmonie”. Rond 1950 treffen we de zaak aan op de Gedempte Nieuwesloot nr. 105 (later nr. 105-107-109). Er was ook een tijdlang een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. Diverse leden van de familie Zwaan bemanden in de loop der jaren de zaak: M. Zwaan (1882- ), Maarten Zwaan Mzn. (1924- ), S. en N. Zwaan (1941- ), Reyer J Zwaan (1947- ), en Johan H. Zwaan. De drukkerij gaf diverse kranten en streekbladen uit, o.a. ”De Duinstreek, weekblad voor Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Groet, Hargen, Petten enz.” (1924-1945) en de “Oprechte Langedijker Courant”. Rond 1989 ging de firma Zwaan een samenwerking aan met boekhandel Ter Burg (Piejo ter Burg), met name op het gebied van schoolboeken. Dat leidde al snel tot een fusie. De nieuwe naam: “Boekhandel Zwaan & Ter Burg”. De leiding is dan niet meer in handen van de familie Zwaan. Het bedrijf wordt dan achtereenvolgens geleid door P. J. ter Burg, Ger Voorn, W. J. Sparenburg en G. G. de Rouw. Er waren filialen op de Pettemerstraat (schoolboeken) en het Canadaplein (wetenschappelijke boeken). Tussen 1968 en 1970 zou de zaak aangesloten zijn geweest bij de Verenigde Boekhandels (Verbo). In de jaren ’90 (zie de etiketten) was Zwaan & Ter Burg deelnemer aan de inkoopcombinatie Libris. In 1994 werden de 3 vestigingen gecombineerd in 1 groot pand op de Kanaalkade nr. 28 (850 m2). In 2008 tenslotte werd boekhandel Zwaan & Ter Burg onderdeel van de boekhandelsketen Cosmox (eigendom van Bertelsmann). Dat werd geen succes, want de zaak sloot in 2011 de deuren.

Winter

De kantoorboekhandel van de Gebr. Winter werd in 1914 in Amsterdam opgericht. Op het hoogtepunt had het bedrijf 15 vestigingen, voornamelijk in het westen van het land. Het filiaal in Alkmaar was in de beginperiode (1953-1956) gevestigd op de Zilverstraat nr. 4. Daarna zat de zaak korte tijd op de Langestraat nr. 8. In 1960 werd de kantoorboekhandel van Frankenberg overgenomen. De winkel verhuisde van Langestraat nr. 8 naar Langestraat nr. 24. Toen de kantoorboekhandels-groep Gebr. Winter in 2014 failliet ging, konden een aantal vestigingen een doorstart maken. De zaak in Alkmaar werd echter vanaf dat jaar voortgezet als Boekhandel Stumpel.

Victory

Jean Paul Ory ging in 1993 van start met zijn antiquariaat “Victory” op Zijdam nr. 14, nabij de Waag in Alkmaar.

Verkerke

Boekbinderij C. J. H. van Schaik werd na de 2e wereldoorlog voortgezet door W. J. Verkerke (“ Boekbinderij W. J. Verkerke v/h C. J. H. van Schaik”). In de jaren ’50 zat de binderij op Ramen nr. 1. In de jaren ’60 verhuisde de zaak nogal eens. Verschillende adressen worden dan vermeld: Ramen nr. 6, Ramen nr. 24 , Ramen nr. 32 en Fnidsen nr. 27. In de jaren ’80 is Verkerke een BV geworden. Het bedrijf heeft ook enige tijd op de Kamerling Onnesstraat op industrieterrein Oudorp gezeten. Later werd de binderij onderdeel van de “Moliergroep”. Dan wordt als adres Berenkoog nr. 51 vermeld.

Totem

De new age boekhandel “Totem” van Mej. M. J. Langereis was vanaf 1996 te vinden op de Kanaalkade nr. 61 in Alkmaar. Hoe lang de zaak het volgehouden heeft, is mij niet bekend (in ieder geval tot 2002).

Spanjaard

Muziekhandel “Spanjaard” geeft zelf als oprichtingsjaar 1882 aan. De eerste vermelding die ik vond, betreft A. Spanjaard, “agent in muziekinstrumenten” in 1894, gevestigd op de Hekelstraat nr. 14 in Alkmaar. Vanaf 1906 is er sprake van de Gebrs. Spanjaard (H. Spanjaard en Jacob Obbo Jan Spanjaard). De zaak is dan gevestigd op de Voordam C. nr. 11. Tussen 1910 en 1920 had men een magazijn op de Langestraat nr. 63-64. De firma handelt niet alleen in alle muziekinstrumenten, maar repareert ze ook en afficheert zich zelfs als “fabriek van kerkorgels”. Verder had men natuurlijk ook grammofoonplaten en bladmuziek in het assortiment. De winkel zelf zat tussen 1912 en 1936 op de Langestraat nr. 88, tegenover het stadhuis. In 1921 had men ook een vestiging in Amsterdam op de Utrechtschestraat nr. 139. In 1936 wordt de orgelfabriek bij een brand volledig verwoest. In datzelfde jaar is er sprake van een faillissement, maar al in 1937 werd een doorstart gemaakt. Vanaf 1939 is muziekhandel Spanjaard gevestigd op de Koorstraat. Als huisnummers worden resp. vermeld nr. 17 (ook wel nr. 17-19) en nr. 23-25, Hoek Augustijnsteeg. Tussen ca. 1954 en 1964 heet de zaak “Muziekhandel Schoehuijs-Spanjaard”. In 1969 werd Spanjaard opnieuw getroffen door een brand. Nu ging het om een pand op de Koningstraat. Spanjaard is tot op de dag van vandaag te vinden in de Koorstraat.