Meerkerk Ritmeester

Toen Anja Ritmeester in 1988 ontslagen werd bij een christelijke boekhandel in Gorinchem begon ze in Meerkerk een eigen boekhandel van christelijke signatuur “Boekhandel Ritmeester”. Het startadres is mij niet bekend, maar na enkele jaren kocht ze een 17e eeuws pand op de Tolstraat nr. 34. In dit pand werd ook een drukkerij opgenomen waar vooral geboorte- en huwelijkskaarten werden gedrukt. In de loop der jaren werden er 2 filialen geopend. In Hardinxveld-Giessendam op de Rembrandtstraat nr. 29 (in 2002 geleid door de heer T. G. J. Snoei) en in Gorinchem in het pand van de boekhandel waar Anja ooit ontslagen werd (zoete wraak?) op de Pompstraat nr. 31. De 3 boekhandels zijn tot op de dag van vandaag actief.

Wieringen

Voor hij zich als drukker en boekhandelaar zelfstandig vestigde, had A. F. van Wieringen zich grondig voorbereid. Hij had het vak geleerd bij achtereenvolgens Gouda Quint in Arnhem, H. Wuijster in Heusden en bij de weduwe J. Loretz in ’s-Hertogenbosch. In 1883 richtte hij zijn eigen snelpersdrukkerij op in Rotterdam (Ged. Botersloot nr. 10). In juli 1885 verplaatste hij de zaak naar Maassluis en breidde de firma uit met een boek- en papierhandel. Tussen 1885 en 1893 gaf hij ook diverse publicaties uit, waaronder: “Zijne opsluiting gedurende 13 maanden in het krankzinnigengesticht te Zutphen”, beschreven door Dr. A. Luijten (20 vel druks a f. 3.-). Vanaf ca. 1890 wordt als medefirmant van (inmiddels) “A. F. van Wieringen & Co.” vermeld G. Dirkzwager Mzn. In februari 1893 nam Van Wieringen de boek-, papier-, muziek- en kunsthandel over van L. Hansma in Apeldoorn en verliet Maassluis.

Waltman

Het enige boekhandelsetiket in mijn verzameling met een afbeelding van de “skyline” van de vestigingsplaats is van de boek-, kantoor-, muziek- en papierhandel die Jan Waltman (1871-1920) in mei 1894 startte op het adres Noordvliet nr. 6 in Maassluis. In september van datzelfde jaar deelde hij mee een leesbibliotheek aan de zaak te hebben toegevoegd met “Hollandsche, Engelsche en Fransche boeken”. Catalogus verkrijgbaar a 10 cent. In 1899 omvatte de leesbibliotheek 1200 delen. Waltman trad ook geregeld op als uitgever. Zo verscheen tussen 1911 en 1919 jaarlijks bij hem het “Kerstboek voor Jong-Holland”. In 1919 gaf hij de 5e druk! van de succesvolle “Fietskaart voor het Westland” uit. Toen Jan Waltman in mei 1920 op 49-jarige leeftijd overleed, deelde zijn weduwe in augustus van dat jaar mee de zaak te hebben overgedaan aan de hier eerder behandelde N. J. Govers.

Wal

In juli 1959 deelde R. van der Wal (afkomstig uit Aalten) mee de boekhandel van G. van Wieren op Markt nr. 2, hoek Dr. Kuyperkade in Maassluis overgenomen te hebben. Net zoals Van Wieren handhaafde hij aanvankelijk de toevoeging in de naam “v/h Wed. L. F. van der Meer”. Tijdens een verbouwing in 1960 was de zaak tijdelijk gevestigd op de Nieuwstraat nr. 17. In de winkel trof men ook een lederwaren-afdeling aan. Tussen 1962 en 1964 was de zaak een filiaal van boekhandel R. van der Wal in Goes en tussen 1964 en 1973 was het een filiaal van boekhandel “Wed. E. F. Bouwman” in Groningen. In 1973 werd de winkel door een nieuwe eigenaar voortgezet onder de naam “BOKA”.

Rose panter

Antiquariaten hebben zelden een boekhandelsetiketje. A. Hoogendonk, die een 2e hands boekwinkel dreef onder de naam “De Rose Panter” op de P. C. Hooftlaan in Maassluis nam die moeite wel. De zaak was aanvankelijk gevestigd op P. C. Hooftlaan nr. 348, maar de langste tijd op nr. 388. Opgericht in 1982, voor het laatst gesignaleerd rond 2001.

Rijkers

Rond 1990 begon Rob Rijkers met zijn tabak- en gemakswinkel op het adres Winkelcentrum Koningshoek nr. 92501 (later nr. 91107) in Maassluis. Naast tabak bestond het assortiment uit cadeau-artikelen, wenskaarten en lektuur (voornamelijk kranten en tijdschriften). Per 1 juni 2020 ging de oprichter met pensioen en de nieuwe eigenaar sloot zich aan bij de Tabac & Gifts Organisatie, maar de oude naam bleef behouden: “Rob Rijkers Tabac & Gifts”.

Meer

Begin jaren ’10 van de vorige eeuw nam Leendert Frederik van der Meer de boekhandel op het adres Markt nr. 2 in Maassluis over van Joh. H Goote. Blijkens één van de etiketten was er op zeker moment ook een handelsdrukkerij aan de zaak verbonden. In de jaren ’20 en ’30 gaf Van der Meer veel Maassluise ansichtkaarten uit. Na het overlijden van de heer Van der Meer zette zijn weduwe de zaak voort. In 1936 werd de boekhandel overgenomen door Frank Schellenboom. De naam “Boekhandel L. F. van der Meer” bleef echter behouden. In deze periode was er ook een leesbibliotheek-afdeling. In de jaren ’50 ging G. van Wieren bij deze boekhandel werken en in 1955 had hij de dagelijkse leiding. In 1959 blijkt hij de boekhandel overgenomen te hebben: “Boekhandel G. van Wieren, v/h Fa. Wed. L.F. van der Meer”.

Koningshoek

In 1981 werd boekhandel Nijkamp in Maassluis overgenomen door Boekhandel Den Draak in Vlaardingen. Het filiaal kreeg de naam “Boekhuis Den Draak Maassluis” en was gevestigd op het adres Koningshoek nr. 15-16. In 1991 namen G. van Eeuwijk en zijn vrouw V. van Eeuwijk-van Waardenburg de boekhandel over van Den Draak en zetten hem voort onder de naam “Boekhandel Koningshoek” (later Plantage Koningshoek) op het zelfde adres. In 2006 werd de zaak overgenomen door Peter Sassen, die op zijn beurt in 2017 de winkel verkocht aan Bram van Vliet, die in enkele andere plaatsen al vestigingen van de franchiseketen The Read Shop runde. De boekhandel draagt nu de naam “Read Shop Koningshoek” met als adres Koningshoek nr. 92343.

Keizerrijk

Boekhandel “Het Keizerrijk” werd in 2001 opgericht door Wim Keijzer op het adres Noordvliet, Noordzijde nr. 27 in Maassluis. In 2019 kreeg de zaak een nieuwe eigenaar: Onno Huiberts.

Joco

In 1946 begonnen J. C. (Jo) van Wilgen en zijn vrouw Co van Wilgen een leesbibliotheek, annex postzegelhandel op de Nieuwstraat nr. 26 in Maassluis. De naam van de zaak “Joco” wordt verklaard door de beginletters van hun voornamen. Het assortiment werd zienderogen uitgebreid met o.a. speelgoed, snoep, feestartikelen, verkleedkleren etc. Op zeker moment kocht het echtpaar een 2e pand in de Nieuwsstraat op nr. 17, waar men kranten, tijdschriften, kantoorbehoeften en kaarten verkocht. Jo en Co werden opgevolgd door hun dochter Ina Paenen-van Wilgen en haar partner Ludo Paenen. De naam werd niet veranderd in “Luin”. Zij zetten de tijdschriftenhandel voort tot hun pensioen in 2011.

Govers

In oktober 1905 nam N. J. Govers de boekhandel en drukkerij over van W. P. Lintjes op de Dr. Kuyperkade nr. 6 in Maassluis. De drukkerij gaf o.a. het “Advertentieblad voor Maassluis, Rozenburg en het Westland” uit (elke zaterdag, gratis, oplage 2000 exemplaren). Een andere uitgave van Govers: “Martha, maandblad gewijd aan de belangen onzer jongedochters”. Feminisme avant la lettre! In september 1931 werd de zaak overgenomen door Pieter Bergema en voortgezet als “Bergema’s Boekhandel en Drukkerij”.

Goote

Joh. H. Goote Jr. had begin 20e eeuw een boek- en kunsthandel/leesbibliotheek op Markt. nr. 2, hoek Dr. de Kuyperkade in Maassluis. De zaak werd in de jaren ’10 voortgezet door L. F. van der Meer onder eigen naam. Het adres is mij niet bekend.

Endt

De firma J. van der Endt in Maassluis was vooral bekend als drukker en uitgever, maar daarnaast was er gedurende een langere periode ook een boekhandel/leesbibliotheek, boekbinderij en advertentiebureau aan de zaak verbonden. Het bedrijf wordt voor het eerst vermeld in 1849. De oprichter was Js. Van der Endt (overleden in 1881). Zijn opvolger was J. van der Endt Jzn (1852-1916). De boekhandel startte in 1859 toen Van der Endt de zaak van zijn zuster, de weduwe G. van der Weyden overnam. Het bedrijf was vanaf het begin gevestigd op de Zuidvliet. Het oudste huisnummer is mij niet bekend, maar in 1878 deelde de firma, inmiddels onder de naam “J. van der Endt & Zoon”, mee verhuisd te zijn naar de Zuidzijde van de Zuidvliet, Wijk 1, no. 49 (na de omnummering werd dat Zuidzijde nr. 4). Tussen 1855 en 1940 gaf de firma heel wat boekpublicaties uit. De oudste uitgave (1855): “De pligt”, door Jules Simon (vertaald uit het Frans). Maar in Maassluis was Van der Endt toch vooral bekend als drukker van de Westlandsche Courant (2x per week) en het Weekblad voor Maassluis, het Westland en Rozenburg. De zaak wordt voor het laatst vermeld in 1960, toen kortweg onder de naam “Drukkerij Van der Endt”.

Embedé (Maassluissche Boekhandel)

In 1905 werd de boekhandel en drukkerij van de Gebroeders Van der Hucht in Maassluis omgezet in de “N.V. Maassluissche Boekhandel en Drukkerij”. Jan Pieter van der Hucht werd directeur, maar al in 1906 trok hij zich terug en werd Anne Fortuin (1875-1953) aangesteld als directeur. De zaak was gevestigd op de Markt nr. 9. Er was tevens een leesbibliotheek aanwezig, De drukkerij verzorgde o.a. de wekelijkse uitgave van “De Zondagsbode” en “De Waarheidsvriend”. In 1937 verscheen: “Geschiedenis van het weeshuis der Hervormden te Maassluis tot de tweede helft van de negentiende eeuw”, geschetst door N. M. Keukenmeester. Rond 1958 veranderde de naam van de zaak in Boekhandel en Drukkerij “Embedé” (gevormd uit de beginletters van de Maassluissche Boekhandel en Drukkerij). De drukkerij was later gevestigd in een apart pand op het adres Noordvliet nr. 47-49a. Tussen 1970 en 1983 zaten W. J. Fortuin en B. G. J. Siepermann in de directie. De kleine afbeelding dateert uit begin 20e eeuw, de grote uit ca. 1949. De zaak heeft waarschijnlijk tot ca. 1983 bestaan.

Boekelier Maassluis

Ook Maassluis kende enige tijd een vestiging van de franchiseketen “De Boekelier”. De zaak was gevestigd op het adres Goudsteen nr. 3. Wie de eigenaar was en in welke periode deze vestiging actief was, is mij niet bekend. Later zat op het zelfde adres een vergelijkbare zaak onder de naam “Boeken-Hier”.

Maassluis Bijbel-In

De Evangelische Boek- en Muziekhandel “Bijbel-In” is al sinds 1976 gehuisvest in het voormalige weeshuis in het centrum van Maassluis, Noordvliet nr. 19. Het pand dateert uit 1675. Op één van de etiketten wordt Y.F.C. vermeld. De jeugdorganisatie Youth For Christ vond namelijk tussen 1974 en 1997 ook onderdak in dit pand. In september 2014 werd deze zaak door Esther Wuister in een naastgelegen pand, Noordvliet nr. 17 voortgezet ondr de naam "Hadassa Christelijke Boek- en Cadeauwinkel".

Zanden

E. v.d. Zanden nam in 1946 de boekhandel/leesbibliotheek over van J. C. Dam op de Emmastraat nr. 7 (later ook nr. 7 en nr. 15) in Loosduinen. De zaak van J. C. Dam zat al sinds februari 1912 op dit adres. In 1959 verkocht V.d. Zanden op zijn beurt de boekhandel aan J. L. Kroon die de zaak tot februari 2020 voortzette. Drie eigenaren meer dan een eeuw op het zelfde adres!

Cultura

P. Stoll had na de tweede wereldoorlog een leesbibliotheek onder de naam “Cultura” op de Gevers Deynootstraat nr. 55 in Loosduinen. De zaak werd eind 1953 opgeheven.

Loosduinen Kroon

J. L. Kroon nam in de jaren ’50 de boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek over van E. van der Zanden op de Emmastraat nr. 7 en nr. 15 in Loosduinen. De leesbibliotheek droeg de naam “De Leeshoek”. In 1955 wordt de boekhandel nog onder de naam Van der Zanden vermeld, met als leidinggevende J. L. Kroon. Maar in 1959 heet de zaak “Boek- en kantoorboekhandel J. L. Kroon”. Loosduinen was in 1923 onderdeel van de gemeente Den Haag geworden. In 1967 besloot Den Haag de Emmastraat om te dopen tot Loosduinse Hoofdstraat, omdat er in Den Haag al een andere Emmastraat aanwezig was. Vanaf dat moment was J. L. Kroon gevestigd op de Loosduinse Hoofdstraat nr. 300. In de 21e eeuw was de leiding in handen van J. L. Kroon en Dirk Kroon. In februari 2020 moest deze boekhandel vanwege tegenvallende resultaten haar deuren sluiten.

Wagner

De in 1967 geopende boekhandel Wagner in Sassenheim opende later in meerdere plaatsen in de bollenstreek filialen. De meesten daarvan zijn inmiddels weer opgeheven of verkocht. Het filiaal in Lisse op de Kanaalstraat nr. 72 werd in 1970 geopend en werd in 2013 nog vermeld. Hoe lang deze vestiging bestaan heeft is mij niet bekend.

Volharding

Toen het echtpaar Haas (H. A. Haas en mevr. O. A. Haas-Dorrenboom) in 1930 de boekhandel/leesbibliotheek op de Kapelstraat nr. 10 in Lisse overnam van Arie Moolenaar, betekende dit de start van boekhandel “De Volharding”. Uit de witte etiketten blijkt dat het hier ook om een kantoorboekhandel ging met kantoorboeken, vulpenhouders, schrijfbehoeften en zelfs lederwaren in het assortiment. De leesbibliotheek hanteerde een prijs van 6 cent per boek per week (geen statiegeld!). Tussen 1934 en 1942 had het echtpaar ook een filiaal onder dezelfde naam in Katwijk, geleid door Felix Haas. Deze zaak werd in 1942 verzelfstandigd. In de jaren ’50 wordt als mede-eigenaar van de winkel in Lisse W. Haas vermeld. Toen het echtpaar Haas rond 1966 met pensioen ging, werd de leesbibliotheek overgenomen door Bas Romeyn.

Steenwinkel

Christiaan Hendrikus Steenwinkel Jr. opende in 1926 een boek- en muziekhandel op de Kanaalstraat in Lisse. Rond 1928 verhuisde hij de zaak naar de Heereweg nr. 142. In 1929 attendeerde hij in een advertentie de christelijke gezinnen in Lisse op het feit dat hij ook een leesbibliotheek geopend had. In 1932 deed hij de winkel over aan de hier eerder behandelde Bastiaan van Gelder.

Orchidee

In de jaren ’70 was het Lees- en Luistercentrum “De Orchidee” gevestigd op de Prinsessestraat nr. 86 in Lisse. In een advertentie uit 1976 wordt ook een tweede adres vermeld: Kapelstraat nr. 10. Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat het centrum een voorloper was van de christelijke boek- en muziekhandel “De Kapel” op het zelfde adres. In het centrum kon men christelijke boeken en muziek aanschaffen. De nadruk lag op producten over en vaak geïmporteerd uit Israel, met name kaarten met Israelische afbeeldingen. Het centrum gaf in deze sfeer ook boeken uit. Zo verscheen in 1978: “Het Jeruzalem borduurboek : achttien gedenkwaardige plaatsen in Jeruzalem in kleur met beschrijvingen en nauwkeurige aanwijzingen voor verwerking in kruissteken”, door Ann Roth (vert. uit het Engels).

Moolenaar

In het pand Kapelstraat nr. 10 in Lisse hebben in de loop der jaren diverse boekhandels gezeten. De christelijke boekhandel De Kapel vermeldde ik al (21e eeuw). Maar al in de periode 1921-1930 had Arie Moolenaar er zijn boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek. In die periode gaf hij ook een enkele Lisser ansichtkaart uit. In 1930 werd de zaak overgenomen door het echtpaar De Haas en voortgezet onder de naam boekhandel “De Volharding”. Op “De Volharding” kom ik later nog terug.

Kapel

De christelijke boek- en muziekhandel “De Kapel” was gevestigd op de Kapelstraat nr. 10 in Lisse. De zaak was lid van de coöperatie van ca. 30 professionele christelijke boekhandels in Nederland, Byblos. Men verkocht, zoals gebruikelijk in dit soort zaken, naast christelijke boeken en CD’s/DVD’s ook geschenkartikelen en wenskaarten in deze sfeer. De eerste vermelding die ik vond, stamt uit 2011, maar de zaak bestaat nu niet meer.

Houberg

Tussen 1934 en 1950 had Q. M. Houberg een boek- en kantoorboekhandel op het Vierkant nr. 240 (ook wel nr. 240a) in Lisse. In de jaren 1934-1936 was er ook een leesbibliotheek aan de winkel verbonden.

Grimbergen

Jos en Ria Grimbergen (M.A. Grimbergen-van de Reep) begonnen ruim 25 jaar geleden met de in- en verkoop van tweedehands boeken vanuit hun woonhuis, maar in 1998 openden zij ”Grimbergen Boeken & Antiquariaat” op de Heereweg in Lisse. Aanvankelijk op nr. 208, later op nr. 237 (Vierkant). Het antiquariaat is gespecialiseerd in judaïca, boeken over bloembollen en de geschiedenis van de bollenstreek en de Haarlemmermeer. In 2016 werd de nieuwboekhandel overgenomen door Pauline Goedemans, die al tien jaar in de zaak werkzaam was. Het antiquariaat werd voortgezet door het echtpaar Grimbergen. Vele jaren waren antiquariaat Grimbergen en antiquariaat Klikspaan bijna buren op de wekelijkse boekenmarkt op het Spui in Amsterdam.

Gelder

Bastiaan van Gelder nam in 1932 de boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek op de Heereweg nr. 142 in Lisse over van C. H. Steenwinkel Jr. In 1937 vestigde hij via een stukje in de krant op originele wijze de aandacht op zijn zaak (zie afbeelding). Boeken zijn net zo belangrijk als levensmiddelen. De N.V. Boekhandel Van Gelder functioneerde ook als agentschap van het Nederlands Bijbelgenootschap. Een en ander kon niet voorkomen dat de zaak op 1 januari 1944 “in liquidatie trad”, zoals dat toen geformuleerd werd. De boekhandel werd voortgezet door P. Muysson Wzn. als “Boekhandel Muysson” op het zelfde adres.

Boekenboom

Over “De Boekenboom” op de Kanaalstraat nr. 4 in Lisse heb ik helaas vrijwel geen gegevens kunnen vinden. Het ging waarschijnlijk om een kinderboekwinkel in de periode 1995-2002. Eigenaar was: W. C. Lindhout.

Baaij

De christelijke boek- en muziekhandel Baaij ging ca. 1978 van start op het adres Meer en Duin nr. 11 (later ook nr. 11-15) in Lisse. Als eigenaren worden genoemd: S. Baaij (de oprichter), mevr. C. P. Baaij-Wouters en G. M. Baaij. Eind jaren ’80 begon men met een uitgeverij van alle mogelijke soorten (wens)kaarten met als doelgroep de christelijke boekhandel in Nederland en België. Dat was kennelijk zo succesvol dat de boekhandel op een gegeven moment opgeheven werd en men verder ging als “Baaij Light Cards B.V.”