vrijdag 31 januari 2020

Berg


G. M. van den Berg nam in 1946 de boekhandel en leesbibliotheek over van C. W. Uythoven op de Javastraat nr. 55. In 1959 werd de 1e etage bij de zaak getrokken, waar voortaan de leesbibliotheek zat. In 1959 had een algehele restauratie en modernisering  van het pand plaats. Van den Berg was actief in de Bond van Leesbibliotheekhouders en redacteur van het orgaan van deze bond. G.M. van den Berg overleed in 1967, maar in 1973 wordt de boekhandel nog vermeld. Wanneer de deuren sloten is mij niet bekend.      

donderdag 30 januari 2020

Benoordenhaeghe


Kantoorboekhandel “Benoordenhaeghe” is al meer dan 50 jaar gevestigd aan de Van Hoytemastraat nr. 85 in Den Haag. Van voor 2007 zijn mij geen gegevens bekend. In dat jaar nam Conny Kalkhoven de zaak over. In 2013 werd het winkelpand grondig verbouwd en gemoderniseerd. In 2015 nam Conny Kalkhoven de activiteiten van Boekhandel Couvée over, die er in dat jaar mee stopte. Vanaf dat moment draagt de zaak de naam Boekhandel Couvée-Benoordenhaeghe.  

woensdag 29 januari 2020

Bemmelen


In de jaren ’30 van de vorige eeuw was leesbibliotheek Th. M. van Bemmelen actief in de Appelstraat nr. 71 in Den Haag. De zaak werd in 1936 opgeheven na het overlijden van de heer Van Bemmelen.

dinsdag 28 januari 2020

Belinfante


De geschiedenis van de gerenommeerde firma Belinfante in Den Haag gaat ver terug. In 1804 stichtten de broers Mozes en Jacob Cohen Belinfante de uitgeverij/boekhandel Belinfante. De joodse familie kwam in de 18e eeuw uit Italië naar Nederland. De eerste publicatie van de vooral op juridisch gebied  actieve uitgeverij was de “Almanac de la République Francaise”. Er werden nogal wat franstalige boeken uitgegeven én geïmporteerd. Om die reden trok één van de broers een paar keer per jaar per diligence naar Frankrijk. In de tijd van Lodewijk Napoleon weken de Belinfantes enkele jaren uit naar Amsterdam, maar na de omwenteling van 1813 keerden ze weer terug naar Den Haag. Mozes overleed in 1827, Jacob Cohen in 1845. De fakkel werd overgenomen door Isaac Belinfante, de zoon  van Jacob Cohen. De boekhandel was gevestigd op de Wagenstraat, oude nummering T. 14 te ’s Hage, zoals op het onderste 19e eeuwse etiket te zien is (nieuwe nummering 100-100a). De verschillende generaties Belinfante volgden elkaar in het bedrijf op.  Isaac werkte enige tijd samen met zijn neef Aron. Daarna had de zoon van Isaac, August Belinfante de leiding. August werd op zijn beurt weer opgevolgd door zijn zoons Jacques Emile en George. Jacques Emile zou in Den Haag een grote naam opbouwen als boekhandelaar. Hij was 54 jaar lang lid van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging en werd in 1934 benoemd tot erevoorzitter. De Vereeniging werd trouwens in 1854 op initiatief van August Belinfante in het leven geroepen. Voor het feest t.g.v. het 60-jarig bestaan van de Vereniging schreef Jacques E. een toneelstuk getiteld “Zo zijn er”.

In 1907 verhuisde de boekhandel naar de Kneuterdijk nr. 3. Deze boekhandel zullen veel Hagenaars zich nog wel herinneren. Verschillende keren kreeg de firma de rechtsvorm van een naamloze vennootschap. In 1941 overleed Jacques Emile. Hij werd opgevolgd door Ir. Hendrik J. Belinfante. In de 2e wereldoorlog werd de zaak door de bezetter onder beheer gesteld. In 1954 werd boekhandel Belinfante onderdeel van de firma W.P. van Stockum. De naam bleef in eerste instantie behouden en de leiding was in handen van W. van Hoeve en H. Jacoby. De boekhandelsgroep heette vanaf 1987 enige tijd Boekhandel Van Stockum & Belinfante; weer later (1991) werd de naam Boekhandel Van Stockum, Belinfante & Coebergh. Na verloop van tijd verdween de naam Belinfante helemaal.       

maandag 27 januari 2020

Beintema


Over Beintema’s  Leesbibliotheek en Boekhandel aan de Zuiderparklaan 15 in Den Haag heb ik weinig informatie kunnen vinden. Eigenaren waren W.G.J. Beintema en E. Beintema-van Scherpenzeel.  Datering: 1941.

zondag 26 januari 2020

Beek


In 1888 richtte M. van der Beek de gelijknamige boek- en kunsthandel op aan de Prins Hendrikstraat nr. 91. Later verhuisde de zaak naar nummer 84 in dezelfde straat. Omdat de Laan van Meerdervoort destijds uitsluitend woonstraat was, werd de parallel lopende Prins Hendrikstraat de centrale winkelstraat van deze nieuwe woonwijk. In 1901 werd de firma omgevormd tot een Naamloze Vennootschap met als directeur L.L. Steen. Rond dat jaar mocht de firma zich ook al hofleverancier noemen, wat ook blijkt uit de gehanteerde term “hofboekhandel”. In 1904 is H. de Hoog Jr. directeur en in 1906 is de leiding in handen van M. van der Beek en H. de Hoog Jr. Rond 1912 had men ook een filiaal in de Frederik Hendriklaan nr. 109 , zoals op één van de blauwe etiketten te zien is. In 1915 is er geen sprake meer van een NV en is M. van der Beek weer enige eigenaar. In 1919 wordt de zaak verkocht en onder een andere naam voortgezet (waarover later meer in deze reeks), maar er wordt nog wel vermeld “v/h M van der Beek’s Hofboekhandel”. Opvallend is dat deze hofleverancier geen lid was van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging.

Zoals veel 19e- en vroeg 20e-eeuwse boekhandels trad Van der Beek ook op als uitgever, van met name publicaties over Nederlands-Indië. Zo verscheen in 1907: “De Indische tafel : een nieuw Indisch kookboek / door Patti (pseudoniem van mevr. J.M.J. Catenius-van der Meyden). 

zaterdag 25 januari 2020

Becht


Eén van de eerste zaken die in 1885 een pand betrok in de toen geopende Passage in Den Haag was de firma Becht. In de loop der jaren nam deze zaak verschillende panden in de Passage in beslag (de nummers 29 – 58 en in 1912 zelfs de nummers 52-54-56-58-60-62A). Het was een bazar-achtige zaak waar je voor de meest uiteenlopende zaken terecht kon. Men had bijvoorbeeld de volgende zaken in het assortiment: grafkransen, serviezen, damestasjes, speelgoed, suikervaasjes, theetafels, hobbelpaarden, toiletartikelen en byouterieën. Het enige bewijs dat ik heb gevonden voor het feit dat Becht ook een afdeling boekhandel had, zijn de 2 afgebeelde etiketjes. 

vrijdag 24 januari 2020

Batavia


In 2008 ging 2e handsboekwinkel “Batavia “ van start in de Zoutmastraat nr. 14A in de Zeeheldenbuurt in Den Haag. Inmiddels bevindt de zaak zich op nummer 72 in dezelfde straat. Het betreft een algemeen antiquariaat  met o.a. boeken op het gebied van Nederlandse en buitenlandse literatuur, kunst en Nederlands-Indië.

donderdag 23 januari 2020

Bakhuyzen


De aanduiding “leesbibliotheek” op dit etiket geeft maar één van de activiteiten weer van het bedrijf van de familie Bakhuyzen in Den Haag. Vanaf 1757 tot 1873 trad de firma zeer actief op als uitgever. Zo werd in 1757 de 2e druk uitgegeven van: “De verwoede razernij, of Kortswijlige dolzinnigheid, van den schrandere en standvastige Leander, om zijne lieve zielsbeminde Rosemond  / door een liefhebber der dicht-kunde in rijm gebragt”.

De oprichter Hendrik Bakhuyzen (1729-1812) was boekverkoper, veilinghouder en leesbibliotheekhouder, gevestigd op “Het Buitenhof in ’s Hage”. In publicaties werd regelmatig als plaatsaanduiding vermeld: “op de Groote zaal van het Hof”. Tussen 1763 en 1791 werden er regelmatig boekveilingen georganiseerd. In 1763 kwam een veilingcatalogus uit met naar eigen zeggen “superbe” boeken, waarvan “de meeste in fraaie, Fransche, schildpadde, ribbe en Hoorne banden gebonden zijn”.

In 1791 werd de zaak voortgezet door de zoon van Hendrik Bakhuyzen: Gerrit Bakhuyzen en vanaf 1818 werd het bedrijf, inmiddels gevestigd aan de Hoogstraat, oude nummering E. 298-299 (later omgenummerd naar nr. 20), geleid door een ander familielid, hier op het etiket vermeld: A.H. Bakhuyzen. Tussen 1820 en 1833 werden er diverse catalogi uitgegeven, waarin de in de leesbibliotheek beschikbare boeken (Nederlands, Engels, Frans) opgenomen waren.

Na 1861 verlies ik het spoor.  

woensdag 22 januari 2020

Azalea


Leesbibliotheek “Azalea” was in de jaren ’30 – hoe kan het ook anders - gevestigd in de Azaleastraat in Den Haag. Er zijn twee  huisnummers te vinden: nr. 16 en nr. 56.

De zaak heeft 3 eigenaren gekend, te weten: D.M. de Weerdt, H. van Zanden (op dit stempel) en J.J. de Koning.

De leesbibliotheek bestond nog in 1962.   

dinsdag 21 januari 2020

Athos


Athos’ Boekhandel, Leesbibliotheek en Kantoorboekhandel was tussen 1919 en 1960? gevestigd aan de Vaillantlaan, aanvankelijk op nr. 294, later op nr. 288. De eigenaar was de heer L. Athos. In de dertiger jaren was  de heer Athos zeer actief als lid van het hoofdbestuur van de Algemene Bond van Leesbibliotheekhouders en hij stond aan de wieg van de in 1956  door de Bond ingestelde 5-jaarlijkse aanmoedigingsprijs voor jonge Nederlandse schrijvers (onder de 35 jaar), de zogenaamde Athos-prijs. Het bedrag voor deze prijs, f. 1000.- werd door de gezamenlijke bibliotheekhouders opgehoest. Criterium voor de toekenning was het aantal uitleningen bij de aangesloten leesbibliotheken in het voorafgaande jaar. Maar de prijs kon ook toegekend worden voor een heel oeuvre. Zo ging de prijs in 1961 naar Harry Mulisch voor zijn hele oeuvre en in 1965 naar Jos van Manen-Pieters voor haar Tuinfluiter-serie. Wel twee heel verschillende laureaten!

In zijn naslagwerk over Nederlandse leesbibliotheken vermeldt Hillebrand Komrij als eigenaar van deze leesbibliotheek ook nog C.W. Altes-Disselen.

maandag 20 januari 2020

Arbeiderspers


In de jaren ’20 opende uitgeverij Ontwikkeling/De Arbeiderspers in meerdere grote steden boekwinkels, veelal onder de naam A.P. Boekwinkel of Boekwinkel Arbeiderspers. Het aantal breidde snel uit. Op het hoogtepunt waren er 16 filialen, o.a. in Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Leeuwarden, Utrecht etc. Maar dus ook in Den Haag (start 1923). De winkels dienden vooral de distributie van het eigen uitgeversfonds; de nadruk lag op socialistische literatuur. De Haagse vestiging lag aan de Prinsegracht. Er worden 3 huisnummers vermeld: nr. 51, nr. 71 , maar het langst nr. 49. Eigenaren waren o.a. de SDAP en het NVV. De bedrijfsleiders van de Haagse vestiging waren respectievelijk: H.J. Geurts 1923-1932, C.S. Fikken 1932-1938, M. Storm 1939-1942, W. Olivier 1946-1947 en D.M. Bromet 1948-? In 1969/1970 werden de boekhandels verkocht aan het Belgische Standaardconcern.

zondag 19 januari 2020

Atlas


De Atlas Boekhandel  was oorspronkelijk een bestelkantoor voor drukwerk van drukkerij “De Atlas” in de Piet Heinstraat in Den Haag. De eigenaren, de heer en mevr. J.A. Rensen, vonden een mooi pand in de Louise de Colignystraat nr. 61, waarin zij in 1937 boek- en kantoorboekhandel, leesbibliotheek “De Atlas Boekhandel” vestigden. Mevr. L. Hardus werd aangesteld als bedrijfsleider. In 1939 zoekt de winkel een jongste bediende met de wervende tekst: ”Loon f. 2,50 per week + 50 cent vergoeding voor de fiets.” Gedurende de 2e wereldoorlog had de zaak het heel moeilijk. Als gevolg van het bombardement op het Bezuidenhoutkwartier op 3 maart 1945 verloor de zaak veel klanten, relaties en leveranciers. Gelukkig bleef het bedrijfspand gespaard. In 1954 nam mevr. Hardus de zaak over. In de loop der jaren vormde zich een vast team medewerkers, in 1951 Leni Bol, in 1954 Magda van Raam en Lia Prins en later Anneke Meerhof. De zaak telde nogal wat prominenten onder haar klanten die in de wijk woonden, zoals concertpianiste mevr. Noske, operazangeres Jo van der Meent en oud-minister van Defensie L.M. Deckers.  Op 1 juni 1987 haalde de zaak op het nippertje haar 50-jarig bestaan, want nog datzelfde jaar sloot Atlas Boekhandel definitief haar deuren.

zaterdag 18 januari 2020

Archipel


Als naam voor een boekhandel in de Archipelbuurt in Den Haag ligt natuurlijk het meest voor de hand “Archipel”. Met enig voorbehoud is mijn voorlopige conclusie dat er 3 verschillende boekhandels waren die de naam droegen. Een poging tot reconstructie:

Leesbibliotheek, boek- en papierhandel “De Archipel” van eigenaresse Mevr. J.M.TH. van Rooy was gevestigd aan de Bankastraat nr. 10 (periode ca. 1910/1912).

Op 14 november 1903 openden C. & J. Waarhuis de “Archipel Boekhandel” (zie het groen-gouden etiket) aan de Bankastraat 2a, maar in 1908 opende A. Koens op hetzelfde adres de “Centrale Esperanto Boekhandel”. Al gauw werd de naam veranderd in “Archipel Boekhandel”. In 1918 presenteert de winkel zich als “Archipel Boekhandel F.C. Koens”. De heer Koens emigreerde in 1922 , waarna zijn vrouw Maria M.J. de Rooy de zaak voortzette tot 1941. In dat jaar neemt haar zoon F. Koens de winkel over. Deze boekhandel heeft minstens tot 1962 bestaan. Zowel F.C. Koens als zijn vrouw waren enige tijd lid van de ‘s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereniging.

Tot slot: veel later is er sprake van boekhandel “Archipel”, 2e hands boeken op de Malakkastraat nr. 30, nu Primera.

Eén van bovengenoemde zaken heeft ook enige tijd op de Bankastraat 85 gezeten. Onopgelost blijft de vermelding op het grijze etiket van de naam J.J.Verbeek Wolthuys. Voor aanvullingen en/of verbeteringen houd ik mij aanbevolen.

vrijdag 17 januari 2020

Apollo


Apollo Art Books aan de De Sillestraat nr. 154 in Den Haag is het gesloten antiquariaat van Jac. Hundepool (bezoek op afspraak). Rond 2001 was de zaak nog gevestigd op de Frederikstraat nr. 22. Hij is gespecialiseerd in boeken over (toegepaste) kunst en antiek, maar heeft ook een ruime voorraad oude (geillustreerde) boeken. Hundepool is niet voor één gat te vangen; zo bood hij in 1992 op de verzamelaarsbeurs in Utrecht 3000 boeken over treinen aan. Het antiquariaat is lid van de BOB (Bond van Handelaren in Oude Boeken) en neemt ook geregeld deel aan antiquarische boekenmarkten (o.a. op het Lange Voorhout in Den Haag). Bij collega’s staat hij bekend om zijn aparte gevoel voor humor en wie hem vaker meegemaakt heeft op markten waar ook zijn vrouw aanwezig was, weet dat zijn koosnaampje voor haar “beertje” is.

donderdag 16 januari 2020

angevare


In de grotere steden, zoals Amsterdam, Rotterdam (in de buurt van de havens) en Den Haag had je in een bepaalde periode naast de echte stripwinkels vaak ook kleinere zaken die dat er bij deden. Zo ook de winkel van Angevare aan het Regentesseplein nr. 223A in Den Haag. Naast tabak, sigaren en sigaretten kon men er terecht voor 2e hands stripboeken, pockets en, niet te vergeten, sexboekjes. In welke periode Angevare actief was, is mij niet bekend, maar in ieder geval tot na 2002. 

woensdag 15 januari 2020

Andriessen


Deze boekhandel zal niet veel Hagenaars van nu iets zeggen. Tussen 1849 en 1871 was boekverkooper J. Andriessen Jr. gevestigd aan de Hofstraat K. No. 156. Een groot deel van de  19e eeuw werd de nummering van adressen in steden gekenmerkt door een wijkaanduiding + een nummer. K. No. 156 werd later – zoals op de etiketten te zien is – vervangen door de nummering die we nu nog kennen, no. 10, 2e huis van(af) de Lange Poten.

In 1868 biedt Andriessen via advertenties te koop aan: Almanak van de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Sterke Drank (wat later de Blauwe Knoop zou gaan heten). Andriessen was lid van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. 

dinsdag 14 januari 2020

Andel


Over boek- en kantoorboekhandel E. van Andel kan ik niet veel meer melden dan de informatie die de etiketten opleveren. De zaak was gevestigd aan de Weimarstraat 16A in Den Haag, waar voordien boekhandel S.H. van Delden actief was. Er was ook een advertentiebureau aan de winkel verbonden. Deze boekhandel heeft in ieder geval bestaan tussen 1912 en 1927 (datering op basis van de etiketten).

maandag 13 januari 2020

Amerongen


 Boek- en kantoorboekhandel Van Amerongen in Den Haag heeft op meerdere adressen gezeten. Ik heb echter niet goed kunnen vaststellen in welke periode op welk adres. De winkel is opgericht in 1933. In 1957 zat de zaak op de Keizerstraat nr. 227 in Scheveningen (toen werd de boekhandel van H.H. van der Hoff die sinds 1933 op dit adres gevestigd was, overgenomen). Daarna had de winkel 2 vestigingen; naast de Keizerstraat ook op de Laan van Meerdervoort 870 (overgenomen van Mevr. Van Ijsseldijk, die op dat adres sinds 1955 een boek- en kantoorboekhandel had). Van 1974 tot 2005 was de winkel alléén nog gevestigd op de Laan van Meerdervoort. Op 4 februari 2005 betrekt Van Amerongen een pand op de hoek van de Fahrenheitstraat en de Thomsonlaan. Een veel groter pand dan de pijpenla op de Laan van Meerdervoort. Men heeft op twee verschillende huisnummers gezeten, te weten nr. 536/546 en nr. 519. In 2009 werd de zaak aan de Fahrenheitstraat verkocht aan Bruna. Boekhandel Van Amerongen was ook nog enige tijd gevestigd aan de Larixlaan nr. 19. In welke periode is mij niet bekend. Op dit moment is het adres van “Van Amerongen Boek en Kantoor” Aronskelkweg nr. 65. Nagekomen informatie: Van Amerongen heeft ook op de Loosduinsehoofdstraat gezeten.

zondag 12 januari 2020

Alice


Het fenomeen kinderboekwinkel deed in Nederland zijn intrede in 1975. Toen ging in Amsterdam de eerste kinderboekwinkel van start. Het duurde enige tijd voor er navolgers kwamen. In 1987 en 1988 volgden vergelijkbare zaken in Den Haag, Maastricht en Groningen. Voor kinderboekwinkels worden uiteraard vaak namen gekozen die kinderen aanspreken. In Den Haag openden Dieuwke en Jan Selman aan de Piet Heinstraat nr. 2 (Zeeheldenbuurt) “Alice in wonderland”, genoemd naar het beroemde boek van Lewis Carroll. De verklaring van het afwijkende adres op één van de etiketjes (Piet Heinplein nr. 4) is waarschijnlijk dat er op een gegeven moment 2 panden werden samengevoegd. In januari 2015 kreeg de winkel twee nieuwe eigenaren: Yvon van Oel en Stefan Wolters. De zaak heeft een zeer opvallende, vrolijke, knalgele gevel. Er worden met grote regelmaat activiteiten ontplooid, zoals theater, muziek, voorleessessies en poppenkast.  

zaterdag 11 januari 2020

Algemeene Boekhandel



De N.V. Algemeene Boekhandel voor Inwendige en Uitwendige Zending (vanaf ca. 1920), gevestigd aan de Nassau Zuilensteinstraat nr. 25 in Den Haag stond ook bekend als kortweg "Algemeene Boekhandel". Het was de voortzetting van de Boekhandel van den Zendings-Studie Raad op de Javastraat nr. 78 (waarover later meer). Het beoogde doel was niet in de eerste plaats commercieel, maar het uitgeven en verspreiden van uitgaven op het gebied van de zendingsstudie. Daartoe had het bedrijf 2 poten: de boekhandel en de uitgeverij. De zaak werd opgericht door de Zendings Studie Raad, de Centrale Raad voor Inwendige Zending en Christelijk Maatschappelijk Werk en de Philantropische Inrichtingen. De boekhandel was altijd het zorgenkindje, de uitgeverij daarentegen was redelijk succesvol. Eén van de vele publicaties: “Liefde-macht : een schets uit het zendingsleven onder de Alfoeren van Westelijk Seram door H. Krayer van Aalst (ca. 1920). Dit boek heeft ongetwijfeld bijgedragen tot een succesvolle kerstening van deze Molukse stam, want op dit moment hangt nog slechts 2% van de Alfoeren de oorspronkelijke animistische natuurgodsdienst aan. 98 % is of christen of moslim (ja, er was wel concurrentie). In 1935 werd de naam veranderd in "Boekencentrum N.V." In 1947 nam de directeur Chr. A. Niermeijer de boekhandel over en zette de zaak voort onder eigen naam "Boekhandel Chr. A. Niermeijer, v.h. afdeling boekhandel van Boekencentrum N.V.". De uitgeef-tak werd onder de oude naam N.V. Boekencentrum voortgezet. 

vrijdag 10 januari 2020

Alfa Haganum


In 1973 startte het echtpaar Bal/Bal-Witte met antiquariaat “Alfa Haganum” op de Laan van Meerdervoort 245 in Den Haag. Na een scheiding zette Nelly Witte het antiquariaat voort op de Berberisstraat nr. 16. De zaak heeft een aantal specialisaties, waaronder kinder- en jeugdboeken en Nederlands-Indië. Nelly was ook zeer actief op boekenmarkten door het hele land. De laatste jaren is ze dat aan het afbouwen. Zo nam ze in 2014 afscheid van de donderdagse boekenmarkt op het Voorhout. Inmiddels is “Alfa Haganum” een gesloten antiquariaat dat op afspraak bezocht kan worden.

De winkel was ook enige tijd gevestigd aan de Waldeck Pyrmontkade nr. 660. In welke periode is mij niet bekend. 

donderdag 9 januari 2020

Albrecht


Toen in 1932 de oprichter van boekhandel De Koning, de heer Th. J. de Koning overleed , sprak op de uitvaartplechtigheid de algemeen directeur van deze kantoorboekhandel, de heer J. Th. Albrecht waarderende woorden over deze “onkreukbare” boekhandelaar. De zaak was gevestigd in de Passage nr. 36/38. Aanvankelijk ging de winkel nog door onder de naam Th. J. de Koning, maar in de wandeling sprak iedereen over boekhandel Albrecht. Rond 1937 wordt de naam gewijzigd in kantoorboekhandel J. Th. Albrecht. In dat jaar wordt de winkel in de Passage grondig verbouwd en feestelijk heropend. Tussen 1932 en 1942 was de heer Albrecht lid van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaarsvereniging. Ik heb de winkel tot 1945 kunnen traceren.

Later in deze alfabetische reeks kom ik nog uitgebreid terug op boekhandel De Koning waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1891. 

dinsdag 7 januari 2020

Akkerhuijs


Over boekbinderij J.E. Akkerhuijs aan de Van Hogendorpstraat 94 in Den Haag heb ik helaas geen aanvullende informatie kunnen vinden.

maandag 6 januari 2020

Actueel


Boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek Actueel in Den Haag wordt in de jaren ’30 voor het eerst gesignaleerd. De zaak is gevestigd aan Mient 386, bij de Appelstraat. In die tijd wordt als eigenaar vermeld J.H. Muysert. In 1939 verhuist de winkel naar de Juliana van Stolberglaan 179 en dan wordt de zaak geleid door de weduwe J.A. van Gelderen-Kleijn. Op de boeken uit de leesbibliotheek wordt vaak de volgende tekst vermeld: “Waarde lezer, gelieve te bedenken dat U gedurende den leestijd verantwoordelijk is voor dit boek; behandel het met zorg als een dienst aan uwe medelezers en aan ons: een net boek leest zo prettig”.

Blijkens een artikel in Trouw leende de onlangs overleden auteur Ton van Deel regelmatig boeken bij deze leesbibliotheek. In die tijd werd de winkel gedreven door P.C. Wijgers en P.C. Loesberg-Wijgers. Wanneer de boekhandel werd opgeheven, is mij niet bekend.

zondag 5 januari 2020

Voortzetting Den Haag

De reis wordt nu voortgezet in Den Haag.

Labrée


De boekbinderij van Hendrik Jacobus Johannes Labrée (geboren 19 okt. 1838 – overleden 1 april 1918) was de eerste vijf jaar gehuisvest aan de Garenmarkt nr. 24. De naam Labrée (aanvankelijk gespeld Laborée of Labourée) kwam al in de 17e eeuw in Leiden voor. Het betreft een uit Frankrijk of Wallonië afkomstig geslacht, in Leiden een veel voorkomend fenomeen. In 1880 verhuisde de binderij naar de Langebrug nr. 1, bij het Rapenburg. De generaties Labrée volgden elkaar in het bedrijf op. De zoon van de oprichter, Jacobus Johannes Labrée, was ook boekbinder. In 1946 kwam er geen opvolger uit de familie en werd de zaak overgenomen, met handhaving van de naam Labrée, door een oud-werknemer, de heer Hartman Bakker. Van 1961 tot 1972 leidt hij het bedrijf samen met Arend Jan Maas. In 1972 moest het bedrijf het pand aan de Langebrug, dat eigendom was van Studentenhuisvesting, verlaten en verhuisde de binderij naar Rapenburg nr. 99.

Voor zover ik heb kunnen nagaan, heeft de boekbinderij het 100-jarig bestaan niet kunnen vieren. 

zaterdag 4 januari 2020

Zwicht


Anton Marius van Zwicht leerde het vak bij een aantal boekhandels buiten Leiden (kantoorboekhandel Van Amstel in Utrecht, Van Dobben in Haarlem en Lenz en De Haan in Utrecht) voor hij ging werken bij de Leidse boekhandel Van Blankenberg aan de Mare nr. 58. Na zijn huwelijk met de dochter van Van Blankenberg, Jannetje, startte hij op 5 mei 1903 een eigen boekhandel op de Breestraat nr. 126 in Leiden. Met veel succes. De boekhandel was een begrip in Leiden. Van Zwicht was zeer actief. Hij was penningmeester van de Leidse Boekverkopersbond; later werd hij erelid. Gezamenlijk met de collega’s Van den Berg, Huisman en De Groot verzorgde hij schoolboekenleveranties. In zijn zaak kon men ook kaarten reserveren voor de Leidse Schouwburg. Een slimme nevenactiviteit, want dat bracht aardig wat extra mensen in de winkel. Hij had daarnaast een agentschap voor de NRC. In 1910 gaf hij een serie van ca. 42  kaarten uit (samen met Emrik & Binger) getiteld “69e lustrum Leiden” met o.a. afbeeldingen van de studentenmaskerade. In januari 1941 kon men zich bij hem aanmelden voor het lidmaatschap van een leesgezelschap. Aan het eind van zijn boekhandelaars-carrière was hij zonder meer de nestor van de Leidse boekhandelaren.

Na zijn pensionering op 1 februari 1952 sloot de winkel. Van Zwicht overleed op 27 februari 1958 en werd ter aarde besteld op de begraafplaats aan de Groenesteeg.

donderdag 2 januari 2020

Zwart


Over boekbinderij F. Zwart in Leiden is mij niet veel meer bekend dan dat het bedrijf regelmatig verhuisde. In 1927 was de binderij gevestigd aan de Koddesteeg nr. 1/1A, in 1936 aan de Langebrug nr. 5 (zie etiket), in 1948 aan de Nieuwstraat nr. 1 en vanaf 1957 voor langere tijd (tot 1986?) aan de Lange Mare nr. 104/104A. De oprichter F. Zwart overleed in 1963.  

Zitman


In de 19e eeuw komt het met enige regelmaat voor dat de wat chiquere boekhandel in de grote steden met een internationale klantenkring hun etiketten in het Frans stelden. Vrijwel nooit in het Engels of Duits.  Met name in Den Haag/La Haye kom je dit tegen. Het enige Leidse voorbeeld in mijn verzameling is hier afgebeeld. De “Librairie de J.H. Zitman a Leide” werd in 1835 geopend op de hoek van de Papegracht en de Langebrug op Langebrug nr. 2. In 1885 vierde de zaak het 50-jarig jubileum. Tussen 1836 en 1869 gaf de firma Zitman ook nogal wat publicaties uit. Ik noem er één uit 1844. “Leerrijke bespiegelingen bij het oude jaar en nuttige overdenkingen bij het nieuw begonnen jaar 1804 / door F. N ., geheel zonder de letter A geschreven”. Dus niet zoals de teksten van Jacob van Lennep (A-Saga, E-Legende en O-Sprook) met maar één klinker, maar juist zonder een bepaalde klinker.

Binnenkort hoop ik deze tekst eens door te nemen op de Koninklijke Bibliotheek om vast te stellen hoe leerrijk deze bespiegelingen in 2020 nog zijn. Ik vrees het ergste!

woensdag 1 januari 2020

Zirkzee


Hendrik Zirkzee (geboren Leiden, 1871 – overleden Leiden, 1931) vierde in 1923 zijn 25-jarig jubileum als boekbinder in dienst van de Universiteitsbibliotheek Leiden.  Uit dit etiket zou je kunnen afleiden dat hij ook actief was als zelfstandig boekbinder, maar dat heb ik niet kunnen vaststellen. Wel is er in 1936 sprake van een boekbinder H.C. Zirkzee aan de Haarlemmerweg nr. 70 in Leiden. Mogelijk de zoon? 

Gijselaar

Waar in een familiebedrijf junior meestal senior opvolgt, was dat bij de boekhandelaren Gijselaar in Amsterdam niet het geval. De boekhandel...