Globe

Boek- en kantoorboekhandel “De Globe” ging rond 1923 van start aan de Schippersgracht nr. 8 in Amsterdam. Eigenaar was mejuffrouw G. A. Buter. De zaak was gespecialiseerd in boeken op scheepvaartgebied. Dat paste wel bij de Schippersgracht. Rond 1934 verhuisde de winkel naar het Rapenburgerplein nr. 4, maar al in 1936 keerde de zaak terug naar de Schippersgracht, nu nr. 12. In 1923 gaf De Globe een boekje uit dat paste bij het specialisme: “Rondom het breedtepunt : nieuwe grenstabel voor breedte-lengtepunt-berekening”, door C. de Hart. In 1942 verhuisde de zaak naar Schippersgracht nr. 10. Als opvolger van mej. Buter wordt later vermeld mej. A. Burger. Getraceerd tot ca. 1960.

Gleijsteen

J. Gleijsteen was tussen 1931 en 1936 eigenaar van de Lyceum boekhandel v/h H. Stam op de Corn. Krusemanstraat nr. 5 in Amsterdam. In 1936 deed hij de zaak over aan M. J. Nieuwenhuisen-Schlüter en R. Hermanides. Gleijsteen zette zijn boekhandelscarrière daarna voort op de 1e Helmersstraat nr. 135, tegenover het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam-West: “Wetenschappelijke Boekhandel en Antiquariaat J. Gleijsteen”. Voor zover ik heb kunnen nagaan heeft deze boekhandel bestaan tot 1940. Gleijsteen was lid van de doopsgezinde gemeente en gaf naast een tweetal proefschriften ook een paar publicaties uit in de doopsgezinde sfeer. In 1948 (toen de boekwinkel dus waarschijnlijk al niet meer bestond) verscheen bij hem “De doperse visie”, door Harold S. Bender.

Gimbel

Barend Daniël Gimbel begon op 9 augustus 1902 een boekhandel in een klein pand op de Overtoom nr. 344 in Amsterdam. Zijn snelpersdrukkerij vestigde hij op Overtoom nr. 325. Al in 1904 verplaatste hij de boekhandel naar een veel ruimer pand op Overtoom nr. 354. Later werd de zaak nog vergroot door annexatie van Overtoom nr. 356. Zijn dochter en zoons werden in de zaak opgeleid. Gimbel was van gereformeerde huize wat ook te merken is aan zijn uitgeversactiviteiten. Hij was bijna 25 jaar de uitgever van de “Overtoomsche Kerkbode” (officieel orgaan der Gereformeerde Kerk in Amsterdam-Zuid, attentie: “binnen hersteld kerkverband”). De boekpublicaties die hij uitgaf hadden grotendeels betrekking op de gevaren van drankmisbruik voor gereformeerden. Een voorbeeld: “De calvinist en het alcoholisme”, door L. H. Gispen (1904). In 1924 werd een filiaal geopend aan de Binnenweg nr. 181 in Heemstede. Vlak voor het 25-jarig bestaan van de zaak in 1927 overleed de oprichter. In de jaren 1927-1929 is er dan sprake van boekhandel “Gimbel en Kleijn” op Overtoom nr. 439. Na 1929 wordt weer alleen de naam Gimbel vermeld. In de jaren ’30 diende een ruimte boven de winkel als verkiezingscampagne-kantoor, het zal niet verbazen, van de antirevolutionaire kiesvereniging “Nederland en Oranje”. Na 1937 wordt deze boekhandel niet meer vermeld. Maar de zoons van Barend Daniel bleven waarschijnlijk wel actief. In de jaren ’40 is er een boekhandel/leesbibliotheek C. Gimbel op de Jozef Israelskade nr. 96 en vanaf 1937 is er sprake van drukkerij H. Gimbel op de Vondelkerkstraat nr. 10.

Gijselaar

Waar in een familiebedrijf junior meestal senior opvolgt, was dat bij de boekhandelaren Gijselaar in Amsterdam niet het geval. De boekhandel werd in november 1901 opgericht door N. Gijselaar Jr. in de Balth. Florisstraat nr. 47 in Amsterdam-Zuid. Het ging om een boek-en papierhandel/leesbibliotheek/boekbinderij/drukkerij/advertentiebureau. De leesbibliotheek omvatte op het hoogtepunt 16.000 voornamelijk nederlandstalige boeken. “Twaalf en een halve cent per week, voor de nieuwste uitgaven 25 cent, iedere dag langer 2 cent extra”. Vanaf 1927 neemt N. Gijselaar Sr. het roer over. Hij zat ook in het bestuur van de Amsterdamsche Leesbibliotheek Vereeniging. Tijdens de oorlog was de zaak aangesloten bij de NSB. Meestal hoor je in dit soort gevallen dan na de oorlog niets meer van zo’n zaak, maar boekhandel Gijselaar heeft minstens tot 1959 bestaan.

Gezellige

Bij de naam “De Gezellige Leesclub” kan ik me eigenlijk niet voorstellen dat het om een commerciële, particuliere leesbibliotheek gaat. Toch schijnt dat hier het geval te zijn. Gevestigd op het Ambonplein nr. 5 in Amsterdam. Periode onbekend.

GE-VO

Bij het fenomeen “boekenruilbeurs” denk ik in de eerste plaats aan een incidenteel georganiseerd evenement gedurende 1 of 2 dagen, maar niet aan een vaste vestiging. Toch waren/zijn die er wel. Bijvoorbeeld in de oorlogsjaren in Tilburg en Breda. Maar dus ook in Amsterdam. Op de Jan van Galenstraat nr. 153, met tussen 1973 en 2011 als eigenaar Gerard Voerman, “Boekenbruilbeurs GE-VO”. Alweer een naamgeving die teruggaat op de beginletters van de voor- en achternaam van de eigenaar. In Amsterdam moet er nog een andere boekenruilbeurs zijn geweest op de Commelinstraat.

Gété

Leesbibliotheek “Gété” in Amsterdam heb ik niet kunnen traceren. Wellicht is er een oudere rasechte Amsterdammer die hier meer van weet? Ook in het overzicht van Nederlandse leesbibliotheken door Hillebrand Komrij komt deze bibliotheek niet voor. Overigens een boek dat ik iedere geinteresseerde aan kan raden. “Naam- en adreslijst van de particuliere leesbibliotheek”, verschenen in 2016.

Gerner

De boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek van Joh. Gerner was tussen 1926 en 1969 op verschillende adressen in Amsterdam gevestigd. In de beginperiode waren er 2 vestigingen: op de J. P. Heyestraat nr. 123 en op de Karel du Jardinstraat nr. 78 (ook wel nr. 78-80). Later bevonden de zaken zich op de Overtoom nr. 30 (hoofdvestiging) en de Karel du Jardinstraat nr. 78 (filiaal). Het filiaal werd “bemand” door mevr. M. A. W. Gerner-Gerstel. Naar eigen zeggen bevatte de leesbibliotheek vooral “gezellige en boeiende romans”.

Gennep

Toen Johan Polak en Rob Onslow van Gennep (1937-1994) in 1968 uit elkaar waren gegaan, richtte Van Gennep, samen met Jaap Jansen, naast zijn eigen uitgeverij op het adres Nes nr. 128, hoek van de Langebrugsteeg in Amsterdam “Boekhandel Van Gennep” op. Boven de winkel bevond zich de uitgeverij. Het ging om een linkse boekhandel met in het assortiment speciale aandacht o.a. voor actuele politieke kwesties en underground-literatuur. Zoals bij de meeste linkse boekhandels was het streven er op gericht bij te dragen aan de links-politieke bewustwording. In 1970 opende Van Gennep op de N.Z. Voorburgwal nr. 320 een modern antiquariaat, waar uitgeversrestanten, reprints en affiches werden verkocht. In 1975 begon van Gennep, samen met Maria Heiden, met boekhandel “Van Gennep Rotterdam” aan de Oude Binnenweg nr. 131b. In 1978 werd nog een winkel geopend op de Grimburgwal, gespecialiseerd in moderne kunst, fotografie en architectuur. De Amsterdamse zaken waren geen winstmakers. Redenen hiervoor: de in de loop der tijd afnemende belangstelling uit linkse hoek, het feit dat er opvallend veel gestolen werd én omdat op een aantal gebieden waar Van Gennep in zijn winkels veel aandacht aan besteedde, gespecialiseerde boekwinkels openden; denk aan homoseksualiteit en feminisme. De ramsj-winkel was nog het meest rendabel. De boekhandel aan de Grimburgwal sloot in 1982, de zaak aan de Nes in 1985, de ramsjwinkel aan de N.Z. Voorburgwal in 1997.

Gelderen

Marcus van Gelderen (1876-Auschwitz 1944) stichtte met zijn zoon Abraham in 1914 de “Internationale Couranten en Tijdschriftenimport M. van Gelderen & Zoon” in Amsterdam. In 1929 opende de firma de eerste inloopkiosk voor kranten en tijdschriften in Nederland op het Damrak nr. 35. Later zouden er nog filialen volgen op de Kalverstraat nr. 208 en de Wagenstraat nr. 37 in Den Haag. In november 1941 werd dit Joodse bedrijf door de bezetter onder een bewindvoerder geplaatst. Na de oorlog werd de draad weer opgevat. Rond 1950 verhuisde het hoofdkantoor naar de N.Z. Voorburgwal nr. 230-232. In 1957 verhuisde men opnieuw, nu naar de N.Z. Voorburgwal nr. 142. In 1968 werd de Haagse firma N.V. A. W. Segboer’s Uitgeversmaatschappij, de exploitant van de Haagsche Kiosk Onderneming (HKO) overgenomen. In 1971 werd M. van Gelderen & Zoon onderdeel van het VNU-concern, maar bleef wel zelfstandig opereren. A. van Gelderen trad toen af als directeur en H. A. van Gelderen kreeg toen alleen de leiding. De firma had op dat moment 6 winkels in Amsterdam. In 1977 werd de import-afdeling overgenomen door de VLB (Verenigde Lectuur Bedrijven).

GE-KO

Over leesbibliotheek “GE-KO” is mij weinig bekend. Zeker is dat de zaak in 1959 gevestigd was in de Tijl Uillenspiegelstraat nr. 4 in Amsterdam. Eigenaar was G. Koomen. De naam van de bibliotheek wordt dus gevormd door de beginletters van de voor- en achternaam van de eigenaar. Vermoedelijk vóór 1959 was G. Koomen eigenaar van Barneveld’s Leesbibliotheek op het zelfde adres. Als andere eigenaar van “GE-KO” wordt genoemd mevr. H. C. Boterman-van Ameide. Onduidelijk is in welke periode. Ze koos er in ieder geval niet voor om de zaak om te dopen in leesbibliotheek “BOA”.

Geestman

Geestman’s Boekhandel wordt in 1906 voor het eerst vermeld op het adres V. d. Hoopstraat nr. 44 in Amsterdam. Het afgebeelde etiket maakt duidelijk dat G. Geestman ook actief was als boekbinder en vergulder en dat men er ook terecht kon voor drukwerk en stempels. In 1928, iets dergelijks ben ik al vaker tegengekomen, was er een conflict met de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels (de zogenaamde vereniging met de lange naam) over overtreding van de regels door Geestman. Hij werd toen geschrapt als lid, maar later toch weer in genade aangenomen. In 1935 wordt als eigenaar van de zaak H. Wagenaar vermeld. De firma presenteerde zich ook heel nadrukkelijk als advertentiebureau. In de jaren ’30 is er ook een leesbibliotheek-afdeling aan de zaak verbonden en dan worden naast de V. d. Hoopstraat vestigingen vermeld in de John Franklinstraat nr. 89 (5 cent per deel per week) en de Fann. Scholtenstraat nr. 30. De leesbibliotheek omvatte 5500 werken. Laatste vermelding in 1938.

Gebhard

Na zijn opleiding genoten te hebben bij de boekhandel van G. C. Sulpke in Amsterdam, vestigde Johann Hendrik Gebhard (1809-1884) zich in 1837 als boekhandelaar/uitgever in Leiden aan het Rapenburg nr. 820 (= 58), hoek Kloksteeg, over de Academie. In 1848 opende hij een tweede vestiging in Amsterdam aan de Leliegracht nr. 16. Vanaf 1852 is er alleen nog sprake van de vestiging in Amsterdam, dan op het adres Rokin, hoek Wijde Kapelsteeg, nr. 149. In Leiden was de zaak al heel succesvol. Gebhard richtte zich met zowel zijn boekhandel als de uitgeverij sterk op de universiteit en hij had goede contacten met verschillende bekende academici. Naast een groot aantal dissertaties gaf hij veel werk uit van Alexander Ver Huell, die onder het pseudoniem O. Veralby ook het boek “Studententypen” van Klikspaan illustreerde. In Amsterdam ontwikkelde de zaak zich voorspoedig. Gebhard was zeer actief binnen de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels en leidde in zijn zaak verschillende, later succesvolle boekhandelaren/uitgevers op, zoals George Lodewijk Funke en Pieter Somerwil. In 1881, enkele jaren voor zijn overlijden, deed hij de zaak over aan L. D. Petit, die daarvoor al geruime tijd bij Gebhard in dienst was. Op Petit hoop ik later terug te komen.

Fritz

J. W. Fritz had tussen 1932 en 1955 een boek-, papier- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek in Amsterdam. Eén van de stempels laat zien dat hij de zaak ook enige tijd samen met zijn broer dreef. In 1932 zat de winkel op de Hoogeweg nr. 52a; in de jaren ’40 wordt als adres de 2e Nassaustraat nr. 13 in Amsterdam-West vermeld. Leesbibliotheken boden in die jaren vaak voornamelijk populaire lectuur aan en dat zal bij Fritz waarschijnlijk niet anders zijn geweest. In ieder geval gaf hij in dat genre zelf enkele boeken uit. Een voorbeeld: “De gevangen bruid”, door Barrett Willoughby (ca. 1945).

Fraaij

“Fraaij’s leesbibliotheken” met 2 vestigingen in Amsterdam. In de Houtrijkstraat nr. 144 en in de Barth. Diasstraat nr. 32 (Amsterdam-West). De combinatie met een “sigarenmagazijn” kom je wel vaker tegen. Helaas geen verdere gegevens.

Fort van Sjakoo

“Het Fort van Sjakoo” is een unieke boekwinkel, in die zin dat de zaak is voortgekomen uit de kraakbeweging. In 1977 ging deze activistische, links-politieke, anarchistische etc. boekhandel van start in een kraakpand in de Jodenbreestraat nr. 24 in Amsterdam (voormalige Titushuis). Rond 1988 was er geen sprake meer van een kraakpand, want toen werd de bewoning door de boekhandel gelegaliseerd. Toen de eigenaar in 2001 de huur gigantisch dreigde te verhogen, werd er door sympathisanten een reddingsactie op touw gezet. Het resultaat daarvan was dat het pand in 2003 aangekocht kon worden. Het assortiment bestaat uiteraard uit links-politieke en maatschappijkritische boeken en pamfletten. De zaak wordt gerund door 10 a 15 vrijwilligers. Incidenteel treedt Het Fort ook op als uitgever. Een kenmerkend voorbeeld: “Met emmer en kwast : veertig jaar Nederlandse actie affiches 1965-2005”, samengesteld door Eric Duivenvoorden (2005). De naam van de winkel refereert aan een aantal panden aan de Elandsgracht, die bekend stonden als “Het Fort van Sjako”, wat op zijn beurt weer verwees naar een in Amsterdam in de 18e eeuw actieve bendeleider, genaamd Sjako (eigenlijke naam Jacob Frederik Balck).

Fenix

Marcel Dikstra begon in 1995 in de Pijp in Amsterdam met “Antiquariaat Fenix” in de Frans Halsstraat nr. 88. Zoals de vogel Fenix uit de as herrijst, zo krijgen de 2e hands boeken bij Marcel een kans op een 2e leven. Het betreft een algemeen antiquariaat, maar in de loop der jaren zijn filosofie en geschiedenis specialismen geworden die er uit springen. Marcel is al heel lang een vaste deelnemer aan en gewaardeerde collega op de wekelijkse boekenmarkt op het Spui. Verder presenteert hij zich regelmatig op internet met nieuw binnengekomen boeken.

Favié

Op het adres Rijnstraat nr. 61 in Amsterdam was in de oorlog “Boekhandel Beatrijs” gevestigd. In 1946 werd de zaak voortgezet als filiaal van boekhandel De Roode. Rond 1969 begon Nico Favié op dit adres boek- en kantoorboekhandel Favié. Enige tijd had hij daarnaast ook een boekhandel in de Lindenlaan nr. 57 in Amstelveen en (kort) een filiaal op de Jan Evertsenstraat nr. 405. Vele jaren vermeldde hij bij de naam van de boekhandel ook “Victory”. Vanaf 1973 is er alleen nog sprake van de winkel op de Rijnstraat. In die tijd wordt ook voor het eerst vermeld dat de firma een B.V. is geworden. De winkel werd in 2001 opgeheven. Geert Mak was er een vaste klant. Op de foto Rijnstraat nr. 61.

Fauser

De kantoorboekhandel en boekbinderij van L. O. Fauser was in 1948 gevestigd op de 1e Coehoornstraat nr. 3 in Amsterdam. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Evenaar

De literaire reisboekhandel “Evenaar” werd in 1991 opgericht door 2 vriendinnen, S. M. (Marre) van Dantzig en M. P. J. (Maria) Bastiaens. De zaak was gevestigd op Singel nr. 348 en werd geopend door Jan Brokken. “Literair” omdat deze reisboekhandel zich speciaal, naast reisgidsen, onderscheidt met reisverhalen. Later verhuisde de winkel naar de Oude Spiegelstraat, maar toen daar de huur fors verhoogd werd, verkaste men naar het huidige adres, Singel nr. 82, ingang Korsjespoortsteeg. In maart vorig jaar verkochten de dames de zaak aan Coen Bergman.

Excelsior

Bij leesbibliotheek “Excelsior” in Amsterdam gaat het niet om een commerciële leesbibliotheek, maar om een activiteit van de C.J.M.V. (Christelijke Jonge Mannen Vereniging). De Amsterdamse afdeling was de oudste van Nederland en had, verspreid over de stad, meerdere clubhuizen. In enkele daarvan was voor de christelijke jongemannen een leesbibliotheek aanwezig. In de jaren ’30 in de Speerstraat nr. 9, vóór 1960 aan de Laanweg, na 1960 aan de Buikslotermeerdijk nr. 4 N (8 cent per deel per week) en aan de Adm. De Ruyterweg nr. 148. De C.J.M.V. in Voorschoten waar ik, voor de opheffing in de jaren ’50, één van de laatste leden van was, had deze voorziening niet!

Euro

Op het adres waar voor de oorlog de joodse boekhandelaar Van Baerle gevestigd was, Olympiaplein nr. 127 in Amsterdam-Zuid, bevond zich tussen 1946 en 1958 de boekhandel van W. F. Visser. Vanaf 1958 werd de zaak voortgezet als “Euro Boekhandel Visser C.V.” Het ging om een boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek, die zich nog in 1974 presenteerde als “Euro Visser Periodiek” (ook voor uw tijdschriften). Als leidinggevenden van deze commanditaire vennootschap worden achtereenvolgens vermeld: A. van Harn, J. W. Sluijs, J. Mesman en G. Najouks. In 1976 wordt de zaak overgenomen door H. Oldenburger, “Euro Boek Oldenburger”. Vanaf 1978 is op Olympiaplein nr. 127 een Bruna-zaak gevestigd.

Eureka

Een misschien wat vreemde eend in de bijt binnen deze serie. Vlak na de oorlog werd op de Van der Duynstraat nr.18, hoek Van Hogendorpstraat een bedrijfje gestart met de naam “Eureka”, dat zich bezig hield met de verspreiding van leesportefeuilles; in die tijd een bekend en wijd verspreid fenomeen. Toen ik in de jaren ’50 als jong ventje in Voorschoten naar de kapper ging, snuffelde ik altijd in de daar aanwezige portefeuille, maar meestal was de kapper er dan snel bij om “De Lach” er uit te halen. Hoe dan ook tussen 1946 en 1963 was Eureka een actieve verspreider. In 1957 opende men een filiaal in de Zocherstraat nr. 22. Men riep regelmatig “beroepscolporteurs”op om zich te melden. Aanvankelijk ging het om mappen met 11 populaire hollandse tijdschriften (in 1958 vanaf 30 cent per week, later 50 cent), maar eind jaren ‘50/begin jaren ‘60 bood men ook mappen met buitenlandse tijdschriften aan.

Etten

De boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek van de heer C. van Etten wordt in 1925 voor het eerst vermeld op het adres 2e Jan Steenstraat nr. 40, b/d Van Woustraat. In maart 1928 werd de zaak verplaatst naar de Van Woustraat nr. 14. In 1930 werd boekhandel Van Etten door de boekhandelaarsvereniging uitgesloten van het handelsverkeer vanwege levering aan eerder uitgesloten firma’s. Een jaar later achtte men de kans op herhaling gering en toen werd de zaak weer “in genade aangenomen”. Van Etten had ook enige tijd een leesbibliotheek in de 2e Helmersstraat nr. 86. In mei 1934 werd deze vestiging ook verplaatst naar de Van Woustraat. In datzelfde jaar werd de naam veranderd in “Van Etten & Co.” Bij de compagnon ging het om G. B. Tiekstra , die vervolgens in april 1936 de winkel overnam: “Boekhandel Tiekstra, v/h C. van Etten & Co”.

E'soro

Er zijn naar mijn inschatting niet veel boekhandelaren in de Oudemanhuispoort in Amsterdam die een eigen etiket hebben laten maken. “E’soro Books” dus wel. In de jaren 1993/1994 bezette de eigenaar enkele keren de zogenaamde “gastkraam” op de wekelijkse boekenmarkt op het Spui. Ter gelegenheid daarvan hing hij de Russische vlag uit aan zijn kraam. Waarom weet ik niet, terwijl ik er als deelnemer aan de markt (vanaf het begin) toch bij geweest moet zijn. E’soro Books was eigenaar van kast 1 in de poort.

Erkelens

J. Erkelens had in de jaren ’20 van de vorige eeuw een boekhandel/leesbibliotheek op het adres Balistraat nr. 79 in Amsterdam. Nadere gegevens ontbreken.

Erato

In mei 1938 ging de N.V. Boekhandel en Uitgevers Mij. Erato van start op de Utrechtschestraat nr. 18a, hoek Heerengracht nr. 587 in Amsterdam. Bedrijfsleider was Julius Hermanus Vastert. De zaak was vooral actief als verzendboekhandel. In de jaren ’50 verhuisde de verzendafdeling naar de Nieuwe Keizersgracht nr. 96. De boekhandel op de Utrechtschestraat werd in 1971 overgenomen door K. H. (Kees) Veenstra, die de zaak onder eigen naam voortzette. De verzendboekhandel bleef daar buiten. Veenstra was daarvoor bedrijfsleider bij Erato. In 1976 opende Michiel van Geest, die vermoedelijk eerder werkzaam was bij Erato, de “Historische Maritieme Boekhandel Erato” in Haarlem op de Kleine Houtstraat nr. 70. Het zou een werkmaatschappij van Unieboek zijn geweest, maar toen de zaak in 2010 sloot, was Michiel van Geest de eigenaar.

Erasmus

Erasmus Antiquariaat en Boekhandel werd op 16 maart 1934 opgericht door de (tijdig) uit Duitsland vertrokken bibliofiel Abraham Horodisch (Lodz 1898-1987). Daarvoor had hij samen met een vriend in Duitsland de bibliofiele uitgeverij Euphorion opgericht. In 1924 verliet hij deze uitgeverij na een conflict met een compagnon en richtte toen samen met Moses Marx de uitgeverij Marx & Co op. Na het vertrek van Marx in 1926 werd de naam “Horodisch & Marx. Het Amsterdamse antiquariaat was aanvankelijk gevestigd op de Spuistraat nr. 314, maar verhuisde al in 1935 naar Spui nr. 2. In de beginperiode werd Horodisch financieel geholpen door enkele Joodse vrienden. In 1935 trouwde hij met de kunsthistorica Alice Garnmann. Met enige moeite kreeg Horodisch enkele jaren later pas de erkenning als nieuw-boekhandelaar. Het antiquariaat gaf vrijwel maandelijks catalogi uit. In november 1941, je kon er op wachten, plaatste de bezetter deze Joodse zaak onder een zgn. Verwalter (Heinrich Vossiek). In 1942 wist het echtpaar Horodisch Zwitserland (Fribourg) te bereiken. Kort na de bevrijding werd de zaak weer opgestart door Martin Oppenheim en Horst Garnmann (een neef van Alice), die daarna bijna 50 jaar aan het bedrijf verbonden zou blijven. Het echtpaar Horodisch keerde in de herfst van 1945 terug naar Amsterdam. In de jaren daarna richtte Garnmann zich op de uitbouw van de nieuwboekhandel , gespecialiseerd in kunst en boekgeschiedenis, en Abraham Horodisch leidde het antiquariaat. De boekhandel zou zich stormachtig ontwikkelen, met name vanaf de jaren ’60 als leverancier aan nederlandse en buitenlandse institutionele klanten. In 1969 verhuisde de verzendboekhandel naar de Voetboogstraat nr. 18. In 1984 deden Kurt Tschenett en zijn vrouw Sasha Brunsmann hun intrede. In 1986 verhuisde het bedrijf naar de Nieuwe Herengracht nr. 123a. Boekhandel en antiquariaat bleven op het Spui. Eind jaren ’80 werd het antiquariaat opgeheven en in 1991 werd ook de traditionele boekhandel gesloten. Erasmus ging toen, zeer succesvol, uitsluitend verder als leverancier van institutionele klanten. In december 1990 werd zelfs een filiaal in Parijs geopend aan de Rue Basfroi nr. 28. In 1993 nam Horst Garnann, inmiddels 70 jaar, afscheid. Tussen 2013 en 2018 maakte Erasmus deel uit van Connect Book en daarna van de Aurelius Group. Sinds 2020 opereert het bedrijf echter weer zelfstandig met als eigenaren Casalini Libr. en Dirk Raes. Het bedrijf is tegenwoordig gevestigd op de Veemarkt nr. 207 en telt ca. 60 werknemers. In 2023 fuseerde Erasmus met de firma Houtschild International Boekhandel in Den Haag. Men levert aan meer dan 3000 bibliotheken.

Emmering

Juda Emmering (1879-1934), opgegroeid in een arm joods milieu en opgeleid als diamantslijper, startte begin 20e eeuw in Amsterdam met de handel in 2e hands boeken. Aanvankelijk met een kraam op de Nieuwmarkt, later in de Oudemanhuispoort. Op 2 mei 1904 opende hij een winkel op de N. Lijnbaansgracht nr. 1 en in 1906 verhuisde hij naar de Langebrugsteeg nr. 6, bij het Rokin (ook nr. 2 wordt vaak als adres vermeld). Naast het antiquariaat ontwikkelde de zaak zich tot een universiteitsboekhandel en uitgeverij. Emmering gaf in de loop der jaren een groot aantal antiquariaatscatalogi uit, vaak onder de titel “Correspondent voor boekenvrienden” (10x per jaar). De uitgeverij gaf tussen 1911 en 1987 een groot aantal titels uit. Eén voorbeeld: “Het recht op luiheid : een weerlegging van het “Recht op arbeid”, door Paul Lafargue (1916). In 1924 werd de zaak een N.V. Per 1 maart 1933 werden het hoofdmagazijn en de winkel verplaatst naar het Rokin nr. 102, het voormalige gebouw van het Leesmuseum. Na het overlijden van Juda Emmering in 1934, ging het bedrijf formeel over in handen van zijn weduwe, mevr. D.E. Emmering-Norden, maar één van de zoons, Simon Emmering (1914-1999) nam toen het heft in handen. In 1938 verhuisde de firma naar de N.Z. Voorburgwal nr. 304, hoek Rosmarijnsteeg. In 1941 werd de zaak door de bezetter onder een Verwalter geplaatst en vervolgens geliquideerd. Simon Emmering dook in 1942 onder. Na de bevrijding moest de zaak weer van de grond af opgebouwd worden. Op 5 april 1947 heropende de winkel op de N.Z. Voorburgwal. Onder de naam Boekhandel/Antiquariaat S. Emmering werd het assortiment van het antiquariaat uitgebreid met een uitstekende prentenafdeling. Eén van de specialisaties van zowel antiquariaat als uitgeverij betrof publicaties over Suriname en West-Indië. Simon Emmering zette het bedrijf tot kort voor zijn overlijden in 1999 voort. Op de grote foto de achterzijde van het pand aan de Langebrugsteeg, op de andere foto N.Z. Voorburgwal, hoek Rosmarijnsteeg.

Elling

Elling’s Boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek was tussen ca. 1948 en 1964 gevestigd op de Haarlemmerweg nr. 517 in Amsterdam-West, bij de Bos en Lommerweg. Eigenaar was C. J. Elling. De zaak gaf in die periode diverse ansichtkaarten uit.

Eisendrath

Rond 1845 verplichtte de overheid in Noordrijn-Westfalen de joodse ingezetenen om een achternaam te laten registreren. Het hoofd van een grote joodse familie uit Haltern, Samon Nathan genaamd, koos toen voor de naam “Eisendrath”. “Eisen” staat voor kracht en “draht” voor de familieband. In de jaren daarna emigreerde alle leden van de familie naar Chicago, behalve één zoon, Baruch Eisendrath, die zich in Amsterdam vestigde als boekhandelaar/uitgever. In 1845 is zijn zaak gevestigd in de Halsteeg nr. 34. In de beginjaren werkte hij soms samen met een collega in de Muiderstraat nr. 2, M. Coster Jz. In 1847 verhuisde hij naar de Halsteeg nr. 47. Daarop volgden nog diverse verhuizingen: mei 1849 naar de O.Z. Voorburgwal nr. 216, het 4e huis van de Halsteeg, in 1854 naar de O.Z. Voorburwal A, nr. 237 en in 1859 naar de O.Z. Achterburgwal B, nr. 225, bij het Walenpleintje. Vrijwel vanaf het begin (tot ca. 1900) trad Eisendrath ook op als uitgever. In 1856 verscheen: “Een goede raad kan nooit geen kwaad : geschenk voor verloofden en jonggehuwden, door een oude varensgast in het huwelijksbootje”. Er was ook een leesbibliotheek in 4 moderne talen aan de zaak verbonden. Men gaf geregeld catalogi uit waarin de nieuwste aanwinsten werden vermeld. Na het overlijden van Baruch Eisendrath deed zijn weduwe de zaak op 1 mei 1875 over aan haar zoon Henri (1852-1922). Zij zette wel onder eigen naam de leesbibliotheek voort op de O.Z. Achterburgwal nr. 153, bij de Hoogstraat. Henri had zijn boekhandel toen op de O.Z. Achterburgwal nr. 156, bij de Oude Doelenstraat, stadhuiszijde. Vanaf 1880 wordt de zaak van de weduwe Eisendrath overgenomen door B. Eisendrath Bz. De nadruk ligt dan op de leesbibliotheek en de verkoop van kantoor-, school- en tekenbehoeften. Later wordt deze winkel tot ca. 1900 voortgezet door S. Eisendrath Bz. Henri Eisendrath verhuist rond 1879 naar het adres Rokin nr. 119, over het Leesmuseum. In 1880 wordt hij failliet verklaard, maar vrij kort daarna maakt hij een doorstart. In 1891 verhuisde hij naar Rokin nr. 117, waar de zaak tot het eind (ca. 1927) zou verblijven. In dat jaar adverteerde Henri nog met “Eisendrath’s Select Leesportefeuille”. Een broer van Henri, die daarvoor ook werkzaam was geweest in de zaak van zijn vader, begon in 1875 een eigen boekhandel, leesbibliotheek (tevens hoofdbureau der Mode-Journalen), aanvankelijk kort op de Utrechtschestraat nr. 60, later op nr. 8, bij de Botermarkt en vanaf 1879 op nr. 58. Hij was in 1877 de uitgever van het “Vliegend Nieuws van Amsterdam”. Deze zaak wordt voor het laatst vermeld rond 1882, dan op het adres Amstel nr. 113, bij de Prinsengracht. In de oorlogsjaren werden vrijwel alle leden van de familie Eisendrath in concentratiekampen omgebracht, waaronder kinderen van 4 maanden, 3 en 7 jaar oud.