Lange

Allert de Lange (1855-1932), zoon van een houthandelaar uit de Zaanstreek zag meer in boeken dan in hout en ging al op z’n 17e als leerling werken bij boekhandel Tj. van Holkema in Amsterdam. Daarna deed hij 2 jaar ervaring op bij Librairie Mucquardt, Merzbach & Falk in Brussel. Vervolgens werkte hij enige tijd bij Hachette in Londen. Toen werd het tijd voor een eigen boekhandel/uitgeverij. In een opslagruimte van zijn vader op het adres Damrak nr. 62 in Amsterdam opende hij op 1 april 1880 Boekhandel Allert de Lange. In 1885 kreeg hij de gelegenheid om het pand te kopen, daartoe mede in staat gesteld dor zijn huwelijk met Rijkje Middelhove, de dochter van een bemiddelde houthandelaar. In februari 1894 werd een aparte leesinrichting geopend onder de naam “Utile Dulci” (“deze leesinrichting bevordert de gezelligheid, ontwikkeling en nuttige ontspanning van de huiselijke kring en kort de lange winteravonden en regenachtige zondagen”). De uitgeverij kende en zeer gevarieerd fonds: kinderboeken, literatuur, reisgidsen etc. Eén van de eerste uitgaven was: “Onze gevederde vrienden, tijdschrift voor vogelliefhebbers, kwekers en handelaren (3 jaargangen). Allert de lange was in de periode 1912-1915 voorzitter van de Boekhandelaarsvereniging, maar vervulde daarnaast nog vele andere functies binnen het boekbedrijf. Naast alle drukke werkzaamheden schreef hij ook nog 3 romans onder het pseudoniem Alfred Termonde (o.a. “’t Gedijt niet”). Vanaf 1922 werd zijn zoon Gerard de Lange (1896-1935) mede-vennoot en toen zijn vader in 1935 overleed, zette hij de zaak voort. Daar moet wel bij vermeld worden dat hij het meeste werk overliet aan zijn procuratiehouder A. P. J. Kroonenburg, die lang erg belangrijk was voor het bedrijf. Na de machtsovername door Hitler in Duitsland startte Gerard op instigatie van Hilda en Siegfried van Praag een aparte uitgeeftak “Verlag Allert de Lange”, waar exil-literatuur verscheen van veel bekende Duitse auteurs, die in Duitsland niet meer mochten verschijnen (Stefan Zweig, Max Brod, Joseph Roth etc.) Met de laatste raakte Gerard goed bevriend. Een niet onbelangrijk gegeven daarbij was dat ze allebei niet van de drank konden afblijven, wat helaas leidde tot het vroegtijdig overlijden van Gerard. Drijvende krachten achter de exil-uitgeverij waren Herman Kesten en Walter Landauer. In totaal verschenen er 91 duitstalige publicaties. In juni 1940 dwong de bezetter deze activiteit te staken. Een flinke voorraad titels kon opgeslagen worden in een pand in de O. L. Vrouwensteeg. De boekhandel werd min of meer ongemoeid gelaten en onderscheidde zich altijd door o.a. een groot aanbod van buitenlandse literatuur in de meest uiteenlopende talen en reisgidsen. Allert de Lange was ook een belangrijke importeur van buitenlandse literatuur voor de nederlandse boekhandel en ging daartoe al vroeg een samenwerking aan met de importfirma Nilsson & Lamm (later overgenomen). Allert de Lange nam in de loop der tijd een aantal andere Amsterdamse boekhandels over, zoals boekhandel Boonacker op de P. C. Hoofstraat, boekhandel A la carte en boekhandel Premsela. Toen in 1932 Allert de Lange een commanditaire vennootschap werd, trad Philip van Alfen toe. Een korte opsomming van degenen die naast Kroonenburg in de loop der tijd een rol binnen het bedrijf speelden: Y. J. Hoekstra, de echtgenoot van de weduwe van Gerard de Lange, G. A. Beijering, R. A. de Ruiter en in de laatste fase Wim J. van Loon. Er zijn maar weinig boekhandels die over zo’n lange periode altijd op hetzelfde adres gevestigd bleven. Allert de Lange is nooit verhuisd. Toen de locatie Damrak sterk van karakter veranderde en de boekhandel omgeven werd door gokhallen, snackbars etc. kreeg de zaak het steeds moeilijker. In 1998 werd de franse afdeling verkocht aan boekhandel Atheneum. In 1999 tenslotte besloot de houdstermaatschappij Allert de Lange de stekker er uit te trekken en vroeg het faillissement aan.