Lamm

Een wel erg bescheiden etiketje van een groot antiquaar/uitgever. Louis Lamm (1871-1943) werd geboren in Wittelshofen (Beieren) in een joods-orthodox gezin als Yehuda Lamm. Op 13-jarige leeftijd ging hij in de leer bij antiquariaat en uitgeverij A. J. Hofmann in Frankfurt. Hij moest beloven geen eigen zaak te beginnen binnen een straal van 500 km van Frankfurt. In 1903 opende hij samen met Bernhard Nathansen in Berlijn een antiquariaat/uitgeverij gespecialiseerd in judaïca. Vanaf 1905 zette hij de zaak alleen voort. Hij gaf meer dan 30 antiquariaatscatalogi uit en verwierf zich een grote klantenkring wereldwijd. Louis Lamm schreef zelf ook diverse boeken over joodse geschiedenis. De uitgeverij gaf een aantal succesvolle series uit, zoals ‘Lamm’s Bibliotheca Judaica”, “Lamms jüdische Feldbücherei”, bestemd voor soldaten tijdens de eerste wereldoorlog, en ook prentbriefkaarten “Lamms jüdische Kriegspostkarten”. Zijn patriottisme kon niet voorkomen dat hij in de jaren ’30 te maken kreeg met het opkomende antisemitisme. In 1933 verliet hij om die reden Duitsland en vestigde zich toen in Nederland. Vanaf 1934 was zijn antiquariaat gevestigd in het pand Amstel nr. 3 in Amsterdam. Naar verluidt liet hij 16 rijnaken met antiquarische boeken richting Amsterdam komen. Lamm verhandelde naast boeken ook religieuze voorwerpen. Eén van zijn klanten was het Joods Historisch Museum. De zaak afficheerde zich als “het grootste joodse antiquariaat in Europa”. Ook in Amsterdam gaf Lamm nog catalogi uit. In mei 1935 verscheen er een catalogus met werken van en over Maimonides. Zijn verhuizing naar Nederland redde hem niet van de nazi’s. In 1942 werd Louis Lamm afgevoerd naar kamp Westerbork, waarvandaan hij op 16 november 1943 werd gedeporteerd naar Auschwitz, waar hij, samen met zijn dochter Ruth Fanny, op 19 november werd vermoord. Zijn boekenvoorraad werd geplunderd. Een deel ervan werd in 1950 nog geveild bij het Leidse veilinghuis Burgersdijk & Niermans. Op 17 december 2021 werd voor het pand Amstel nr. 3 te zijner nagedachtenis een Stolperstein geplaatst.