Lakmaker

“De Nieuwe Boekhandel” van de joodse boekhandelaar Michel Lakmaker (1896-31 maart 1944) was in de jaren ’30 gevestigd in de Molukkenstraat nr. 71 in Amsterdam. Er was ook een leesbibliotheekafdeling aan de winkel verbonden. De zaak ging in 1942 failliet. Michel Lakmaker werd in 1944 samen met zijn vrouw en zijn zoon Gerald omgebracht in Auschwitz. Zijn zaak dient niet verward te worden met “De Nieuwe Boekhandel” van mevr. S. M. M. Schlömann die zich, gedeeltelijk in dezelfde periode, op de 2e Van der Helststraat nr. 17 bevond.

Langenhuysen

Begin 19e eeuw gingen 3 broers uit de familie Van Langenhuysen van start met een drukkerij/uitgeverij/binderij/boekhandel. “Gebrs. Van Langenhuysen in 1820 in ’s Hertogenbosch, rond 1823 A. P. van Langenhuysen in Den Haag en in 1826 Caspar Lambertus van Langenhuysen in Amsterdam. De bedrijven waren van rooms-katholieke signatuur. De Amsterdamse zaak bevond zich op het adres Cingel JJ, nr. 483 , hoek Beulingstraat (ook wel bij de Beulingsluis). Vanaf 1882 luidt het adres overigens Singel nr. 434. Toen Caspar Lambertus in 1859 overleed, zette de weduwe, mevr. Maria Bernardina Dorothea van Langenhuysen-Könighoff de zaak nog een paar jaar voort, maar in 1863 verkocht ze het bedrijf aan Josephus Albertus Alberdingk Thijm (de naam Van Langenhuysen bleef behouden). De firma Van Langenhuysen was o.a. de uitgever van dagblad De Tijd. In 1910 verhuisde de zaak naar Spui nr. 14-16, Nieuwe Zijds Voorburgwal nr. 352. Rond 1920 verhuisde men opnieuw, nu naar de Herengracht nr. 170. De verdere geschiedenis van C. L. van Langenhuysen is nogal verwarrend. In februari 1917 wordt gemeld dat een deel van de uitgeverij overgenomen wordt door N.V. Uitgevers Mij. v/h Paul Brand. In 1920 zou de zaak onderdeel geworden zijn van de R.K. Boekcentrale, maar in de jaren ’20 adverteren de zaken in Amsterdam, ’s-Hertogenbosch en Den Haag regelmatig gezamenlijk. De gebroeders hebben ook nog een boekhandel In Rotterdam. In 1924 neemt boek- en kunsthandel Bernard Mensing in Den Haag de hele voorraad kunst over. De Amsterdamse zaak wordt voor het laatst vermeld in 1959, dan onder leiding van J. H. E. Asberg.

Kuijpers

In het eerste decennium van de vorige eeuw (1902-1911) was de rooms-katholieke boekhandel van L. Kuijpers gevestigd op de De Clercqstraat nr. 49 in Amsterdam. Men presenteert zich ook als “Magazijn van religieuze artikelen”, want naast boeken verkocht men o.a. ook Mariabeelden, wijwaterbakjes en “toepasselijke geschenken voor jeugdige communicantjes”.

Kring

In de tweede helft van de jaren ’40 was boekhandel “De Kring” gevestigd in de Utrechtschestraat nr. 40 in Amsterdam. Nadere gegevens ontbreken.

Lange

Allert de Lange (1855-1932), zoon van een houthandelaar uit de Zaanstreek zag meer in boeken dan in hout en ging al op z’n 17e als leerling werken bij boekhandel Tj. van Holkema in Amsterdam. Daarna deed hij 2 jaar ervaring op bij Librairie Mucquardt, Merzbach & Falk in Brussel. Vervolgens werkte hij enige tijd bij Hachette in Londen. Toen werd het tijd voor een eigen boekhandel/uitgeverij. In een opslagruimte van zijn vader op het adres Damrak nr. 62 in Amsterdam opende hij op 1 april 1880 Boekhandel Allert de Lange. In 1885 kreeg hij de gelegenheid om het pand te kopen, daartoe mede in staat gesteld dor zijn huwelijk met Rijkje Middelhove, de dochter van een bemiddelde houthandelaar. In februari 1894 werd een aparte leesinrichting geopend onder de naam “Utile Dulci” (“deze leesinrichting bevordert de gezelligheid, ontwikkeling en nuttige ontspanning van de huiselijke kring en kort de lange winteravonden en regenachtige zondagen”). De uitgeverij kende en zeer gevarieerd fonds: kinderboeken, literatuur, reisgidsen etc. Eén van de eerste uitgaven was: “Onze gevederde vrienden, tijdschrift voor vogelliefhebbers, kwekers en handelaren (3 jaargangen). Allert de lange was in de periode 1912-1915 voorzitter van de Boekhandelaarsvereniging, maar vervulde daarnaast nog vele andere functies binnen het boekbedrijf. Naast alle drukke werkzaamheden schreef hij ook nog 3 romans onder het pseudoniem Alfred Termonde (o.a. “’t Gedijt niet”). Vanaf 1922 werd zijn zoon Gerard de Lange (1896-1935) mede-vennoot en toen zijn vader in 1935 overleed, zette hij de zaak voort. Daar moet wel bij vermeld worden dat hij het meeste werk overliet aan zijn procuratiehouder A. P. J. Kroonenburg, die lang erg belangrijk was voor het bedrijf. Na de machtsovername door Hitler in Duitsland startte Gerard op instigatie van Hilda en Siegfried van Praag een aparte uitgeeftak “Verlag Allert de Lange”, waar exil-literatuur verscheen van veel bekende Duitse auteurs, die in Duitsland niet meer mochten verschijnen (Stefan Zweig, Max Brod, Joseph Roth etc.) Met de laatste raakte Gerard goed bevriend. Een niet onbelangrijk gegeven daarbij was dat ze allebei niet van de drank konden afblijven, wat helaas leidde tot het vroegtijdig overlijden van Gerard. Drijvende krachten achter de exil-uitgeverij waren Herman Kesten en Walter Landauer. In totaal verschenen er 91 duitstalige publicaties. In juni 1940 dwong de bezetter deze activiteit te staken. Een flinke voorraad titels kon opgeslagen worden in een pand in de O. L. Vrouwensteeg. De boekhandel werd min of meer ongemoeid gelaten en onderscheidde zich altijd door o.a. een groot aanbod van buitenlandse literatuur in de meest uiteenlopende talen en reisgidsen. Allert de Lange was ook een belangrijke importeur van buitenlandse literatuur voor de nederlandse boekhandel en ging daartoe al vroeg een samenwerking aan met de importfirma Nilsson & Lamm (later overgenomen). Allert de Lange nam in de loop der tijd een aantal andere Amsterdamse boekhandels over, zoals boekhandel Boonacker op de P. C. Hoofstraat, boekhandel A la carte en boekhandel Premsela. Toen in 1932 Allert de Lange een commanditaire vennootschap werd, trad Philip van Alfen toe. Een korte opsomming van degenen die naast Kroonenburg in de loop der tijd een rol binnen het bedrijf speelden: Y. J. Hoekstra, de echtgenoot van de weduwe van Gerard de Lange, G. A. Beijering, R. A. de Ruiter en in de laatste fase Wim J. van Loon. Er zijn maar weinig boekhandels die over zo’n lange periode altijd op hetzelfde adres gevestigd bleven. Allert de Lange is nooit verhuisd. Toen de locatie Damrak sterk van karakter veranderde en de boekhandel omgeven werd door gokhallen, snackbars etc. kreeg de zaak het steeds moeilijker. In 1998 werd de franse afdeling verkocht aan boekhandel Atheneum. In 1999 tenslotte besloot de houdstermaatschappij Allert de Lange de stekker er uit te trekken en vroeg het faillissement aan.

Land

Rond 1871 trad B. van der Land toe als compagnon in de boekhandel van Hendrik Johannes van Kesteren in de Warmoesstraat, bij de Sint Jansstraat J, nr. 49 in Amsterdam. Er is dan sprake van Boekhandel H. J. van Kesteren & Co. (B. van der Land). Vanaf 1873 zet Van der Land de boekhandel onder eigen naam voort. Al in het zelfde jaar trad Van der Land ook als uitgever op: “Het Hooger Onderwijs en het Athenaeum te Amsterdam”, afscheidsrede van G. van Tienhoven als hoogleraar rechtsgeleerdheid. In de periode 1873-1930 zouden er nog meer dan 50 publicaties volgen. Tussen 1874 en 1894 was de “oude en nieuwe boekhandel B. van der Land” gevestigd op de Kalverstraat, bij de Bagijnenhofsteeg E, 124 (ook wel E, 274a). In 1894 werd er na het overlijden van B. van der Land een uitverkoop georganiseerd. Dit betekende overigens niet het einde van de zaak, want per 1 januari 1895 gaat de winkel verder op het adres Rembrandtplein nr. 18, inclusief een nieuwe leesinrichting (geen entreegeld, romans en tijdschriften in 4 talen, f. 3,50 per kwartaal). Eigenaren zijn dan: J. van der Land en H. A. Capelle. In oktober 1902 wordt de zaak verkocht aan Pieter van der Kamp (1877-1949) die daarvóór werkzaam was bij achtereenvolgens boekhandel M. M. Couvée in Den Haag, B. Brugsma Azn. In Utrecht en J. H. de Busy in Amsterdam. In 1914 wordt de zaak verplaatst naar de Heerengracht nr. 561, bij het Thorbeckeplein. In augustus 1940 gaat Boekhandel B. van der Land op in Boekhandel Lankamp & Brinkman op de Spiegelgracht nr. 19.

Lamm

Een wel erg bescheiden etiketje van een groot antiquaar/uitgever. Louis Lamm (1871-1943) werd geboren in Wittelshofen (Beieren) in een joods-orthodox gezin als Yehuda Lamm. Op 13-jarige leeftijd ging hij in de leer bij antiquariaat en uitgeverij A. J. Hofmann in Frankfurt. Hij moest beloven geen eigen zaak te beginnen binnen een straal van 500 km van Frankfurt. In 1903 opende hij samen met Bernhard Nathansen in Berlijn een antiquariaat/uitgeverij gespecialiseerd in judaïca. Vanaf 1905 zette hij de zaak alleen voort. Hij gaf meer dan 30 antiquariaatscatalogi uit en verwierf zich een grote klantenkring wereldwijd. Louis Lamm schreef zelf ook diverse boeken over joodse geschiedenis. De uitgeverij gaf een aantal succesvolle series uit, zoals ‘Lamm’s Bibliotheca Judaica”, “Lamms jüdische Feldbücherei”, bestemd voor soldaten tijdens de eerste wereldoorlog, en ook prentbriefkaarten “Lamms jüdische Kriegspostkarten”. Zijn patriottisme kon niet voorkomen dat hij in de jaren ’30 te maken kreeg met het opkomende antisemitisme. In 1933 verliet hij om die reden Duitsland en vestigde zich toen in Nederland. Vanaf 1934 was zijn antiquariaat gevestigd in het pand Amstel nr. 3 in Amsterdam. Naar verluidt liet hij 16 rijnaken met antiquarische boeken richting Amsterdam komen. Lamm verhandelde naast boeken ook religieuze voorwerpen. Eén van zijn klanten was het Joods Historisch Museum. De zaak afficheerde zich als “het grootste joodse antiquariaat in Europa”. Ook in Amsterdam gaf Lamm nog catalogi uit. In mei 1935 verscheen er een catalogus met werken van en over Maimonides. Zijn verhuizing naar Nederland redde hem niet van de nazi’s. In 1942 werd Louis Lamm afgevoerd naar kamp Westerbork, waarvandaan hij op 16 november 1943 werd gedeporteerd naar Auschwitz, waar hij, samen met zijn dochter Ruth Fanny, op 19 november werd vermoord. Zijn boekenvoorraad werd geplunderd. Een deel ervan werd in 1950 nog geveild bij het Leidse veilinghuis Burgersdijk & Niermans. Op 17 december 2021 werd voor het pand Amstel nr. 3 te zijner nagedachtenis een Stolperstein geplaatst.

Lambregts

In de jaren ’60 van de vorige eeuw had A. Lambregts een leesbibliotheek op de Linnaeusstraat nr. 77 in Amsterdam. Op het onderste, nauwelijks leesbare, stempel worden andere voorletters vermeld: P. J. M. Lambregts en het adres wordt nader gespecificeerd, Linnaeusstraat nr. 77, hoek Wijttenbachstraat. Nadere gegevens ontbreken.

Krijne

Vóór Jan Jacobus Krijne zich in 1862 als boekhandelaar vestigde op de N. Z. Voorburgwal G, nr. 209 was hij in de jaren 1860/1861 al actief als boekbinder op de Nieuwendijk, bij de Kolksteeg H, nr. 193. Zijn boek-, kantoorboek- en papierhandel presenteerde zich ook wel als kerkboekhandel. De binderij werd naast de boekhandel gehandhaafd. Krijne leverde “bijbels ook met gouden knippen voorzien”. De zaak functioneerde ook als depot van het Nederlandsch Bijbelgenootschap. Vanaf 1866 luidt het adres Korsjespoortsteeg, bij de Singel SS, nr. 78 (later Korsjespoortsteeg nr. 1, bij de Singel). Na het overlijden van de oprichter werd de zaak geleid door zijn schoonzoon, Alexander van Spall (1831-1921). Vanaf 1892 is de zaak in handen van Gerhardus Breeman (1863-1937) en H. C. G. Breeman. De laatste heeft de zaak tot 1959 voortgezet.

Kretschmann

Het hier afgebeelde stempel is van de joodse meester boekbinder en cartonwerker A. Kretschmann, die in het eerste decennium van de vorige eeuw zijn beroep uitoefende in de Pieter Vlamingstraat nr. 54 in Amsterdam. In de negentiende eeuw was er ook al een A. Kretschmann als boekbinder actief in Amsterdam, toen op de Raamgracht.

Krepel

L. S. Krepel nam in juli 1895 de boek- en papierhandel over van de Fa. J. Rayers in de van der Helststraat nr. 60 in Amsterdam. Daarvóór was hij werkzaam geweest in de boekhandels van resp. de Weduwe Casparus Dreckmeier en van de Weduwe Bonda & Co. (beide hier eerder aan de orde geweest). Krepel had ook een leesbibliotheek-afdeling in 4 talen met catalogus. Rond 1907 ging Krepel vermoedelijk failliet want toen werden lieden die vorderingen op deze “voormalige boekhandelaar” hadden, opgeroepen zich te melden.

Kremers

Pieter Frans Edward Kremers had in de jaren ’70 van de vorige eeuw een boek- en kantoorboekhandel in de Dapperstraat nr. 38 in Amsterdam. In oktober 1982 werd hij failliet verklaard.

Kreekie

In de periode 1915-1945 was de boekhandel/leesbibliotheek van C. J. Jong gevestigd in de Retiefstraat nr. 43 in Amsterdam. Vermoedelijk na de oorlog exploiteerde R. W. Schwemmer op dit adres zijn leesbibliotheek “Kreekie” (ruim 11.000 delen). Waar de naam “Kreekie” op gebaseerd is, weet ik niet. (hield de heer Schwemmer van zwemmen in een kreekie??) .

Kramer

De firma Erven Kramer, waarvan hier een etiket is afgebeeld, gaat vrijwel zeker terug op de Fa. B. Kramer & Zn., boek- en kantoorboekhandel/binderij in Amsterdam. Deze zaak wordt al in 1817 vermeld. Het vroegste adres dat ik kon vinden is Rokin, bij de Oude Beurs. In 1843 luidt het adres Rokin, bij het Rembrandtpleintje, ook Rokin bij het Beursplein nr. 127 en in de jaren ’60 en ’70 van de 19e eeuw Rokin E, nr. 157 bij de Gapersteeg. Tussen 1874 en 1881 was de firma B. Kramer & Zn mede-eigenaar van de fa. L. Holtkamp & Zn, fabriek van schrijfboeken en kantoorbehoeften/linieerinrichting/boekdrukkerij. In 1881 is er dan voor het eerst sprake van “Erven Kramer”, het jaar waarin L. Holtkamp wordt overgenomen. Eigenaar was Joh. Kramer, procuratiehouder Corn. Kramer Bz. Adres: Rokin nr. 4, bij de Beursstraat. Vanaf 1888 is het adres Wijde Kapelsteeg nr. 4, bij het Rokin. In mei 1918 wordt het bedrijf verplaatst naar Singel nr. 390. In de jaren ’60 is er alleen nog sprake van een binderij, dan op de Kerkstraat nr. 4. Het bedrijf heeft bijna 200 jaar bestaan, want de boekbinderij, die zich vanaf de jaren ’70 in Nieuw-Vennep bevond (Staringstraat nr. 27) ging in 2010 failliet.

Kragtwijk

In 1902 kondigde de weduwe A. Kragtwijk aan dat haar nieuw ingerichte R. K. boekhandel de klanten van harte welkom heette. De zaak was op een strategische plek gevestigd, op de Jac. van Lennepkade nr. 205, bij de Vincentiuskerk a Paulo in Amsterdam-West. Naast boeken bestond het assortiment uit een grote variëteit aan religieuze artikelen, zoals beelden, rozekruisen, kerstkribben, bidprentjes etc. etc. Vanaf 1904 presenteert de winkel zich als “H. M. Kragtwijk R. K. Boekhandel”. Later veranderden de initialen in A. M. De zaak heeft tot 1984 bestaan.

Kraan

Johannes Kraan nam in 1852 boekhandel R. J. Berntrop over na het overlijden van de eigenaresse Annie Sophia Berntrop. De winkel was gevestigd op de O. Z. Voorburgwal, bij de Halsteeg nr. 211. Maar nog in hetzelfde jaar wordt als huisnummer J., nr. 103 vermeld. Vanaf het begin was er ook een boekbinderij aan de zaak verbonden. In 1868 verhuisde de winkel, inmiddels “Boek- en kantoorboekhandel/boekbinderij/leesbibliotheek J. Kraan” naar de Lange Niezel nr. 62. Johannes Kraan overleed in augustus 1869. Zijn boekhandel werd toen te koop aangeboden. De naam J. Kraan zou altijd behouden blijven. Als eigenaren worden achtereenvolgens genoemd: M. Schuit (1874-1904), Wilhelmus Albertus van Rooijen (1904-1937), Jan Cornelis van Gemeren (? – 1953) en als laatste H. J. J. Menting (1953-1963). Als specialisatie van deze boekhandel wordt pornografische lectuur genoemd. De zaak gaf ook enkele publicaties uit, waaronder in 1875 “Zonneschijn : fabels en versjes voor school en huis”, door Diederik (= D. A. Jonkers). In 1930 omvatte de Hollandsche, Fransche en Engelsche leesbibliotheek 35.000 delen (verzending door het hele land). In de oorlogsjaren koos boekhandel J. Kraan onder eigenaar Van Gemeren de kant van de nationaal-socialisten. In de jaren ’50 presenteert het bedrijf zich als “Kraan’s Boekcentrale”. De zaak werd in 1963 opgeheven.

Kouwenaar

Tiemen Kouwenaar (de grootvader van de dichter Gerrit Kouwenaar) deed 12 jaar ervaring op in de boekhandel bij de firma A. ter Gunne in Deventer en J. van Baalen in Rotterdam. In 1865 begon hij voor zichzelf in Amsterdam. Hij nam boekhandel Fa. J. Bekouw & Zn. over op de Kalverstraat E, nr. 27 (vanaf 1875 nr. 62). Kouwenaar was agent voor Nederland van “De West-Indiër : dagblad toegewijd aan de belangen van Nederlandsch Guyana”. Verder was hij redactielid van het “Nieuws van de Dag”. Tussen 1866 en 1880 trad Kouwenaar ook geregeld op als uitgever. In 1868 verscheen “Een bundeltje versjes”, door P. Busken Huet. In november 1882 besloot Kouwenaar iets anders te gaan doen. Zijn winkelvoorraad werd bij het Amsterdamse bedrijf G. Theod. Bom & Zn. geveild.

geveild.

Koster 5

Het is best lastig om de verschillende leden van de familie Koster die in Amsterdam actief waren in de boekhandel uit elkaar te houden, temeer omdat ze vaak dezelfde voorletters hebben en omdat ze geregeld met elkaar samenwerken of een vennootschap vormen. Toch nog een poging. Hier een 2e tak van de familie. In 1828 gaat de boekhandel van de Wed. M. H. Helmig, adres Stilsteeg nr. 4, een samenwerking aan met Laurens Jansz. Koster. In 1849 openen de Gebrs. Koster een “goedkope boek- en kantoorhandel/papierhandel/binderij/drukkerij” in de Stilsteeg op nr. 7. Ze hebben daarnaast een 2e zaak op de Leliegracht nr. 14. In de loop van het jaar 1851 is er geen sprake meer van de Gebrs. Koster; dan luidt de naam van de zaak zoals op het hier afgebeelde etiket “H. G. Koster H. Gzn.”, specialist in prentenboeken (H. G. = Hendrik Gustavus). Als huisnummer wordt ook vermeld Stilsteeg G, nr. 88. In 1856 wordt een 2e zaak geopend op de Kalverstraat E,

nr. 45. In februari 1857 wordt de zaak verplaatst naar de Nieuwendijk, hoek Oudebrugsteeg H, nr. 1. (zie het etiket). In 1876 doet Hendrik Gustavus zijn zaak over aan zijn broer Laurens Jansz. Koster. In 1881 gaat Laurens Jansz. Koster een vennootschap aan met Hendrik Gustavus Koster Wzn. En vanaf 1884 is er alleen nog sprake van Koster’s Advertentiebureau op de Nieuwendijk nr. 131. In 1886 worden Laurens Jansz. Koster en Hendrik Gustavus Koster failliet verklaard. Als het de lezer nog niet duizelt: er was ook een C. J. Koster actief als boekverkoper op het adres Haringpakkerij bij de Nieuwendijk nr. 253.

Koster 4

In de 19e eeuw waren er diverse leden van de familie Koster als boek- en/of kantoorboekhandelaar/binder/drukker/2e hands boekhandelaar in Amsterdam actief. In 1835 zit een kantoor- en papierhandel van de Gebrs. Koster op het adres Leliegracht nr. 5. In 1859 wordt als adres Leliegracht RR, nr. 78 vermeld. Dan is de zaak een naamloze vennootschap met als vennoten Hendrik Gustavus Koster H Jr. en Cornelis Johannes Koster (Gebrs. Koster). Vanaf 1874 is het adres Leliegracht nr. 26. In 1884 draagt de toenmalige eigenaar Cornelis Johannes de papier- en kantoorboekhandel/handelsdrukkerij/magazijn van goedkope boeken over aan zijn zoon Hendrik Gustavus. De winkel gaat dan verder onder de naam die op het afgebeelde etiket staat: H. G. Koster C.Jz. De tweedehandsboekhandel wordt door de vader voortgezet op Leliegracht nr. 28. De zoon is o.a. gespecialiseerd in bruiloftsliederen. In 1899 verhuist een familielid met zijn boekhandel (Gebrs. Koster) van de Herengracht nr. 203 naar Leliegracht nr. 28. Ik ga er maar van uit dat dit niet bijgedragen heeft aan het faillissement van H. G. Koster C. Jz. in 1903.

Koster 3

De boekbinderij van Frederik Gerardus Koster (1857-1924) wordt voor het eerst vermeld in 1885, dan gevestigd op de Lijnbaansgracht nr. 302, bij de Weteringstraat in Amsterdam. Er is dan ook sprake van een boekhandel. Vanaf 1886 is de binderij gevestigd op het Rokin nr. 106, ingang Taksteeg. In 1890 wordt aangekondigd dat het bedrijf verplaatst wordt naar de Huidenstraat nr. 28, bij de Keizersgracht. In 1894 gaf Koster een wandkalender uit met een afbeelding van “H. M. de Koningin, gezeten in een Duc de Dame, besturende 4 Javaansche paardjes”. In 1898 vond de laatste verhuizing plaats, nu naar de Prinsengracht nr. 507, bij de Runstraat. Binderij Koster “een solied en billijk adres”. Na het overlijden van de eigenaar wordt de zaak niet meer vermeld.

Koster 2

Kosters boek- en papierhandel was tussen 1899 en ca. 1910 gevestigd op de Kinkerstraat nr. 47 in Amsterdam. De zaak verhuisde daarna naar de Linnaeusstraat nr. 8 en als eigenaar wordt dan Anton Podt vermeld, de echtgenoot van Maria Wilhelmina Kosters (weduwe, dochter of zuster?? van de oprichter). Toen de zaak in april 1932 failliet verklaard werd, was J. N. Ohlmann de eigenaar.

Koster

In de Weesperstraat in Amsterdam hebben in de loop der tijd minstens 5 leesbibliotheken gezeten. Hier afgebeeld het stempel van “Leesbibliotheek Koster”, Weesperstraat nr. 88.

Korsel

De leesbibliotheek/boekhandel van J. E. Korsel was in de jaren ’50 gevestigd in de Bartholomaeus Diaszstraat nr. 32 in Amsterdam-West. Uit een advertentie in 1952: ”Waarom nog langer te lopen naar uw leesbibliotheek, terwijl wij op iedere gewenste dag onze bibliotheekboeken bij U thuis bezorgen”. Onder de tekst van het afgebeelde stempel is met enige moeite te lezen dat het boek waar dit stempel uit komt eerder in het bezit was van boekhandel/leesbibliotheek K. A. Mester & Zoon, eveneens gevestigd in Amsterdam-West op het Hugo de Grootplein nr. 8.

Kool

De boek- en kantoorboekhandel van D. N. Kool was in de jaren ’50 gevestigd op de P. Nieuwlandstraat nr. 46 in Amsterdam-Oost. Men kon er “een prachtige Osmia vulpen met 14 kr gouden pen” (f. 9.90) aanschaffen tegen afbetaling. Vanaf 1 gulden per week.

Kookboekhandel

In oktober 1977 startte Titia Bodon op de Willemsparkweg nr. 43 in Amsterdam-Oud Zuid de allereerste gespecialiseerde kookboekwinkel van Nederland: “De Kookboekhandel”. De winkel bevond zich in het souterrain van haar woonhuis. Vrijwel vanaf het begin kreeg zij hulp van de toen pas 14-jarige Jonah Freud. In mei 1983 nam de bekende culinaire publicist Johannes van Dam de zaak over (“De Kookboekhandel, v/h Titia Bodon”). Daarvoor was hij al regelmatig in de zaak te vinden waar hij de eigenaresse assisteerde. De winkel verhuisde naar de Runstraat nr. 26. De zaak importeerde desgewenst kookboeken uit alle hoeken van de wereld. Naast de boeken bestond het assortiment ook uit serviesgoed, wijn en brocante. De mogelijkheid bestond om een kop koffie met een broodje te nuttigen. Toen Johannes van Dam door zijn vele andere werkzaamheden tijd tekort kwam, verkocht hij de zaak aan eerder genoemde Jonah Freud. Zij verhuisde de winkel naar de huidige locatie, Haarlemmerdijk nr. 133. Eind 1922 zette zij de zaak te koop. De nieuwe eigenaar werd Daan van Kooten.

Kooiker

Over de kantoor-, boek- en speelgoedhandel van B. Kooiker heb ik weinig gegevens boven water kunnen halen. De zaak zou al uit 1904 dateren. In de jaren ’50 was men gevestigd op de Zeedijk nr. 109 in Amsterdam. In de jaren ’60 waren er 2 vestigingen: Zeedijk nr. 109 en Adm. De Ruyterweg nr. 185. Het stempel, daterend uit ca. 1998, laat zien dat Kooiker toen op de Jan van Galenstraat nr. 107E (gebouw “de Roos”) gevestigd was.

Kok

Het officiële oprichtingsjaar van Antiquariaat Kok is 1946, maar al in december 1945 plaatste Antonio Kok een advertentie waarin hij duidelijk maakte dat “Boeken-Toko A. Kok” boeken op alle gebieden inkocht. Toen was nog niet te voorzien dat de zaak zich zou ontwikkelen tot het grootste antiquariaat van Amsterdam. Boeken-Toko A. Kok was gevestigd in een klein pand in de Oude Hoogstraat nr. 3. Het succes én vooral de groeiende voorraad (een blijvend verschijnsel) maakten een grotere ruimte noodzakelijk. Die vond men in 1951 aan de overkant op Oude Hoogstraat nr. 4. Maar ook dat werd te krap. Een filiaal op de Oude Hoogstraat nr. 10 bood vanaf 1957 uitkomst. Bij de opbouw van het antiquariaat speelde Anton Schwithal ook een rol. Begin jaren ’60 werden de 2 zoons van de oprichter, Rob en Ton Kok actief in de zaak. Ton trouwde met de dochter van Schwithal, Marga die ook mee ging werken. In 1974 verhuisde men naar het pand waar de zaak tot op de dag van vandaag gevestigd is, Oude Hoogstraat nr. 14-18, het voormalige Volks Warenhuis, waar daarna een vestiging van de Hema in zat. Genoeg ruimte: 1500 m2! En dan heb ik het nog niet over het pakhuis in de Brandewijnsteeg nr. 2. De naam Boeken-Toko werd tot in de jaren ’90 gehandhaafd. Daarna werd de naam “Antiquariaat A. Kok & Zn.” Het bedrijf werd lid van de Nederlandse Vereniging van Antiquaren (NVVA) en Ton was daarvan ook enige tijd voorzitter. Toen de 2 broers besloten uit elkaar te gaan, ging Rob Kok in Loosdrecht verder met een gesloten internet-antiquariaat. Begin jaren ’90 deed de 3e generatie Kok zijn intrede in de persoon van Sander en Sacha Kok, de kinderen van Ton. Zij zijn de huidige eigenaren, maar Ton levert nog wel altijd zijn bijdrage. Antiquariaat Kok is een algemeen antiquariaat met enkele specialismen zoals bijv. archeologie. Men verkoopt daarnaast ook kaarten en prenten. De zaak was ook enige jaren eigenaar van veilinghuis Van Gendt Auctions, maar dat werd later verkocht aan De Eland.

Knip

De combinatie leesbibliotheek-sigarenmagazijn kwam in de jaren ’40 tot ’60 heel vaak voor. Wat was er tenslotte aangenamer dan weg te dromen bij het lezen van een boek onder het genot van een bolknak? P. Knip had in de periode ca. 1954 -ca. 1967 een leesbibliotheek/sigarenmagazijn in de Lootsstraat nr. 40 in Amsterdam-West.

Kluyt

Johannes Antonius Kluyt (1883- ) had tussen 1912 en ca. 1933 een boek- en kantoorboekhandel in de Ferd. Bolstraat nr. 176 in Amsterdam. Hij onderscheidde zich met zijn fraaie etiket. In 1929 is er ook sprake van een leesbibliotheekafdeling onder de naam “Leesbibliotheek Pax”. Deze naam vindt zijn verklaring in het rooms-katholieke karakter van de wijk. Verderop in de Ferd. Bolstraat bevond zich ook gemeenschapshuis “Huize Pax”.

Kolff

Het afgebeelde etiket vermeldt weliswaar ook Amsterdam als vestigingsplaats, maar bij de firma G. Kolff & Co. hebben we het over misschien wel de belangrijkste boekhandel/uitgeverij van Nederlands-Indië. Het voert te ver om hier de Indische geschiedenis van dit bedrijf te behandelen, die teruggaat tot 1850. Toch kort wat gegevens. Gualtherus Johannes Cornelis Kolff (1826-1881) werkte in zijn geboorteplaats Gouda enige tijd als bediende bij G. B. van Goor. In 1850 vertrok hij naar Nederlands-Indië, waar hij ging werken bij de uitgeverij/boekhandel van W. J. van Haren Norman in Batavia/Weltevreden. Na enkele jaren werd hij partner in de firma en toen Van Haren Norman in 1853 naar Nederland vertrok, werd hij eigenaar. De zaak breidde gigantisch uit met vestigingen, zoals op dit etiket te zien is, in o.a. Soerabaja, Malang, Djocja en Cheribon. Gualtherus Kolff vertrok overigens in 1868 al weer naar Nederland en hij vestigde zich toen als uitgever (van voornamelijk publicaties m.b.t. Indië) in Leiden, waar hij in 1881 overleed. De firma G. Kolff & Co. ging in andere handen over, maar behield altijd de oorspronkelijke naam. In 1930 werd het predikaat “koninklijk” verleend. Tussen ca. 1939 en 1974 had men ook een vestiging in Amsterdam-Zuid op de P. C. Hooftstraat nr. 168. Later is de “Industrie- en Handelsmaatschappij G. Kolff & Co.” gevestigd op de Weteringschans nr. 74. De laatste vermelding vond ik in 1974, dan van “Drukkerij G. Kolff & Co.” in de Den Brielstraat nr. 10.

Kloosterman

Over de vroege geschiedenis van de boekbinderij van Joh. Kloosterman heb ik weinig gegevens kunnen vinden. De binderij zou rond 1922 zijn opgericht en vermoedelijk was het eerste adres Kerkstraat nr. 195 in Amsterdam. In de periode 1942-1963 was het bedrijf gevestigd op de Lijnbaansgracht nr. 271 (ook wel nr. 267-271). In 1964 verhuisde men naar de Valkenburgerstraat nr. 139-141. Vanaf 1969 bevindt de boekbinderij zich op de Basisweg nr. 35. De binderij moet ook enige tijd op de Isolatorweg nr. 15 gezeten hebben. De naam veranderde in de loop der jaren in “Atelier Kloosterman Boekbinders B.V.”