Boekenwurm (Pfann)

Tussen 1919 en 2006 waren 3 generaties Pfann in Amsterdam actief als boekhandelaar/antiquaar. Hendrik Daniël Pfann I (1889-1957), van oorsprong banketbakker, begon in 1919 met een boekenstal op het Amstelveld. Daarvóór had hij al een zaak in Haarlem. In 1924 begon hij een antiquariaat naast de ingang van de Oude Manhuispoort (Oude Manhuispoort nr. 1A). Zijn zaak werd toen bij het publiek aanbevolen door de bekende uitgever/veilinghouder G. Theod. Bom. Behalve de winkel had hij ook een kast (later 3) in de poort (kast 1-2-3). Pfann was gespecialiseerd in dure 17e en 18e eeuwse boeken en prenten. De naam van het antiquariaat luidde toen “In ’t Oude Boeckhuys”. Uit een advertentie: “In ’t Oude Boeckhuys kunt gij lesen, wie de nieuwe mensch sal wesen”. Pfann stond bekend als een bevlogen boekhandelaar , een echte liefhebber. Eind jaren ’20 wordt als 2e vestiging genoemd O.Z. Achterburgwal nr. 227 en in november 1936 wordt er een vestiging geopend op de Grimburgwal nr. 13. Daar zou het trouwens niet bij blijven. In de jaren ’50 werd een zaak geopend op de Kalverstraat nr. 173, die alleen ’s winters functioneerde, want in de zomer zat er een ijssalon in het pand. Rond deze tijd werd de naam van de zaak gewijzigd in “De Boekenwurm”. Na het overlijden van Hendrik Pfann I in 1957 zette Hendrik Daniël (Henk) Pfann Jr II (1911-1974) de zaak voort. Onder zijn leiding, maar ook al eerder in de jaren ’40 en ’50, zouden er diverse vestigingen bij komen, allemaal onder de naam “De Boekenwurm”. Een opsomming: Hilversum (vanaf 1943 – Groest nr. 17B), Den Haag (jaren ’60 – Korte Poten nr. 9), Apeldoorn (jaren ’50 – Hoofdstraat nr. 18), Amsterdam (Rosenboomsteeg nr. 10 en Nieuwe Looiersstraat nr. 114) en Haarlem (na 1966). In 1964 werd een groot pand betrokken op Spui nr. 1, hoek Rokin. De naam: “Antiquariaat H. D. Pfann”. Henk Pfann deed ook veel met ramsch en was duidelijk een concurrent van De Slegte. Hij importeerde ook boeken uit Engeland. Met Hendrik Daniël (Henk) Pfann Jr. III (1940-2006) deed de 3e generatie zijn intrede. Hij werd ook actief als uitgever. Bekend werd de herdruk op pocketformaat van de Atlas van Fouquet. Onder het pseudoniem Mosis Sneeuw leverde hij Loesje-achtige teksten aan het Parool. In de jaren ’70 werd de zaak enkele keren getroffen door een brand en in 1977 werd een flink deel van de voorraad geveild bij Van Gendt Auctions. In oktober 1979 besloot Henk Pfann de winkels (incl. Spui nr. 1) te sluiten. Door gebeurtenissen in de privé-sfeer kampte hij met psychische problemen. Ook het pakhuis op de Herengracht werd ontruimd. Maar hij ging nog wel tot 2006 door in de Oude Manhuispoort. Hij was een bekende Amsterdammer en viel o.a. op door het feit dat hij zich altijd met een bakfiets in de vorm van een bijbel door de stad verplaatste.