Vries 2

Mej. L. de Vries had in de periode 1950-1958 een kantoorboekhandel op de Laan van Meerdervoort nr. 616 in Den Haag. In 1958 werd de zaak overgenomen door de Lyceum Boekhandel en voortgezet onder de naam Lybo.

Vries

De boekbinderij van G. A. de Vries ging van start op 5 april 1812 op de Zuidwal nr. 97 in Den Haag. In 1900 wordt als adres vermeld Spui nr. 20, maar in 1903 blijkt de zaak verhuisd te zijn naar de Hamerstraat nr. 20B. In 1912 werd ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan een jubileumboek uitgegeven. Tot wanneer deze binderij in de 20e eeuw heeft bestaan, is mij niet bekend.

Vos

Boekhandel De Vos (eigenaar J. P. de Vos) was gevestigd in het pand op de Appelstraat nr. 242 in Den Haag waar eerder (sinds 1936) de boekhandel zat van W.G.J. Groeneveld. Ik ben er niet achter gekomen in welke periode deze boekhandel actief was. Vermoedelijk tussen 1987 en 2001. In dat laatste jaar werd de zaak overgenomen door Karin Toet-ter Hark. J.P de Vos is nu eigenaar van een aan de Hogeschool Leiden verbonden boekwinkel: HLBookshop, Zernikedreef 11, Leiden.

Vormer

Gerard Vormer (1872-1927) opende in 1897 een boek- en kunsthandel op de Prinsessegracht nr. 1 (Boschkant), “bij het Bezuidenhout” in Den Haag. Al in het eerste jaar was de pers vol lof over de zaak: “De bovensalons waren ingericht als expositiezalen en schitterend verlicht”. De winkel bood een fraaie collectie tekenbehoeften aan; handig, want de tekenacademie zat er vlak naast. “Een ruim debiet is de heer Vormer ongetwijfeld verzekerd”. Wat de boekenvoorraad betreft, lag de nadruk naast het algemene boek vooral ook op technische boeken. Vormer exporteerde ook naar Nederlands-Indië, zoals op één van de etiketten te lezen is. Tussen 1901 en 1929 gaf de zaak ook verschillende publicaties uit, waaronder: “Ben ik een goede moeder voor mijn kind? : eenige wenken voor de vrouw als moeder en opvoedster” / door een moeder (1908). Gerard Vormer vervulde verschillende functies in vakorganisaties, zoals de Nederlandse Boekverkopersbond en de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. Toen de oprichter in januari 1927 overleed, werd de zaak voortgezet door zijn eerste bediende, de heer J.P. Eskens, maar in 1929 werd de winkel overgenomen door M.C. Verwijs. Hoe het de zaak verder verging, heb ik al behandeld bij Verwijs.

Voorstad

Boek- en kantoorboekhandel “De Voorstad” startte begin jaren ’30 in de Van Musschenbroekstraat nr. 10 in Den Haag. In 1939 blijkt de zaak verhuisd te zijn naar nummer 13 in dezelfde straat. In augustus 1945 meldt de eigenaar in een advertentie opgelucht: “De Voorstad weer vrij! Te bereiken onder het oude nummer!” Eind jaren ’50 kon men er ook boeken en tijdschriften laten inbinden. Vanaf 1960 wordt als eigenaar vermeld D. J. Borst. Tot 1966 getraceerd.

Voorhans

W. Voorhans was in de jaren ’20 actief als dames- en herenkleermaker/bontwerker, aanvankelijk in de Johannes Camphuysstraat nr. 40 in De n Haag, later op de Juliana van Stolberglaan nr. 258. Begin jaren ’30 zocht hij zijn heil in een heel andere branche. Hij startte in het pand op de Jul. van Stolberglaan een leesbibliotheek/kantoorboekhandel. In 1931 deelde de directeur van het Hoofdpostkantoor in Den Haag mee dat ten huize van de heer Voorhans een postagentschap was gevestigd (Primera bestond toen nog niet!). Toen prinses Juliana in 1937 in het huwelijk trad met Zijne Doorluchtige Hoogheid Prins Bernhard zur Lippe-Biesterfeld bood Voorhans via een advertentie enthousiaste koningsgezinden de gelegenheid om met maximaal 18 personen vanuit zijn pand de bruidsstoet voorbij te zien trekken. In datzelfde jaar verkocht hij zijn leesbibliotheek.

Vondel

In de eerste helft van de 20e eeuw zijn er in Den Haag 2 boekhandels c.q. leesbibliotheken geweest die opereerden onder de naam “Vondel”. De oudste zaak is vermoedelijk leesbibliotheek “Vondel” in de Rubensstraat nr. 210 (hoek Teniersstraat) waar men voor 6 ct. een boek kon lenen, maar men verkocht er ook kantoorartikelen. Exacte periode onbekend. Boekhandel “Vondel” in de Vondelstraat nr. 246 adverteerde in de jaren 1936/1937 met grote regelmaat als volgt: “In- en verkoop van oude en nieuwe studieboeken en wetenschappelijke werken”. Op etiketten/stempels wordt zelden een jaartal vermeld, maar dankzij dit stempel weten we in ieder geval dat deze boekhandel tot en met 1939 bestaan heeft.

VOMA

VOMA’s leesbibliotheek op de Veenkade nr. 181 in Den Haag. Actief in de jaren ’50. De eigenaar was I. Sekeris.

Vloemans

Het gezin Vloemans (vader, moeder en 7 kinderen) kwam na de 1e wereldoorlog via een omweg over Keulen in Den Haag terecht. De vader had een drukkerij met 40 man personeel in Antwerpen, maar ontvluchtte de stad toen hij, als fanatieke flamingant, na de oorlog wegens collaboratie ter dood werd veroordeeld. Drie zoons uit dit gezin begonnen een boekhandelscarrière. John Vloemans opende in 1924 een boekhandel aan de Kon. Emmakade nr. 148, bij de Laan van Meerdervoort in Den Haag. In 1933 startte hij een tweede zaak op de Vondelstraat nr. 214-216 die onder leiding kwam te staan van zijn broer Victor Vloemans. De zaak aan de Kon. Emmakade werd in 1947 verplaatst naar de Prinsestraat nr. 34. In beide zaken werden zowel nieuwe als tweedehands (school)boeken verkocht. Dit leidde tot een conflict met de Boekhandelaarsvereniging omdat dit de mogelijkheid openliet van ongeoorloofde korting op nieuwe boeken. Om die reden deed John in 1939 afstand van zijn status als “erkende” boekhandelaar. De zaken aan de Prinsestraat en de Vondelstraat hebben waarschijnlijk tot eind jaren '60 bestaan. Een derde zoon uit het gezin Vloemans zou zich een naam verwerven in de wereld van het Nederlandse antiquariaat. Helaas ontbreekt in mijn verzameling van deze zaak een etiket/stempel. Henri Albert Vloemans (1909-1985) opende in 1932 een eigen zaak aan de Anna Paulownastraat nr. 7, die volledig los stond van de zaken van zijn broers. De nadruk kwam al snel te liggen op het betere antiquarische boek. Tijdens de 2e wereldoorlog lag de zaak grotendeels stil omdat Henri Albert zeer actief werd in het communistisch verzet. Henri Anton werd later opgevolgd door zijn zoon John A. Vloemans (1938-) die zich in de jaren ’60 specialiseerde in boeken op het gebied van modernistische kunst en architectuur. In 1968 verplaatste hij de zaak naar de overkant van de Anna Paulownastraat op nr. 10. Vanaf dat moment was er sprake van een gesloten antiquariaat. In 1984 deed Cora H. van de Beek haar intrede in de zaak. Tussen 1986 en 1993 was John voorzitter van de Nederlandse Vereeniging van Antiquaren (NVvA). Na zijn pensionering deed hij het antiquariaat over aan Cora van de Beek. Zij sloot de zaak in 2018. De waardevolle handboekencollectie werd verkocht aan het Rijksmuseum.

Vlek

J.N. Vlek kwam eerder al even ter sprake bij de boekhandels Kottmann en Noordijk. G. A Kottmann opende op 2 mei 1908 een algemene boek-, papier- en kunsthandel op de Valeriusstraat nr. 61 in Den Haag (“open van ’s morgens 8 uur tot ’s avonds 9 uur”). In juni 1913 kwam bij beschikking van de Haagse kantonrechter de zaak kort onder bewind te staan van Bartholomeus Stephanus Groeneveld, maar in december van datzelfde jaar ging Kottmann failliet. Nog dezelfde maand beval Josephus Nicolaas Vlek zich “minzaam” aan bij het Haagse boekenpubliek als nieuwe eigenaar. Hij had ervaring opgedaan bij een tweetal Rotterdamse boekhandels, te weten H.A. Kramers en Hector & Bazendijk. Daarna ging hij een aantal jaren (1911-1914) een compagnonschap aan met E. Noordijk (boekhandel Noordijk en Vlek), maar het boterde niet echt tussen die twee. Een eigen boekhandel dus op de Valeriusstraat. Vlek richtte in de boekhandel ook een afdeling in als leesinrichting van tijdschriften en boeken. De verkoop van schoolboeken was voor deze boekhandel een belangrijk onderdeel. Toen Vlek op 28 maart 1927 overleed, besloot zijn weduwe mevr. N. Vlek-Mosmans de zaak niet voort te zetten en verkocht de goodwill en de inboedel aan Dirk Pieter Lancel, de eigenaar van boekhandel Berkhout aan de overkant in de Valeriusstraat op nr. 22.

M J Visser

De boekhandelaarsfamilie Visser kwam al eerder ter sprake bij boekhandel Mensing en Visser. De “godfather” werd toen echter niet genoemd. Dat was Marie Johan Visser (Sr.) die in 1854 zijn boekhandel oprichtte in de Vlamingstraat nr. 27 (voor de omnummering Wijk S. no. 133)

in Den Haag. In september 1866 verplaatste hij de zaak naar de 1e Wagenstraat nr. 27, het tweede huis vanaf de Gedempte Raamstraat. M.J. Visser (Sr.) overleed in 1871. Zijn weduwe, mevr. Maria Cornelia Visser-van Santen (1840-1908) zette de zaak voortvarend voort en kocht in februari 1875 de boekhandel van J.C.W. Mensing en voegde die samen met de zaak in de Wagenstraat. De naam van de boekhandel werd toen “Mensing en Visser”. De kleinzoon van de oprichter, Marie Johan Visser (Jr.), zou zich later een grote naam verwerven in de Haagse boekhandelaarswereld. De afgebeelde etiketten stammen dus uit de periode 1866-1875. De foto laat het grafmonument zien voor de weduwe Visser op Oud Eik en Duinen.

G.C. Visser

H. Meurs dreef sinds 1845 een boekhandel, annex leesbibliotheek in de Veenestraat nr. 42 in Den Haag. Vanaf 1861 treedt zijn zoon J. Meurs op als eigenaar. Toen zijn vader in 1879 overleed, nam op 1 januari 1880 Gerrit C. Visser de boekhandel over. Hij was een volle neef van boekhandelaar M.J. Visser, die hier eerder ter sprake kwam bij boekhandel Mensing & Visser. Tot 1890 bleef G.C. Visser, zoals op enkele etiketten te zien is, de naam J. Meurs vermelden. De zaak presenteerde zich als boek- en kunsthandel, leesbibliotheek en leesinrichting van tijdschriften. In 1892 verkocht Visser de zaak aan twee werknemers, J. Blankwaardt en H. Th. Schoonhoven. Déze zaak kwam hier al eerder uitgebreid aan de orde.

Vischnet

Johan Hendrik Louis Dreckmeier startte in 1910 met het boek- en kalenderbureau “Het Vischnet” op de Galileistraat nr. 185 in Den Haag. Wat precies verstaan moet worden onder kalenderbureau is mij niet bekend. Dreckmeier was vermoedelijk een idealist. Dat kan afgeleid worden uit het feit dat hij in het bestuur zat van de “Nationale Bond voor de Vrede”. Ook de publicaties die hij uitgaf van de hand van de armoedebestrijder en hervormde predikant Ds. J.A. Visscher wijzen hierop. Het gaat om de titels: “Van de arme Friesche heide” (2e druk, 1910) en “De ruïne van Walroo” (1917). De vrouw van Dreckmeier, Jonkvrouwe A.M. Barnaart, maakte in juni 1917 bekend dat haar man op 32-jarige leeftijd overleden was.

Viel

Nadat een vriend van zijn broer, die chef was in boekhandel Luyten, hem wegwijs had gemaakt in het vak, opende H. J. Viel in 1919 een boekhandel aan de Reinkenstraat nr. 26 in Den Haag. Hij was eerder werkzaam als hoofdambtenaar bij de PTT en als regiment-commandant in het leger. Toen er in 1935 een modern pand vrijkwam op nr. 4 in dezelfde straat, met een fraaie pui in brons en marmer met teakhouten luifel, sloeg Viel toe en verhuisde. In 1938, toen de oorlogsdreiging toenam, meldde hij zich aan als reservist. In 1939 werd hij benoemd in de functie van stations-commandant Staatsspoor in Den Haag. De boekhandel werd zolang gedreven door zijn procuratiehouder F. Keijzer en zijn nicht en medewerkster mej. S.C. Brouwer. Na de capitulatie werd aan Viel eervol ontslag verleend. In 1961 verkocht hij de boekhandel aan de gebroeders Oomens (hier eerder behandeld), die er een filiaal vestigden. Bij zijn afscheid werd H.J. Viel benoemd tot erelid van de ’s-Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging.

Violier

Theodor Hubert Marie van Bergen (Theo), die eerst in de leer was geweest bij Bernhard Mensing in Den Haag en boekhandel Van Piere in Eindhoven, opende samen met Pieter Adrianus Matthijsse in 1932 boek- en kunsthandel “De Violier” N.V. in de Torenstraat nr. 140, hoek Geest in Den Haag. Vanaf 1943 was Matthijsse niet meer bij de zaak betrokken. In de kelder onder de winkel werden vele jaren lang wekelijks poppenkastvoorstellingen gegeven, met Van Bergen’s dochter Marja als één van de speelsters. Diezelfde kelder functioneerde vanaf het begin onder de naam “Kunstzaal (ook wel Kunstkelder) ’t Center” als tentoonstellingsruimte. Tussen 1932 en 1956 werden er veel tentoonstellingen georganiseerd. o.a. in 1955 van het werk van Klaas Gubbels, die later vooral bekend zou worden van zijn afbeeldingen van tafels, stoelen en koffiekannen. C. A. Commandeur, die al vanaf 1944 bij Van Bergen werkte, werd vanaf 1956 medevennoot. Na het overlijden van Van Bergen in 1957 zette hij, samen met een dochter van Van Bergen, mevr. C.H. Veldkamp-van Bergen, de zaak voort. Ook Marja bleef bij de winkel betrokken. Vermoedelijk heeft de zaak tot 1966 bestaan.

Verwijs

In 1929 nam M. C. Verwijs de boekhandel van Gerard Vormer (volgt later in deze serie) over op de Prinsessegracht nr. 1 (“Boschkant”) in Den Haag. Hij had het vak geleerd bij boekhandel De Groot in Rijswijk en in de Museum Boekhandel in Amsterdam. Tot 1942 bleef Verwijs nog vermelden “v/h G. Vormer” (zie het groene etiket). Rond 1935 verwierf Verwijs het naastgelegen pand op de hoek van de Prinsessegracht en de Herengracht. Het adres luidt voortaan Prinsessegracht nr. 2. De specialiteiten van de winkel waren kunst en techniek (dat laatste was al een specialiteit van Vormer). Sinds 1941 werkte de zwager van Verwijs W. Heyting mee in het bedrijf en vanaf 1951 ook zijn dochter mej. A.J. Verwijs. Verwijs was in totaal, verdeeld over een groot aantal jaren, 22 jaar voorzitter van de ’s Gravenhaagsche Boekhandelaars Vereeniging. In 1973 werd hij ere-lid. In de jaren ’70 werd boekhandel Verwijs opgenomen in de boekhandelsgroep van Kluwer. Eind 1973 ging Verwijs samen met boekhandel Stam teneinde de handel in wetenschappelijke en technische boeken verder uit te bouwen (Boekhandel Verwijs en Stam BV). Op 1 januari 1989 werd de zaak voortgezet onder de naam “Verwijs, de Haagse Boekhandel” in een drie verdiepingen tellend pand aan het Buitenhof nr. 51. Boekhandel Wattez uit de Papestraat werd erin opgenomen. Het oude pand op de hoek Herengracht/Prinsessegracht werd heropend onder de naam Van Stockum en stond onder leiding van mevr. A. Verwijs. Later werd Verwijs onderdeel van de boekhandelsgroep Selexyz, toen gevestigd in de Passage nr. 35/39/45 (wederom 3 verdiepingen). Daarna volgde het bekende desastreuze vervolg: samengaan met De Slegte (Spuistraat) en tot slot Polare. Einde oefening. Maar de familie Verwijs liet zich niet kennen. In 2015 keerde de naam Verwijs terug naar de oude stek, hoek Herengracht/Prinsessegracht, toen Marijke Verwijs, een dochter van de oprichter, die nog steeds boven de oude zaak woonde, daar een nieuwe boekhandel begon onder de naam “M. Verwijs”. Inmiddels zit op dit adres (nu Herengracht nr. 60) de Algemene en Wetenschappelijke Boekhandel Douwes (de vroegere eigenaar van boekhandel Synthese).

Verseveldt

Kantoorboekhandel R. Verseveldt kom ik voor het eerst tegen in 1923 op de Witte de Withstraat nr. 118-120 in Den Haag. Vanaf ca. 1935 is er een nevenvestiging onder de naam R. Verseveldt’s Vulpenhuis op de Heerengracht nr. 52a. De oprichter was vermoedelijk Roelof Verseveldt (1897-), die in de nadagen van de 2e wereldoorlog op 21 april 1945 omkwam in Dachau. Op enig moment werd de Witte de Withstraat verlaten en werd Herengracht nr. 52a de hoofdvestiging. Rond 1981 begint de firma naast de kantoorboekhandel een groothandel die zich richt op kantoorinrichting op de Stephensonstraat nr. 6 in Zoetermeer (industrieterrein Zoeterhage). Daarnaast heeft minstens tot 1991 de kantoorboekhandel op de Herengracht voortbestaan. Het bedrijf in Zoetermeer heb ik later nog kunnen localiseren op de Edisonstraat nr. 15a en Industrieweg nr. 3-Z.

Verschoor 2

Op 14 juni 1897 opende Fred. H. Verschoor zijn boek-, papier- en kunsthandel in de (Korte) Molenstraat nr. 21a in Den Haag, een algemene boekhandel met speciale aandacht voor religieuze boeken. In 1901 trad Verschoor – voor zover ik heb kunnen nagaan – eenmalig op als uitgever, maar dat betrof dan ook een “bestseller”. Het gaat om “De offerande des lofs” door H. Bavinck. In een advertentie meldt Verschoor dat “dit schoone werk binnen 4 weken was uitverkocht”. In 1907 kwam het zelfs tot een 5e druk! Vanaf 1904 wordt J.C. de Mildt als mede-eigenaar van de boekhandel vermeld. In november 1911 wordt de boekhandel opgeheven en het interieur te koop aangeboden.

Verschoor

Boekbinderij Verschoor is ongetwijfeld één van de oudste nog bestaande boekbinderijen van Nederland. C. Verschoor richtte de firma op in 1858. Het vroegste adres dat ik heb kunnen vinden is de Kalvermarkt nr. 4a in Den Haag. In ieder geval was het bedrijf daar gevestigd tot begin jaren ’30. Vanaf het begin was het een familiebedrijf. In 1938 waren de firmanten D.N. Verschoor (de zoon van de oprichter) en F. H. Verschoor (de kleinzoon). De zaak verzorgde “bibliotheekwerk, brocheerwerk en cartonnagewerk” en mocht o.a. het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Koninklijke Bibliotheek tot haar klanten rekenen. Eind jaren ’30 verhuisde de firma naar de Trompstraat nr. 334. Toen werd ook een filiaal geopend op de Parkweg nr. 68a in Voorburg. De laatste tijd was de zaak (rechtsvorm VOF), die zich nu nadrukkelijk als handboekbinderij afficheert, gevestigd aan de Laan van Haagvliet nr. 30 in Voorburg. Maar heel recent zijn ze verhuisd naar de Westvlietweg 71-8 in Den Haag.

Verschelling

De boekhandel/leesbibliotheek van M. A. Verschelling in de Van Hoytemastraat nr. 85 in Den Haag heb ik kunnen traceren tussen 1932 en 1936. Verdere gegevens ontbreken helaas.

Vermeulen

Uit het hier afgebeelde etiket blijkt dat Mevr. G. Vermeulen-Schouten een winkel met schrijfbehoeften en galanterieën had in de Koningstraat nr. 12a in Den Haag. In de korte periode van haar bestaan is de firma in ieder geval één keer verhuisd, want een andere bron vermeldt als adres: Zuidwal nr. 36.

Verhoeven

In februari 1852 opende L. J . Verhoeven een boekhandel aan de Spuistraat, Wijk S., No. 375 (= no. 36). De zaak is naar eigen zeggen “voorzien van de voornaamste wetenschappelijke en literarische werken”, maar handelt tevens in kantoor- en schrijfbehoeften. In 1852 wordt het volgende werkje uitgegeven: “Een ernstig woord ter gelegenheid eener vroolijke gebeurtenis” door M. De opbrengst kwam “ten voordeele van verwaarloosde protestantsche armen-kinderen”. Na het overlijden van L. J. Verhoeven in 1864 zette de weduwe de zaak nog tot 1868 voort.

Verheydt

De boekbinderij, brocheer- en cartonnage-inrichting van J. P. G. Verheydt was in de jaren ’50 gevestigd op de Loudonstraat nr. 20 in Den Haag. Uit het afgebeelde etiket blijkt dat deze binderij later verhuisd is naar de Pahudstraat nr. 142, waar voorheen (tussen 1900 en 1951) de Bezuidenhoutse Boekbinderij gevestigd was.

Verbraeck

Alexander (Lex) Verbraeck en Gerben Colmjon (1899-1972) waren bevlogen literatuurliefhebbers toen zij op jeugdige leeftijd in september 1926 begonnen met hun N.V. “Litteraire Boekwinkel Verbraeck & Colmjon” aan het Smidsplein nr. 1 in Den Haag (hoek Smidswater/Korte Voorhout). Tezelfder tijd startten zij het tijdschrift “De Litteraire Gids” waarin zij hun vaak tegendraadse visie op binnen- en buitenlandse literatuur konden ventileren. Zij konden zich moeilijk verenigen met de regels die de Nederlandse Boekverkopers Bond de boekhandel oplegde (vaste prijs; opslag op buitenlandse titels). In 1933 besloten ze daarom hun eigen weg te gaan. Ze stopten met de verkoop van Nederlandstalige boeken en richtten zich volledig op buitenlandse literatuur (tegen dagkoers!). In 1937 werd tegen de boekhandel van beide heren vervolging ingesteld omdat zij het beroemde, als zedenkwetsend aangemerkte werk, van Magnus Hirschfeld “Sittengeschichte des Weltkriegs” aanboden. Uiteraard (term van mij) volgde er vrijspraak. Het zakelijk inzicht van Verbraeck en Colmjon hield geen gelijke tred met hun enthousiasme voor de literatuur. In november 1939 trad de N.V. in liquidatie, zoals dat toen genoemd werd. Twee dagen voor de inval van de Duitsers was de failliete boedel verkocht. Lex Verbraeck was ook enige tijd voorzitter van de Nederlandse Boekenclub Den Haag. Gerben Colmjon publiceerde later 3 romans en zou zich een naam verwerven met een aantal literair-historische studies.

Verbeek (Archipel)

Ik kom nog één keer terug op “Boekhandel Archipel” in de Archipelbuurt (eerder behandeld onder Archipel en Koens). In de periode 1903-1906 hadden C. & J. Waarhuis op de Bankastraat nr. 2a in Den Haag een boek- en kunsthandel “Archipel ”. In 1907 startte Joannes Jacobus Verbeek Wolthuys onder dezelfde naam zijn boekhandel op de Javastraat nr. 7. Hij verhuisde de winkel in 1912 naar het adres waar voordien Waarhuis zijn zaak had: Bankastraat nr. 2a. (zie etiket). In 1915 werd deze zaak overgenomen door de familie Koens, aanvankelijk voortgezet als Boekhandel F.C. Koens, maar vanaf 1918 als “Archipel Boekhandel”.

Veneman

Albert Veneman was in de eerste plaats vioolbouwer. Daarnaast had hij een muziekwinkel, waar naast nieuwe en tweedehands muziekinstrumenten ook bladmuziek verkocht werd. De zaak startte in 1938 in de Zoutmanstraat nr. 14a in Den Haag. Al in 1939 wordt verhuisd naar de Prinsestraat nr. 28-30. In de oorlog begon hij met groot succes met de vervaardiging van jazzgitaren onder de merknaam AMKA (deze naam werd gevormd door de initialen van de familie, te weten: vader Albert, moeder Madeleine, en de zoons Kope en Albert Jr.). De winkel in de Prinsestraat heeft tot ca. 1952 bestaan. Tussen 1952 en 1956 had Veneman een vestiging aan de Utrechtsestraat nr. 60 in Amsterdam. Zoon Kope (Koob) emigreerde kort na de oorlog naar de Verenigde Staten en zette daar in de 60-er jaren de gitaarproductie onder de merknaam KAPA voort.

Velzen

Eerder behandelde ik uitgebreid de boekhandel van Willem A. Beschoor op de Nieuwstraat nr. 6 in Den Haag. Daar werd vermeld dat hij de boekhandel overnam van S. van Velzen Jr. Naar aanleiding van de 2 hier afgebeelde etiketten nog kort het volgende over S. van Velzen Jr. Van Velzen Jr. opende op 13 juni 1872 zijn “Binnen- en Buitenlandsche Boekhandel” op de Lange Pooten nr. 29, tegenover het ministerie van justitie. Aan ambitie ontbrak het hem niet. In 1873 meldt Van Velzen dat hij “eene groote collectie der nieuwste en fraaiste Hollandsche, Fransche, Duitsche en Engelsche kinderboeken” voorhanden heeft. Toch verkocht hij de zaak in 1875 aan Willem A Beschoor die blijkens het ronde etiket nog enige jaren (tot 1879) de naam Van Velzen handhaafde, met daaronder zijn eigen naam. Enkele jaren daarna verplaatste hij de winkel naar de Nieuwstraat (zie verder bij Beschoor).

Varossieau

Antoine Josephus Varossieau Sr. (1863-1945) startte in 1924 met zijn boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek op de Copernicuslaan nr. 58, later nr. 61 in Den Haag. De leesbibliotheek zou hij overgenomen hebben van ene J. Dolfing. De zaak werd door zijn zoon Antoine Josephus Varossieau Jr. (1892-1980) voortgezet. Diens broer, Louis Adrianus Varossieau, startte begin jaren ’30 een eigen boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek op de Laan van Eik en Duinen nr. 168 (de leesbibliotheekafdeling werd in 1951 opgeheven). Beide zaken hebben waarschijnlijk bestaan tot midden jaren ’60.

Valkenbosch

M. de Hartogh opende in oktober 1907 een algemene boekhandel, annex advertentiebureau op het Copernicusplein nr. 12, hoek Valkenboschlaan in Den Haag, op de grens van het toen nieuwe uitbreidingsgebied van de stad. Hij noemde de zaak “Boekhandel Valkenbosch”. De boekhandel was heel actief op het gebied van school- en studieboeken. In 1931 deed De Hartogh de zaak over aan G.J. Hartgerink. De boekhandel werd in 1939 opgeheven.

Valerius

Na leerjaren in de boekhandel van J.H. de Vries in Haarlem trad mej. Z. van Sloten in 1932 in dienst bij boekhandel “De Vijf Vocalen “ in Den Haag, waar zij opklom tot procuratiehoudster. In 1952 opende zij haar eigen boekhandel aan de Raaphorstlaan nr. 58. Al in 1954 verkocht zij de zaak aan J. J. van Cooten die hier al eerder behandeld werd. Deze zette de zaak onder eigen naam voort. Mej. Van Sloten associeerde zich vervolgens met mej. M. Schoen, die daarvoor eigenaresse was geweest van leesbibliotheek “Transvaal” in de Wolmaransstraat nr. 122. In een nieuwgebouwd pand aan de Valeriusstraat nr. 80 openden zij gezamenlijk in 1955 hun nieuwe boekhandel/kantoorboekhandel/leesbibliotheek onder de naam “Valerius’ Boekhandel”. De leesbibliotheek-afdeling werd in 1963 opgeheven. Rond 1965 wordt ook deze boekhandel verkocht aan de eerdergenoemde J.J. van Cooten, die dan als eigenaar op de etiketten prijkt. Getraceerd tot 1971.

Uijthoven/Voogd

H. de Voogd van der Straaten Hzn., een predikantszoon, opende in 1884 na enkele leerjaren bij boekhandel Couvée een boekhandel op de Javastraat nr. 94, later nr. 67 in Den Haag. In 1898 verhuisde de zaak naar de Frederikstraat nr. 159a. Later was er ook een drukkerij aan de zaak verbonden. Tussen 1887 en 1892 gaf De Voogd van der Straaten ook enkele boeken uit, waaronder Nederlandse vertalingen van de populair-medische werken van Sebastian Kneipp, bekend van de Kneipp-kuur (koud-waterbaden). Zo gaf hij in 1892 het volgende werk uit: “Mijne waterkuur. Sinds 30 jaren toegepast en goed bevonden, geschreven tot genezing der ziekten en tot behoud der gezondheid door Sebastian Kneipp”. De Voogd van der Straaten verzorgde ook het verenigingsorgaan van een spiritistenvereniging. In 1910 werd de zaak overgenomen door C.W. Uijthoven, die ook een leesbibliotheek aan de zaak toevoegde. In 1914 verplaatste hij de zaak weer naar de straat waar zijn voorganger ooit begon, de Javastraat, nu op nr. 55. In 1946 werd de winkel overgenomen door Govert Marinus van den Berg (hier eerder behandeld).

Transvalia

Kantoorboekhandel “Transvalia” kom ik voor het eerst tegen in 1932 op het Paul Krugerplein nr. 35 in Den Haag. Vanaf 1945 wordt als adres vermeld Paul Krugerplein nr. 37. De zaak is het Paul Krugerplein altijd trouw gebleven: in 1965 is het adres: Paul Krugerplein nr. 37-38. Eigenaar was A. Zwarts.

Tot wanneer de zaak bestaan heeft, is mij niet bekend.

Transvaal

In 1942 nam M. Schoen de leesbibliotheek “Transvaal” in de Wolmaransstraat nr. 122, hoek Boerenstraat in Den Haag over van W.M. Reijers. Vanaf 1959 werd de zaak voortgezet door S.P. Schoen (ongetwijfeld familie). Deze leesbibliotheek heeft bestaan tot ca. 1973.

Toren

In de jaren ‘30 was op de Torenstraat nr. 146 in Den Haag boekhandel “De Toren” gevestigd. Verdere gegevens ontbreken helaas.

Tokkie

Bij de naam Tokkie ben je al gauw geneigd te denken aan types als zodanig aangeduid door meneer Rutte. Daar is hier echter geen sprake van. Het gaat hier om een Haagse boekhandelaarsfamilie van Sephardisch-joodse afkomst. De naam is waarschijnlijk een verbastering van het woord ‘tucci’, wat papegaai betekent. Hoe dan ook: verschillende leden van de familie Tokkie oefenden het beroep van boekhandelaar uit: Aaron Tokkie, Elias Simon Tokkie en Mozes Tokkie Jr. De laatste had rond 1917 een oude en nieuwe boekhandel op de Piet Heinstraat nr. 70 in Den Haag. In 1923 werd de zaak verplaatst naar het Noordeinde nr. 113a, later (in 1926) Noordeinde nr. 150a. In deze periode had Mozes Tokkie ook een filiaal in Amsterdam aan het Spui nr. 4-16. In 1929 verhuisde de winkel naar het Noordeinde nr. 146. In die tijd zat naast Mozes Tokkie de heer D. Tak in de directie. De boekhandel organiseerde ook veilingen en deed heel veel in schoolboeken. Naast Mozes Tokkie had A(aron) Tokkie tussen 1931 en 1942 een boekhandel in de Prinsesstraat nr. 85. Vanaf 1940 tot ca. 1954 is er ook sprake van “Tokkie’s Boekhandel” op de Prinsestraat nr. 52, tegenover de brandweer. Als eigenaren worden vermeld respectievelijk A.L. van Kersen en H.M. de Bree. Tussen 1954 en 1967 is boekhandel A. Tokkie gevestigd op de L. Beestenmarkt nr. 22. Vermoedelijk hebben de meeste leden van de familie Tokkie de tweede wereldoorlog niet overleefd.

Thiele

 

August Julius Otto Thiele (roepnaam Otto)(1867-1948) startte in 1894 een “Deutsche Leihbücherei” in de Zoutsteeg nr. 1 in Amsterdam, later in de Rosmarijnsteeg nr. 6, maar in 1905 verhuisde hij de zaak naar de Papestraat nr. 8 in Den Haag. Binnen Den Haag verhuisde hij diverse keren: in 1906 naar de Oude Molstraat nr. 17, in 1911 naar de Riemerstraat nr. 56, in de jaren ’20 naar de Faber van Riemsdijkstraat nr. 51 en vandaar in 1934 naar de Denneweg nr. 118. De duitse leesbibliotheek omvatte ca. 14.000 banden. Midden jaren ’30 werd de leesbibliotheek uitgebreid met een echte boekhandel.  Otto Thiele  was lid van de NSDAP. Eén van zijn beide in Nederland geboren zoons, Gustav Otto Andreas (roepnaam eveneens Otto) was in de oorlog ook werkzaam in de zaak. Voor zijn jongste zoon vraagt Thiele bij de Duitse autoriteiten vrijstelling van de Wehrmacht aan, omdat hij op zijn gevorderde leeftijd de zaak niet alleen aan kon. Na de bevrijding werden de bezittingen van de Thiele’s als vijandelijk vermogen beschouwd. De Haagse boekhandelaar J. van der Honing, eigenaar van boekhandel B. Feenstra, die in de oorlog had moeten onderduiken i.v.m. zijn hulp aan Joodse landgenoten, verkreeg het recht om de boedel van de foute boekhandel van de Thiele’s  te liquideren, waarna hij zijn eigen zaak, nog altijd onder de naam “Boekhandel B. Feenstra”,  op het adres Denneweg 118 voortzette. Otto Thiele Jr. ging later in een boekhandel in Emden werken.

Theeroos

 

In april 1934 wordt in een advertentie de opening aangekondigd van leesbibliotheek “De Theeroos” op de Laan van Poot nr. 104 (omgeving Houtrust) in Den Haag. Eigenaresse is mevr. de weduwe Mr. H.P.L.C. de Kruyff-Gobius. Ik vermoed dat de klanten niet toestroomden, want al in 1935 werd mevr. De Kruyff geschrapt uit de lijst van erkende leesbibliotheekhouders wegens het niet afdragen van de verschuldigde bijdrage.

Taurus

 

Boekhandel “Taurus” is grofweg tussen 1994 en 2016 gevestigd geweest op de Theresiastraat nr. 72 en de Stuyvesantstraat nr. 322 in Den Haag. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Taal

 

Jac. Taal had in de jaren ’30 een kantoorboekhandel en leesbibliotheek op het Tesselscheplein nr. 54, later nr. 48 in Scheveningen. In oktober 1943 verhuisde de winkel naar de Isingstraat nr. 200. Deze zaak werd in 1965 opgeheven.

Synthese

 

Mevr. Lena C. de Beer richtte in 1921 boekhandel “Synthese” op in het Hartogstraatje nr. 3 in Den Haag. Mevr. De Beer was astrologe en bibliothecaresse van de Theosophische Vereniging in Den Haag. Het assortiment van de boekhandel weerspiegelde haar interesses, want de zaak was gespecialiseerd in boeken op het gebied van het geestesleven in de ruimste zin, met name esoterische stromingen (zowel nieuw als antiquarisch). In 1924 verhuisde de winkel naar het mooie pand aan het Lange Voorhout nr. 96 (bij het Tournooiveld). Op 15 maart 1938 verkocht mevr. De Beer de boekhandel aan Noud Douwes, de schoonzoon van de bekende Javaanse dichter Noto Soeroto. Mevr. De Beer overleed een maand later. 

Noud Douwes was bevriend met een aantal bekende Nederlandse schrijvers. Hij was een liefhebber van een goede maaltijd en een nog betere wijn. Het verhaal gaat dat bij één van de etentjes die Noud organiseerde de dichter Bloem opmerkte: “Noud, wat schenk je toch voortreffelijke wijnen, daar moet je meer mee doen”; dat zou de aanleiding geweest zijn voor een nieuwe specialisatie in kook- en wijnboeken. Een goede fles kon bij Synthese ook aangeschaft worden. Het specialisme van mevr. De Beer (esoterie) werd overigens altijd gehandhaafd. Later kwam daar nog een specialisatie bij, waarmee vooral Lidy Schoonens zich belastte: calligafie, boekbinden en papier. Synthese had tussen 1948 en 1951 een filiaal aan de Zeestraat nr. 65^e, waar voorheen boekhandel “Bredero” (W.A. Palm) gevestigd was.

Vanaf 1980 nam de zoon van Noud Douwes, Reinoud, het roer over. Noud Douwes overleed in 1987. Boekhandel Synthese werd in september 2000 verkocht aan Van Stockum.     

Suyden

 

Boekhandel “Het Suyden” op de Apeldoornselaan nr. 151 in Den Haag was een filiaal van boekhandel Stumpel in Hoorn. De eigenaren heetten dan ook: H.Th.A. Stumpel, H.A.M. Stumpel en M.H.J Stumpel. De zaak was actief in de periode ca. 1953-ca. 1970.

Sutherland

 

Tussen 1890 en 1899 had de weduwe D.C.W. Sutherland-van Eck een boekhandel op de Piet Heinstraat nr. 128 in Den Haag. In 1899 ging de zaak failliet.

Stutterheim

 

De boekbinderij van H. Stutterheim was van eind 19^e eeuw tot ca. 1938 gevestigd op de De Ruijterstraat nr. 15 in Den Haag. Rond die tijd verhuisde de binderij naar de 1^e Van Blankenburgstraat nr. 13b. In de jaren ’50 ging de zaak over in handen van de familie V. d. Berg (J. en G.H.M. v.d. Berg-Mes). Getraceerd tot 1960.