Ginsberg

 

De Leidse boekhandel die ik persoonlijk het best gekend heb, is universiteitsboekhandel J. Ginsberg. Van 1970 tot 1979 verzorgde ik er de inkoop op de hoofdvestiging aan het Kort Rapenburg. Van de vele “prominente” klanten die de zaak frequenteerden, noem ik er slechts enkele: Harry Mulisch, Boudewijn Büch, Andreas Burnier (prof. Dessauer), Prof. S. Dresden, etc.

In 1923 arriveerde de Poolse jood Jacob Ginsberg (1886-1943)(met een rabbijnenopleiding) in Leiden. De bronnen spreken elkaar tegen wat betreft zijn geboorteplaats. Lodz en Kovno (Kaunas) in Litauen worden genoemd. Hij begon in de Nieuwstraat een viswinkeltje. Maar al snel opende hij een boekhandel in de Lange Diefsteeg nr. 11A. In 1928 verhuisde hij naar het voor een universiteitsboekhandel strategisch gelegen pand Kort Rapenburg nr. 17. In 1933 werd een filiaal geopend aan de Stationsweg nr. 24. Inmiddels was de boekhandel uitgebreid met een antiquariaat en werden er ook proefschriften en inaugurele redes uitgegeven. In 1941 werd de zaak door de Duitse bezetter onteigend en werd er kort een Verwalter (H.O. Wijers) aangesteld. Uiteindelijk werd de boekhandel overgenomen door de Volksche Boekhandel. Jacob werd in 1943 via Westerbork afgevoerd naar Auschwitz waar hij nog in het zelfde jaar werd omgebracht. Hij was een in de academische wereld zeer gewaardeerde figuur en o.a. bevriend met Prof. N. van Wijk, de Leidse slavist.

Na de oorlog werd de zaak voortgezet door zijn zoon Jacob Israel Ginsberg (1925-1993) (Jaap) samen met zijn uit Spandau afkomstige Duitse moeder, mevr. Prigge, die in 1936 van zijn vader gescheiden was. Mevr. Prigge heb ik nog kort meegemaakt. Het antiquariaat werd opgeheven en de winkel richtte zich voornamelijk op de universitaire wereld. Waar vroeger boekhandel Dubbeldeman (eerder behandeld) op Breestraat nr. 7 zat, werd in de late jaren ’60 een filiaal geopend. In 1975 werd de zaak verkocht aan ICU, een concern waar o.a. ook uitgever Wolters-Noordhoff deel van uitmaakte. In 1978 verhuisde de winkel naar het Schuttersveld, waarna de zaak in 1984 verkaste naar Breestraat nr. 127-129. In 1996 ging boekhandel Ginsberg samen met de voormalige concurrent Kooyker  op in de Boekhandels Groep Nederland (BGN) onder de naam Kooyker Ginsberg. Na de naamsverandering in Selexyz Kooyker verdween de naam Ginsberg voorgoed.

Jaap Ginsberg overleed in 1993.

 

Geijer

Er zijn waarschijnlijk weinig Leidse boekhandels met zo’n lange geschiedenis als boekhandel Geijer. Van ca. 1835 tot 1976 (toen werd de opheffingsuitverkoop gehouden). Al die tijd op hetzelfde adres: Botermarkt, Wijk 4, no. 6 (= nr. 26). Die hele periode was de zaak in handen van de familie Geijer. In 1852 komen we de naam “Lutkie, Cranenburg en Geijer” tegen. Daarna volgen de verschillende generaties elkaar op. De bronnen vermelden o.a. in willekeurige volgorde de initialen B. / P.M. & J.N. / I.N. / M.J.M. A. / B.P.

Het was een winkel van rooms-katholieke signatuur. De zaak was op veel verschillende gebieden actief: men verkocht boeken, kantoor- en schrijfbehoeften, lederwaren en koffers. Tevens is er sprake van een copieerinrichting, binderij, uitgeverij en drukkerij. Rond 1900 had men voornamelijk katholieke boeken in voorraad. Zo werden er diverse boeken uitgegeven van pater-redemptorist Chr. Boomaars. Rond 1860 is er ook sprake van een vestiging in Haarlem. Op een paar oudere etiketjes is het telefoonnummer te zien: INTR 519., dus voor de nummers uitgebreid werden naar 5 cijfers.

Uit de jaren ’60 herinner ik me de houten bakken met afgeprijsde boeken buiten onder de etalage.

 

 

 

 

Gebhard

J. H. Gebhard  (1809-1884) was in ieder geval actief als boekhandelaar/uitgever tussen 1837 en 1880. Hij had 2 vestigingen: in Amsterdam op het Rokin, hoek Wijde Kapelsteeg en in Leiden, aan het Rapenburg No. 820 ( = 58) "over de academie". Als uitgever was hij bijzonder actief; hij gaf onder meer zeker honderd dissertaties uit. De vestiging in Amsterdam bestond ook nog na 1880. Bij de teraardebestelling van Gebhard in 1884 op de Westerbegraafplaats waren heel veel collega-boekhandelaren aanwezig. 

 

 

Garnade

De Leidse universiteitsboekhandel Garnade (oude en nieuwe boekhandel), gevestigd aan de Steenstraat 15, was een filiaal van de Delftse hoofdvestiging. Het filiaal werd ca. 1924 geopend. Aanvankelijk wordt vermeld Gebr. Garnade, maar in 1929 ging de zaak over naar Samuel Garnade (zie moeilijk leesbare, gepreegde stempel). De Leidse vestiging werd in de oorlog in het kader van de arisering aan de eigenaar ontnomen door Omnia Treuhandgesellschaft, maar in 1944 weer teruggegeven, waarschijnlijk omdat Samuel gehuwd was met een niet-joodse vrouw. Hij overleefde de oorlog en overleed in 1957. De winkel bestond toen nog. Wanneer de zaak werd opgeheven is mij niet bekend.

  

Gaia

In navolging van o.a. Amsterdam en Nijmegen kreeg ook Leiden in november 1978 een feministische boekhandel. In de vorm van een stichting, gerund door zes vrouwen, onder wie Loeke Jansen. De zaak was gevestigd in de Pieterskerkchoorsteeg nr. 1. De naam Gaia klonk wel wat vriendelijker dan het Amsterdamse Xantippe. Mannen mochten ook naar binnen, maar Maarten ’t Hart durfde de winkel niet te betreden. Doel was niet het maken van winst, maar het verspreiden van feministische standpunten. In 1985 kreeg Gaia, samen met 3 andere vrouwenboekhandels de culturele prijs van Zuid-Holland toegekend. In 1989 werd de zaak opgeheven. Inmiddels werden de boeken die bij Gaia te koop waren ook elders in Leiden ruim aangeboden, waarmee – zou je kunnen zeggen – het doel bereikt was.

 

 

Fuik

 

 

Reyer Fuik (1843-1913) runde vanaf 1870 tot (waarschijnlijk) 1897 een boekhandel/uitgeverij/leesbibliotheek aan de Nieuwe Rijn nr. 87 in Leiden. Hij was gespecialiseerd in theologische boeken en richtte zich vooral op de bevindelijk-gereformeerde lezers. Fuik gaf het bekende tijdschrift "De vriend van oud en jong" uit. Eén van zijn grootste successen als uitgever was de scheurkalender “Honigdroppels” die sommige ouderen onder ons zich vast nog wel kunnen herinneren. De kalender werd nog heel lang voortgezet, eerst door uitgeverij Groen in Leiden en later door Jongbloed (in ieder geval  tot en met 2009). Rond 1900 duikt in Den Haag een boekhandel R. J. Fuik op. Zeer waarschijnlijk familie van Reyer. 

 

 

Fleuron

Helaas heb ik weinig gegevens over prentenantiquariaat Fleuron, gevestigd aan de Pieterskerkchoorsteeg nr. 6 in Leiden, kunnen vinden. Ergens na 1970 is de zaak opgericht door F. A. E. de Keuning, die in 1986 overleed. Toch bestond het antiquariaat in ieder geval nog in 1995 omdat ergens een telefoonnummer met 10 cijfers vermeld wordt. Die nummers werden in dat jaar ingevoerd.