Joachimsthal

Joachim Lazarus (Löser) Joachimsthal arriveerde in 1823 op 21-jarige leeftijd vanuit het Duitse Emden in Amsterdam. Hij had een opleiding genoten als boekbinder. Rond 1831 begint hij samen met Isaac Mozes Turckheim een boekbinderij en boekhandel “Joachimsthal & Co”. Al binnen een jaar kwam er een eind aan dit compagnonschap. Joachimsthal zette de zaak alleen voort. Het bedrijf is gevestigd op de Jodenbreestraat nr. 84 en presenteert zich als “Hebreeuwsche boekhandel”, maar er werden ook kantoorbehoeften verkocht. Nadat de winkel in 1838 door brand verwoest was, richtte Joachim Lazarus tijdelijk een provisorische winkel in op de Sint Anthoniesbreestraat nr. 81. Rond 1849 begeeft Joachimsthal zich, aanvankelijk samen met de firma van de weduwe D. Proops Jz., op het uitgeverspad. In 1854 werd de relatie met de firma Proops verbroken en toen ging Joachimsthal als uitgever zelfstandig verder. Zowel uitgeversfonds als winkelvoorraad bestond vrijwel uitsluitend uit judaica (gebedenboeken, bijbeluitgaven, onderwijsmateriaal etc.). De zaak zou zich ontwikkelen tot de belangrijkste joodse boekhandel/uitgeverij van Amsterdam. In 1853 wordt het adres, na omnummering, Jodenbreestraat nr. 31. In 1855 verhuist de zaak naar nr. 44. In 1867 ging Joachim een vennootschap aan met zijn oudste zoon Jonas Salomon. De officiële naam van het bedrijf luidde vanaf dat moment “Firma J. L. Joachimsthal”. De oprichter overleed in 1875 en in 1878 overleed ook Jonas op 43-jarige leeftijd. Zijn weduwe Sara Clara zet de zaak voort, samen met een broer van Jonas, Abraham. In 1875 begon de jongste zoon van Joachim Lazarus, Louis Joachimsthal samen met Samuel van Es een snelpersdrukkerij onder de naam “Van Es & Joachimsthal” in de Muiderstraat nr. 6. Deze drukkerij opereert los van de boekhandel/uitgeverij, maar na het overlijden van Samuel van Es wordt het een onderdeel van J. L. Joachimsthal. In 1875 verhuist het bedrijf naar Jodenbreestraat nr. 63. Vanaf 1892 gaf Joachimsthal het al uit 1865 daterende “Nieuw Israelietisch Weekblad” uit. In 1897 wordt de zaak geleid door Sara Clara en haar oudste zoon Joachim (zichzelf Jonas noemend). In 1906 werd de afdeling karton-. school- en schrijfbehoeften aanzienlijk uitgebreid. Na het overlijden van Clara richtten haar 4 zoons, Jonas, Eliazer, Elias en Meyer een vennootschap op. Het bedrijf had inmiddels ook een antiquarische afdeling en organiseerde met enige regelmaat veilingen. De drukkerij verhuisde in 1905 naar de Jodenhouttuinen nr. 92-102. Rond 1930 wordt Sal Joachimsthal, de zoon van Meyer actief in de zaak en in 1937 neemt hij de leiding op zich, maar dan treden de neef van Jonas, Eddy van Amerongen en de chef van de drukkerij Izaak de vries ook toe tot de directie. Eddy hield zich vooral met de boekhandel bezig , Izaak met de drukkerij. De laatste 2 firmanten van de familie Joachimsthal, Abraham Meyer (1874 – Sobibor 1942) en Sal (1912 – Bergen Belsen 1945) kwamen, evenals vrijwel alle overige familieleden, om in Duitse concentratiekampen. Sal werd eerst door de duitsers gespaard omdat ze hem nodig hadden voor de uitgave van het “Joodsche Weekblad”, dat door de Joodse Raad werd uitgegeven. Hij had kunnen onderduiken, maar deed dat niet omdat hij zich verantwoordelijk voelde voor de meer dan 50 personeelsleden. Alleen Albert Joachimsthal, de zoon van Abraham Meyer, en zijn moeder Steppy overleefden de kampen. Albert was te jong om na de oorlog het bedrijf voort te zetten en er zouden dus geen leden van de familie in de zaak terugkeren. Het bedrijf werd na de oorlog weer opgebouwd door Eddy van Amerongen en Izaak de Vries. In 1952 werden drukkerij en boekhandel gesplitst. Wiet de Vries, de zoon van Izaak zette de drukkerij tot 1980 voort op de Utrechtsestraat. De boekhandel heeft na de oorlog op verschillende adressen gezeten: Van Woustraat nr. 124, Keizersgracht nr. 382, Van Leyenberghlaan nr. 116, Olympiaplein nr. 162, Europaplein nr. 85 en tot slot op het Groot Gelderlandplein. De laatste eigenaar, Thomas van der Krogt, sloot in 2004 de deuren. De drukkerij bestaat nog steeds en is gevestigd op de Kerkstraat nr. 389. Rest nog te vermelden dat Albert Joachimsthal ca. 20 jaar lang in Utrecht een boekhandel/uitgeverij/antiquariaat gehad heeft, gespecialiseerd in muziekwetenschap. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan!