't Hoekje Bussum

Boekhandel (leesbibliotheek?) ’t Hoekje van H. A. Roest in Bussum heeft vermoedelijk ooit het boekenbestand overgenomen van boekhandel Schermerhorn in Velp. In dit soort gevallen werd het stempel van de nieuwe eigenaar vaak over het oude stempel aangebracht, zoals ook hier (zie afbeelding). In welke periode de zaak actief was, is mij niet bekend. In oktober 1961 liet Roest weten dat zijn geheel vernieuwde zaak heropende op het adres Kapelstraat nr. 1. “Grote sortering tijdschriften, pockets, boeken, legpuzzels etc.”

Gooische Bussum

Vóór 1943 was de “Gooische Leesportefeuille, boekhandel en leesbibliotheek” gevestigd op het adres Kapelstraat nr. 25 in Bussum. In mei 1943 werden de boekhandel en leesbibliotheek opgeheven en hield men zich vanaf een nieuw adres, Parklaan nr. 7, alleen nog bezig met de verspreiding van leesportefeuilles.

Hert BUssum

De electrische handelsdrukkerij/boekbinderij/etiketteninrichting van P. van der Hert was vanaf ca. 1913 gevestigd op de Nassaustraat nr. 2 (ook wel nr. 2-4) in Bussum. Vanaf ca. 1916 presenteert het bedrijf zich als “Boekdrukkerij Wed. P. v.d. Hert”. In 1935 was de zaak uitgever van “Kers’ keukengeheimen, maandblad voor de Nederlandsche huisvrouwen en vraagbaak voor economische voedselbereiding”. Laatste vermelding in 1978.

Gelderen Bussum

De boek- en kantoorboekhandel van J. van Gelderen in Bussum wordt voor het eerst vermeld in 1923 op de Heerenstraat nr. 17. Per 1 juli 1928 kreeg Van Gelderen het beheer over de Coöperatieve Vereeniging Vereenigde Bussumsche Schoolboekhandel (een samenwerkingsverband). In de tweede helft van de jaren ’20 verhuisde zijn winkel naar de Brinklaan nr. 92. Van Gelderen bood ook teken- en schilderbehoeften aan. In april 1939 veranderde de naam van de zaak in “Mercurius (J. van Gelderen)”. Vanaf 1942 wordt als eigenaar Mijndert Storm genoemd. In de jaren ’50 bevond de winkel zich op het adres Brinklaan nr. 111. Gesignaleerd tot 1955.

Elck wat wils Bussum

Leesbibliotheek “Elck wat wils” in Bussum was in de jaren ’30 gevestigd op het adres Keizer Ottostraat nr. 2. De toenmalige eigenaar, A. J. Witte, deed de zaak in mei 1937 over aan J. Flentri, die de bibliotheek in 1938 verplaatste naar de Karbouwstraat nr. 25. Op het afgebeelde stempel is de naam “gemoderniseerd”: “Elk wat wils”. Na J. Flentri wordt nog als eigenaar D. J. Roozeboom genoemd.

Bussumsche Boekhandel

Dit is de 3e keer dat de naam Couvée in deze serie voorkomt. Eerder behandelde ik boekhandels met die naam in Leiden en Den Haag. Marinus Jacobus Couvée (1851-1927) richtte in 1911 de “Bussumsche Boekhandel” op in de Heerenstraat nr. 15 in Bussum. Rond 1922 vestigde hij zich in een nieuw pand op het adres Vlietlaan nr. 68. Vanaf het begin was de zaak een naamloze vennootschap. Rond 1925 werd Couvée opgevolgd dor zijn dochter Jacqueline Catharina Couvée. In de jaren ’30 gaf de firma diverse ansichtkaarten uit. In 1948 ging de zaak over in handen van L. G. (Lu) Jensma. Jensma maakte vervolgens in 1980 plaats voor H. J. A. M. (Joop) van Gool, die tot het eind (1994) eigenaar bleef. De zaak was aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris. In 1994 kon de Bussumse Boekhandel de concurrentie niet meer aan en sloot toen de deuren.

Bron Bussum

Evangelische boekhandel “De Bron”, gevestigd op de Brinklaan 86 (in centrum “De Rozenboom”) in Bussum ressorteerde onder de Stichting “Het Levende Water”. In welke periode de zaak precies actief was, is mij niet bekend. In 2002 was de dagelijkse leiding in handen van mevr. E. van der Linde. De winkel bestaat nu niet meer.

Blommesteijn

M. Blommesteijn nam rond 1901 de al uit 1859 daterende boekhandel van Johs Geradts in Hilversum over. Hij bleef nog geruime tijd vermelden “v/h Johs Geradts”. Het ging om een boek- en papierhandel/handelsdrukkerij /advertentiebureau. De boekhandel bevond zich op de Kerkstraat nr. 40. De drukkerij was enige tijd gevestigd op de Kerkstraat nr. 6, b/d Groest. De zaak gaf ook enkele publicaties uit. Zo verscheen in 1902 “Boerenorganisatie door middel van Raiffeisenbanken”, door J. H. van Laak. Rond 1928 verhuisde de boekhandel naar Kerkstraat nr. 14 en in 1947 werd een filiaal geopend in Bussum, aanvankelijk op het adres Veerstraat nr. 37, maar al snel daarna op de Brinklaan nr. 83a. Het Bussumse filiaal heeft tot ca. 1961 bestaan. In 1964 prijst Blommesteijn zich aan als “de grootste rooms-katholieke boekhandel van het Gooi”. De beide zaken werd altijd geleid door leden van de familie Blommesteijn. Enkele namen: F. J. Blommesteijn (haalde in 1940 het diploma Vakbekwaamheid Kantoorboekhandel), Henricus Johannes (Harry) Blommesteijn (overleed in 1958), J.M. Blommesteijn- Meesters en in de laatste periode L. J. M. Kamer (aangetrouwd). In de jaren ’60 werd de zaak een naamloze vennootschap. In juli 1970 werd het faillissement uitgesproken.

Parkstraat Den Burg

Boekhandel, annex leesbibliotheek “Parkstraat” op het adres Parkstraat nr. 2 in Den Burg, Texel. Uitgever van ansichtkaarten. Gesignaleerd tussen 1916 en 1933.

Ouwe Boekie Den Burg

Freddy en Ineke Gerrits begonnen in december 1989 met hun antiquariaat “’t Ouwe Boekie” op het adres Gravenstraat nr. 28 in Den Burg, Texel. De zaak sloot per 1 januari 2015 de deuren.

Olijftak Den Burg

Naar verluid (KvK) begonnen Ome Jan Brouwer en zijn vrouw Paula in maart 2013 met de evangelische boekhandel “De Olijftak”(bijbelcentrum) op het adres Weverstraat nr. 60 in Den Burg, Texel. Naar eigen zeggen vertegenwoordigden zij “Gods aanwezigheid op Texel”. Het echtpaar is inmiddels op gevorderde leeftijd en heeft de zaak gesloten.

Nauta Den Burg

De familie Welboren op Texel heeft duidelijk affiniteit met het boekenvak. De generaties volgen elkaar op. Arie Welboren werkte als verkoper bij boekhandel Daan Schreuder in de Koningstraat in Den Helder. In 1943 trouwt hij met de dochter van zijn werkgever, Tine Schreuder. Na het overlijden van zijn schoonvader zetten Arie en Tine de zaak in eerste instantie voort, maar vanaf 1954 werkt het echtpaar bij boekhandel "'t Boekhuis" (later Open Boek) in Den Burg op Texel. Arie is daar bedrijfsleider. Zijn zoon Daan (D. H. Welboren) ging in mei 1970 werken bij het warenhuis met een rooms-katholieke boeken-afdeling van Jook en Oda Nauta. Daar bouwde hij de boekenafdeling uit tot een volwaardige boekhandel: “Nauta Boek”, Parkstraat nr. 38 in Den Burg. De nevenproducten zoals heiligenbeelden, speelgoed etc. verdwenen uit het assortiment. Na verloop van tijd werd Daan Welboren mede-firmant naast Jook Nauta. Ook zijn vrouw Carry werd actief in de zaak. In de jaren ’90 worden ze opgevolgd door de 3e generatie: hun dochters Cindy en Marit Welboren. Daan en Jook bleven overigens wel firmant. Nauta Boek is aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris.

Mansolein Den Burg

Frank Polling en R. L. (Renée) van Dam begonnen rond 1992 een winkel die zich, naar eigen zeggen, richtte op de bewustwording van de mens. Naast de vele producten die men in dit soort esoterische winkels aantreft, zoals stenen, mineralen, wierook, muziek, sieraden etc. was de winkel ook een erkende boekhandel met dit specialisme, al zou je dat uit de gekozen naam niet afleiden “Mansolein Mineralen” (Nieuwetijdswinkel). De zaak was/is gevestigd op de Weverstraat nr. 48 in Den Burg, Texel. Toen de winkel in 2008 werd overgenomen door Joke en Irma Overbeeke veranderde de naam in “Binnenlicht”. Per 1 september 2017 werd Jantje Visser eigenaar van de winkel, waar ook workshops worden gehouden. Jantje Visser heeft recent besloten (i.v.m. haar leeftijd) de zaak volgende maand te sluiten.

Langeveld Den Burg

W. J. Langeveld en Adr. de Rooy gaven op 15 september 1887 het eerste nummer uit van de Texelsche Courant. Hun drukkerij droeg de naam “Langeveld & De Rooy”. Na het overlijden van Langeveld in 1911 ging Adr. de Rooy een vennootschap aan met Jacob Kooiman Gerritszoon om de uitgave van de krant voort te zetten. Maar het bedrijf hield zich met veel meer zaken bezig, Zoals op het rode etiket te zien is, was er naast de courant- en boekdrukkerij sprake van een boekhandel, boekbinderij, leesbibliotheek en advertentiebureau. In 1906 gaf de boekhandel een kaart van Texel uit (schaal 1: 42.000), fraai bewerkt door J. Visman. In 1914 werd bovengenoemde vennootschap alweer ontbonden. Jacob Kooiman zette het bedrijf onder de zelfde naam alleen voort. In 1925 werd de firma omgezet in een N.V. met toen als directeur/aandeelhouder G. Jh. Duinker en Joh. M. Duinker: “N.V. Courant- en Boekdrukkerij v/h Langeveld & De Rooy”. Het bedrijf was vanaf het begin gevestigd in Den Burg op Texel op de Parkstraat, maar wel op verschillende nummers: in de jaren ’30 nr. 487, jaren ’50 nr. 7-10, maar de langste tijd op nr. 10. Vanaf de jaren ’50 worden als eigenaren genoemd: J. van Wijk, A. van Wijk-Lodder en H. van Wijk. De leesbibliotheek, geleid door mevr. M. W. Duinker-van Wijk en mevr. F. Duinker-Keyser, werd in 1962 opgeheven. In de jaren ‘90 wordt als vennoot genoemd T. van Lingen. De kantoorvakhandel, toen al enige tijd onder de naam “LenR Kantoorvakhandel”, gevestigd op de Heemskerckstraat nr. 17 in Oudeschild, sloot in september 2013 de deuren, maar de drukkerij/uitgeverij bleef gestaag doorgaan, nog steeds als uitgever van o.a. de Texelsche Courant. In 2020 werd de zaak overgenomen door Duncan Whyte en Joh. Schepers die al resp. 11 en 9 jaar bij de firma werkzaam waren. Het bedrijf presenteert zich nu als “LenR Communicatie”, gevestigd op de Vismarkt nr. 7 (drukker/uitgever).

Boekhuis Den Burg

In augustus 1940 opende J. H. (Jan) Brügemann in een “schuurtje van Moenis” op het Koogerend, Texel een drukkerij. In 1941 begon hij met een kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek op de hoek Warmoesstraat/Zwaanstraat in Den Burg, waar zijn vrouw, Annie Brügemann, een winkel met kleuterkleding dreef. In 1947 was er sprake van een echte boekhandel; dus niet meer alleen kantoorartikelen. In juli 1955 werd boek- en kantoorboekhandel “ ’t Boekhuis” gevestigd op het adres Binnenburg nr. 3. Een speciale attractie vormde “de boekenkelder”. Getuige het grotere etiket was Brügemann ook niet gespeend van humor. In 1961 werd de drukkerij ook naar dit adres verplaatst, met de ingang aan de Kantoorstraat. Tussen 1954 en 1960 waren Arie Welboren en zijn vrouw C. M. (Tine) Welboren-Schreuder, de ouders van de latere eigenaar van ”Nauta Boek”, bij Brügemann werkzaam. De dochter van Brügemann, Julia, zette in mei 1973 samen met haar man Theo de boekhandel van haar vader voort onder de naam “Open Boek” (mevr. J. M. (Julia) Timmer-Brügemann en Th. G. (Theo) Timmer). Julia had in de periode daarvoor al ervaring opgedaan in verschillende boekhandels. Zij begonnen ook een uitgeverij die veel publicaties over Texel uitgaf. De zaak bevindt zich tot op de dag van vandaag op Binnenburg nr. 3.

Otto Broek op Langedijk

Pieter Otto (1855-1940) ging rond zijn 20ste als marskramer met een ambulant handeltje in schrijfwaren en papier langs de deur in Broek op Langedijk en omgeving. Niemand kon toen bevroeden dat dit zou eindigen als één van de grootste firma’s in kantoorbenodigdheden van Nederland. Op 26 mei 1876 liet hij zich inschrijven bij de kamer van koophandel. Hij vestigde zich met een winkel op het Noordeinde, naast de doopsgezinde kerk in Broek op Langedijk. Het assortiment werd uitgebreid met o.a. ansichtkaarten. Otto werd ook de uitgever van de wekelijks verschijnende “Volks-leerredenen door predikanten der gereformeerde kerken in Nederland”. Rond 1910 vestigde hij zich in de buurt van de oudste vaarveiling van Europa. In 1920 werd Piet Otto opgevolgd door zijn zoon, Krijn Otto (2e generatie). Dat betekende ook de start van een leesbibliotheek-afdeling, maar ook van de verkoop van boeken. Het was een boekhandel van christelijke signatuur. Rond 1929 wordt als adres vermeld Dorpsstraat nr. 176 en in de jaren ’50 Dorpsstraat nr. 89. In 1958 ging het bedrijf over in handen van de zoon van Krijn, Piet Otto (3e generatie). De leesbibliotheek werd opgeheven en in het assortiment kwam de nadruk steeds meer te liggen op kantoorinrichting (kantoormeubelen, kantoormachines etc.). De zaak verhuisde naar Dijk nr. 128. Nadat in 1985 Karel Otto was toegetreden, werd het aanbod uitgebreid met computers. In 1996 werd een nieuwe showroom geopend (1700 m2) op industrieterrein Zuiderdel, vlakbij het winkelcentrum, Broekerwerf nr. 14. Het bedrijf ging zich helemaal richten op de zakelijke markt en werd één van de grootste spelers op dit gebied in Nederland. In 2001, bij het 125-jarig bestaan, werd de firma het predicaat “koninklijk” toegekend. In 2013 trad Ronald Stuvel toe als aandeelhouder. Recent wordt de zaak geleid door Jacob de Jong en Maurits Otto (zoon van Karel, 4e generatie!). Men presenteert zich nu als “Otto, alles voor kantoor”.

Kameleon Broek op Langedijk

Kantoorboekhandel De Kameleon in Broek op Langedijk is sinds ca. 1993 gevestigd in winkelcentrum Broekerveiling, Marktplein nr. 45. Begin deze eeuw werden als eigenaren van de VOF genoemd de heer H. G. Schoenmaker en mevr. A. van Scheijen-van Ham. Tegenwoordig presenteert de zaak zich als Read Shop De Kameleon.

Braam Breezand

E

én van de afgebeelde etiketten van de firma Braam in Breezand vermeldt dan wel dat het om een warenhuis ging, maar het bedrijf had wel degelijk een uitgebreide kantoorboek-afdeling. In de jaren ’50 wordt de kantoorboekhandel geleid door J. B. J. (Johannes Bernardus Jozef) Braam op het adres Wijdenes Spaansweg nr. 49. Later presenteert het bedrijf zich als Firma J. Braam & Zonen. Men had een 2e vestiging op de Dorpsstraat nr. 587 in Noord-Scharwoude.

Rosenberg Bovenkerk

In november 1916 nam Theodorus Rosenberg de boekhandel over van Jac. Annes in Bovenkerk. De zaak was daar al sinds 1901 gevestigd op de Noorddammerlaan nr. 120. Drie generaties van de familie Rosenberg zouden de zaak in totaal meer dan 100 jaar bemannen. Het ging, zoals vaker in dit deel van Noord-Holland, om een rooms-katholieke boek- en kantoorboekhandel, waar ook religieuze artikelen verkocht werden. Naast Theodorus wordt voor 1951 ook als eigenaar Bernardus Antonius Rosenberg genoemd. In 1951 trad de 2e generatie aan in de persoon van Frans W. Th. Rosenberg. In 1988 nam vervolgens de kleinzoon van de oprichter, Frans Rosenberg, het heft in handen. Vanaf 1993 had men een 2e vestiging in winkelcentrum Westwijkplein nr. 76-78. In 1996 werd de zaak aan de Noorddammerlaan opgeheven en toen ging Rosenberg alleen verder aan het Westwijkplein. In 2001 verhuisde de kleinzoon naar Terschelling waar hij een boekhandel in de Oosterburen, Midsland overnam; opnieuw “Boekhandel Rosenberg”. In 2018 tenslotte werd deze boekhandel opgeheven. Rosenberg biedt online nog wel met name boeken over Terschelling aan. Frans Rosenberg was ook de auteur van de deeltjes “Bovenkerk in oude ansichten”, die verschenen bij de Europese Bibliotheek.

Buysman Bovenkarspel

Paul Buysman opende in april 1938 een boekhandel op het adres Hoofdstraat nr. 237 in Bovenkarspel. Eerder was op dit adres een filiaal gevestigd van boekhandel Stumpel in Hoorn. Boekhandel Buysman was een zaak van rooms-katholieke signatuur, waar naast boeken ook religieuze artikelen verkocht werden. De zaak heeft vermoedelijk tot 1986 bestaan.

De Wit Bloemendaal

In november 1938 nam J. M. de Wit de boekhandel/leesbibliotheek van D. Gorter op de Bloemendaalscheweg nr. 123a in Bloemendaal over. De leesbibliotheek werd in 1950 opgeheven. Boekhandel De Wit gaf verschillende publicaties uit met lokale onderwerpen. Zo verscheen in 1981 “De blekersfamilie Bijvoet in Bloemendaal”, door Wim Post. In 1998 werd de zaak overgenomen door Inge Happé en R. van der Laan, die de winkel voortzetten als “Boekhandel Bloemendaal”. Toch blijft de zaak van De Wit nog bestaan als “Wetenschappelijke Boekhandel J. M. de Wit” met als eigenaar W. J. de Wit.

Lectura Bloemendaal

J. A. Y. Visser had in de 2e helft van de jaren ’20 een boekhandel/leesbibliotheek met de naam “Lectura” op de Bloemendaalscheweg nr. 123a in Bloemendaal. Na zijn overlijden verkocht zijn weduwe, mevr. J. A. Y. Visser-Mienes, de winkel in juni 1929 aan D. Gorter, die de zaak onder eigen naam voortzette.

Gorter Bloemendaal

De boekhandel/leesbibliotheek van D. Gorter in Bloemendaal heeft maar kort bestaan. Begin jaren ’30 nam hij boekhandel/leesbibliotheek “Lectura” over van J. A. Y. Visser op de Bloemendaalscheweg nr. 123a (ook wel nr. 123). Hij zette de zaak onder eigen naam voort, maar ook de naam “Lectura” bleef hij gebruiken. In 1938 deed hij de winkel over aan J. M. de Wit.

Bladergroen Bloemendaal

Corn. M. Bladergroen opende in juni 1917 een boekhandel/leesbibliotheek/advertentiebureau op het adres Bloemendaalscheweg nr. 53 in Bloemendaal. Voor de voorwaarden van de leesbibliotheek verwijs ik naar één van de afgebeelde etiketten. Bladergroen gaf tussen 1918 en 1926 een flink aantal ansichtkaarten van de omgeving uit. Rond 1933 moet de zaak zijn opgeheven, want dan bevindt zich op dit adres een filiaal van de Haarlemse boekhandel A. Vernout.

Blaricumsche Boekhandel

De Blaricumsche Boekhandel bestaat al meer dan honderd jaar. In september 1921 wordt de zaak voor het eerst vermeld, dan gevestigd aan de Torenlaan. De eerste eigenaar zou J. Vos Hz. (Jan) geweest zijn. Merkwaardig genoeg worden in de jaren ’20 twee boekhandels van hem naast elkaar vermeld. Boekhandel J. Vos Hz op de Dorpsstraat nr. 118b en de Blaricumsche Boek- en Kunsthandel (met leesbibliotheek). Dat is overigens ook nog het geval in de jaren ’50. Boekhandel H. J. Vos zit dan op de Dorpsstraat nr. 9 en de Blaricumsche Boek- en Kunsthandel op de Huizerweg nr. 5 (curieus, want de zaak zit anno 2025 op de Huizerweg nr. 2). Jan Vos stopte er in de jaren ’70 mee en toen werd de zaak voortgezet door P. A. H. (Piet) van den Bergh. In de jaren ’80 werd hij opgevolgd door zijn dochter, die vervolgens vanaf 1997 vergezeld werd door Sandra van Holst, die in 2005 bedrijfsleider werd. De zaak was toen al lang gevestigd op de Dorpsstraat nr. 12. Eind 2023 maakte Sandra van Holst bekend er mee te stoppen, waardoor de enige boekhandel van Blaricum dreigde te verdwijnen. Dat gebeurde niet, want twee dorpsgenoten, Anne Hildebrand en Michiel Westermann slaagden er in om via een Stichting de zaak te redden d.m.v. crowdfunding. De winkel werd als BV voortgezet en trad toe tot de inkoopcombinatie Libris. Op 22 mei 2025 verhuisde de zaak naar een groter en gunstiger gelegen pand aan de Huizerweg nr. 2 (“Pand Vos”).

Winands Beverwijk

W. Winands had tussen ca. 1941 en ca. 1957 een boekhandel/leesbibliotheek op het adres Peperstraat nr. 30 in Beverwijk. Hij leverde ook leesportefeuilles. Advertentie voor de leesbibliotheek: “Voor een werkelijk goed boek a 5 cent per week per deel naar leesbibliotheek W. Winands”.

Wijngaarden Beverwijk

Jac. van Wijngaarden heeft op diverse adressen in Beverwijk een leesbibliotheek gehad. In de oorlogsjaren was dat leesbibliotheek “De Bark” in de Torenstraat nr. 26. In de jaren ’50 onder zijn eigen naam (zie stempel) op de Koningstraat nr. 188, hoek Peperstraat. Later was zijn leesbibliotheek gevestigd op de Peelstraat nr. 34. Toen de bibliotheek in 1970 werd opgeheven was mevr. J. A. Poldervaart-van der Mey eigenaar.

Timmer Beverwijk

G. H. Timmer begon in 1945 een kleine muziekhandel op het adres Zeestraat nr. 2a in Beverwijk. Toen de oprichter in 1985 overleed, nam zijn zoon Paul het roer over. Inmiddels was het een zaak met een uitgebreid assortiment aan muziekinstrumenten, accessoires, bladmuziek etc. Ook voor reparaties kan men er terecht. Vanaf 2001 is de zaak gevestigd op het Marlo terrein, Spoorsingel nr. 49 (na renovatie nr. 9).

Swart Beverwijk

De drukkerij/papierhandel/cartonnagefabriek Jos. de Swart & Co bevond zich in de jaren ’30 op het adres Schans nr. 2 in Beverwijk. Begin jaren ’40 verhuisde de firma naar Breestraat nr. 160. In 1941 werd er in advertenties nadrukkelijk op gewezen dar er bij De Swart volop verduisteringspapier en -carton verkrijgbaar was. Eigenaren: Jos C. H. (Joost) de Swart en zijn zwager Adrianus Nicolaas (Aad) Schaaper. Vanaf ca. 1946 was er ook een kantoorboekhandel aan het bedrijf verbonden. In 1955 bevindt de drukkerij zich op de Kuikensweg nr. 137. Laatste signalering in 1964: “Jos de Swart N.V., groothandel in school- en kantoorartikelen/drukkerij”.

Rijkers

C. (Kees) Rijkers had in de oorlogsjaren op twee adressen een leesbibliotheek. In Beverwijk op de Koningstraat nr. 112 verkocht hij ook 2e hands boeken. De andere vestiging bevond zich in Velsen-Noord op de Koningsweg nr. 2. Een citaat uit een advertentie in 1941: “Alleen in de bibliotheken van Kees is het leesgeld 5 cent per week per deel. Steeds de nieuwste werken”. De zaak stond ook bekend als de “Volks Leesbibliotheek”, wat zou kunnen wijzen op een politieke voorkeur.