Roem

Op 20 juni 1891 opende P. Roem Jzn. een boek- en kantoorboekhandel/school- en teekenartikelen op het adres Oude Doelenstraat nr. 10 (Verlengde Damstraat) in Amsterdam. In de 2e helft jaren ’80 was Roem al actief als uitgever van met name bladmuziek en voordrachten. Het betrof regelmatig co-producties met Visser & Co in Batavia. Twee voorbeelden: “Jongen, jongen, blijf toch vrijgezel” en “Hoe men vrouwen imponeert”, beide titels van Maurice Dumas. Eind 19e eeuw verbleef de boekhandel ook enige jaren op het adres Constantijn Huygensstraat nr. 88. Het adres dat op de etiketten vermeld wordt, Vijzelstraat nr. 115, bij de Kerkstraat werd betrokken rond 1915. Toen was er ook een drukkerij aan de zaak verbonden. Laatste vermelding in 1923.

Robijns

De leesbibliotheek/kantoorboekhandel van J. W. Robijns was tussen 1955 en 1960 gevestigd op de Ruys de Beerenbrouckstraat nr. 157-159 in Amsterdam.

Ritsma

N. S. Ritsma had in de jaren ’50 een boekbinderij op het adres Rapenburg nr. 79 in Amsterdam. In 1957 werd het faillissement van de zaak uitgesproken. Maar – wat je erg vaak ziet – de binderij en reparatie-inrichting maakte een doorstart, in 1959 nog op het Rapenburg, maar vanaf 1960 op het adres Adm. De Ruyterweg nr. 313. In 1967 zoekt deze (naar eigen zeggen) “kleine gezellige boekbinderij” nog een “net meisje voor lichte werkzaamheden en een nette jongen welke opgeleid wil worden voor boekbinder”.

Rijk

De rooms-katholieke boekhandel “Wed. W. A. de Rijk” verkocht naast boeken uiteraard ook religieuze artikelen. De winkel werd ook vaak kortweg aangeduid als “Boekhandel De Rijk”. Deze boekhandel wordt voor het eerst vermeld in 1901 op het adres Kastanjeplein nr. 6 in Amsterdam (later ook wel nr. 4-6). Vanaf de jaren ’20 had men een 2e vestiging op de Adelaarsweg nr. 59 (vanaf 1930 Adelaarsweg nr. 65). In de jaren ’30 was er ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. Verschillende leden van de familie De Rijk worden in de loop der tijd als eigenaar genoemd: Wigbertus Ignatius (Bertus) de Rijk, John de Rijk en mevr. M. E. Broekhuizen-de Rijk. In de jaren ’60 ging de zaak failliet, naar verluidt na onenigheid tussen verschillende familieleden over de erfenis.

Richter 2

De muziekhandel van P. J. Richter wordt in 1921 voor het eerst vermeld op de Haarlemmerstraat nr. 40 in Amsterdam. Al in 1922 blijken er 3 vestigingen te zijn. Naast de Haarlemmerstraat zit de zaak ook op de Prinsengracht nr. 50 en de P. C. Hooftstraat nr. 121. Men had een ruime keus in “His Masters Voice-instrumenten”, grammophoons, patephoons, mandolines, citers etc. Rond 1929 wordt de naam “P. J. Richter & Zn.” De hoofdvestiging bevindt zich dan op de P. C. Hoofstraat, maar er is dan ook sprake van filialen op de Korte Nieuwendijk nr. 4 en de Ceintuurbaan nr. 167. Ook in Haarlem had men een vestiging op het adres Anegang nr. 44. Na een grote verbouwing in 1966 luidt het adres P.C. Hooftstraat nr. 121-123. De zaak bestond nog in 1989.

Richter

“Richter’s Boek- en Papierhandel” kom ik voor het eerst tegen in 1924 op 2 adressen, te weten De Clercqstraat nr. 114 en 2e Jan Steenstraat nr. 39 in Amsterdam. Rond 1929 richtten Eduard Jacob W. Richter en P. J. B. van Schevikhoven de “N.V. Handelmaatschappij Algemeene Boekcentrale, v/h Richter’s Boekhandel” op. De vestiging op de 2e Jan Steenstraat had ook een leesbibliotheek-afdeling in 4 talen met 20.000 delen. In de jaren ’50 zat de hoofdvestiging op het adres Ceintuurbaan nr. 191 en het filiaal op de De Clercqstraat nr. 29-31 (filiaalhouder was J. J. C. (Jos) Bleijs). Vanaf eind jaren ’50 wordt als adres vermeld Ceintuurbaan nr. 191/191a. Begin jaren ‘60 is het adres Woustraat nr. 90, hoek Ceintuurbaan nr. 190/191a. In 1968 zou de zaak voortgezet zijn als filiaal van de ILA-keten. De toenmalige eigenaar, C. D. Richter-van der Poll, nam toen in Utrecht Has’ Boekhandel over, die toen voortgezet werd onder de naam Boekhandel Richter/Grammofoonplatenhandel Richter.

Richard

L. R. A. (Leo) Dreise ging in 1974 van start met “Stripantikwariaat Richard B.V.” op het adres Rombout Hogerbeetsstraat nr. 78, hoek 1e Hugo de Grootstraat in Amsterdam. Hij verwierf zich in de loop der jaren een enthousiaste klantenkring. In 1979 organiseerde hij elke 2e zondag van de maand een stripruilbeurs. De winkel werd ook vaak bemand door Mike Marsfelder. Dreise organiseerde ook signeersessies en niet met de minsten. In 1987 signeerde bijv. Joost Swarte bij “Richard”. De zaak heeft minstens tot 2000 bestaan.

Reynet

Paul Henri Jean Reynet de la Rue (1839-1927) verwierf zich vooral een naam als (kunst)fotograaf. Maar daarnaast dreef hij tussen 1867 en 1927 een boek-, papier-, kantoorboek- en muziekhandel/photographie- en copieerinrichting in Amsterdam. Uit de etiketten blijkt dat er ook een boekdrukkerij en binderij aan de zaak verbonden was. De boekhandel werd bij de start aanbevolen door de collega’s M. Schooneveld & Zoon, D. G. Kröber Jr. en P. C. Rolf. Het bedrijf ging van start op de Prinsengracht, bij de Reguliersgracht AA, nr. 512. Zoals zo vaak in die tijd verhuisde de firma verschillende keren. In 1870 is het adres Utrechtschestraat, tussen de Heeren- en Keizersgracht Y, nr. 320. Tussen 1871 en 1875 bevindt de zaak zich op de Utrechtschestraat, het 3e huis van het Frederiksplein Z, nr. 816. Van 1876 tot 1881 wordt als adres vermeld Utrechtschestraat, bij het Frederiksplein nr. 136. Vermoedelijk gaat het hier (na omnummering) om hetzelfde adres. Vanaf 1882 is het definitieve adres Utrechtschestraat nr. 35. De zaak gaf veel ansichtkaarten uit. De foto’s daarvoor werden uiteraard door de eigenaar genomen. Na het overlijden van de oprichter in 1927 werd het bedrijf opgeheven.

Republiek

In 1945 namen Melchior Adrianus (Mels) de Jong (zoon van de schrijver A. M. de Jong) en Hubertus (Huub) de Groot het initiatief tot oprichting van uitgeverij “Republiek der letteren” in Amsterdam. Het ging om een communistische uitgeverij, die echter los stond van de CPN. Daan Goulooze, net teruggekeerd uit concentratiekamp Sachsenhausen, die voor de oorlog samen met Huub de Groot aan uitgeverij Pegasus verbonden was, beschikte over de nodige papieren en werd formeel directeur. Als geldschieter functioneerde de zakenman Philip Perlstein. Sterauteur van de uitgeverij werd Theun de Vries. De verhouding met uitgeverij Pegasus was niet al te best. Geldschieter Perlstein trok zich in 1951 terug en Daan Goulooze kreeg in datzelfde jaar een hartinfarct. De uitgeverij raakte in de versukkeling en werd in 1954 opgeheven. Minder bekend is dat er aan de uitgeverij ook een gelijknamige boekhandel verbonden was op het adres Rokin nr. 40. Het assortiment laat zich raden.

Rentinck

De “wereldberoemde” overdekte 2e hands boekenmarkt in de Oudemanhuispoort in Amsterdam dateert al uit 1879. De boeken worden er te koop aangeboden vanuit 15 “kasten”. Het kwam geregeld voor dat een handelaar meerdere kasten bezette. W. J. H. Rentinck bijvoorbeeld handelde vanaf 1943 vanuit de kasten 10, 11 en 12. Hij was gespecialiseerd in schoolboeken.

Rembrandt

Boekhandel Rembrandt was tussen ca. 1960 en ca. 1975 gevestigd op het adres Derkinderenstraat nr. 100 in Amsterdam-West. Als eigenaren worden achtereenvolgens genoemd: A. A. M. Winkelhagen, H.B. Merison, J. H Meijer en A . I. M. Meijer-de Groot.

Reijndorp

Johan Bernard Reijndorp (1847-1907) begon in augustus 1875 een boekhandel, tevens handel in schilder-, teeken-, kantoor- en schoolbehoeften op de Martelaarsgracht nr. 7 in Amsterdam. De zaak zou ruim meer dan 100 jaar bestaan. Tussen 1866 en 1875 was Reijndorp als “bediende” werkzaam geweest in de boekhandel van C. L. C. Voskuil. Boekhandel J. B. Reijndorp verhuisde in 1883 naar de Valckenierstraat nr. 51, maar in 1888 keerde de zaak weer terug naar de Martelaarsgracht, nu naar een nieuw opgetrokken pand op nr. 16. In de 20e eeuw zou de zaak zich ontwikkelen tot een boek- en muziekhandel van protestants-christelijke signatuur (kerkboeken, wandplaten paaschmuziek etc.). Toen de oprichter in 1907 overleed, werd de zaak voortgezet door J. B. R. Arends en Gerard D. Reijndorp. Later werd als mede-eigenaar ook vermeld mej. E. C. Reijndorp. In maart 1935 werd de winkel verplaatst naar de Nassaukade nr. 121, tegenover de Raampoort in Amsterdam-West. Boekhandel Reijndorp heeft minstens tot 1990 bestaan.

Reisz

De combinatie van een winkel met rookwaren met een leesbibliotheek kwam in de vorige eeuw vrij veel voor. Sigarenmagazijn/leesbibliotheek/kantoorboekhandel “H. Reisz” werd in de jaren ’50 en ’60 gedreven door mevr. L. Reisz-van Assen. Aanvankelijk op het adres Bellamystraat nr. 123, later op de Joh. Huizingalaan nr. 212 in Amsterdam-West.

Reekers

Van Reekers’ kantoorboekhandel in de Molukkenstraat nr. 147 in Amsterdam-Oost heb ik helaas niet kunnen achterhalen in welke periode deze zaak actief was.

Reek

De boekhandel/leesbibliotheek van A. J. Reek Jr. op het adres De Clercqstraat nr. 115 in Amsterdam-West. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Real Free Press

Robert Olaf Stoop (1945-1998), vrijdenker, anarchist, vroeg lid van de Provo-beweging, waarvoor hij affiches ontwierp, begon in 1966 een uitgeverij/alternatieve stripwinkel onder de naam “The Real Free Press”. Aanvankelijk vanaf een woonboot in de Amstel. Zijn postadres was Runstraat nr. 31. Voor die tijd had hij enige tijd gewerkt bij uitgeverij Van Ditmar en in een AKO-shop op Schiphol. Stoop’s eerste uitgave betrof werk van eigen hand, de strip “Roza’s lotgevallen. Deel 1: Roza’s lot gevallen” (1966). Daarna zouden nog veel strips en strip-gerelateerde uitgaven volgen. Het ging dan voornamelijk om underground-strips. Van Joost Swarte en Peter Pontiac verscheen vroeg werk bij Stoop. Éen van zijn bekendste publicaties betrof het jaarlijks verschijnende “Real Free Press Illustratie” (6 nummers) met werk van bekende Amerikaanse tekenaars, zoals Robert Crunch etc. Voor zijn winkel importeerde Stoop op flinke schaal underground-strips. In 1973 betrok Stoop , inmiddels geassisteerd door Martin Beumer, een kleine winkel in de Oude Nieuwstraat nr. 10. De Real Free Press was toen in een stichting ondergebracht. In 1978 verhuisde de winkel naar de Dirk van Hasseltssteeg nr. 25. In 1982 nam Martin Beumer, na een meningsverschil met Stoop, afscheid van de zaak. Het ging toen bergafwaarts met The Real Free Press, vooral door toenemend drugsgebruik van de eigenaar. In september 1984 deelde een deurwaarder van ’s Rijks Belasting mee dat de inboedel van de zaak op de Dirk van Hasseltssteeg verkocht zou worden.

Radius

De technische boekhandel van J. P. Radius heeft maar tien jaar bestaan. De zaak werd in 1916 opgericht op de Prinsengracht nr. 701 in Amsterdam. In de jaren ’20 verhuisde men naar de Keizersgracht nr. 411. De winkel werd in 1926 opgeheven.

Raaijen

Het uit Tilburg afkomstige echtpaar P. Raaijen en A. E. J. Raaijen-Kloosterman nam in 1954 Van der Vlerk’s Boekhandel over op de Ceintuurbaan nr. 210 in Amsterdam-Zuid. Er was ook een leesbibliotheekafdeling aan de zaak verbonden. In de jaren ’70 had men ook een filiaal in Haarlem op de Rivieradreef nr. 14. De zaak werd in 1984 overgenomen door de AKO-keten.

Pronk

Vanaf 1947 had mevr. L. H. Pronk-Vet een boek- en kantoorboekhandel op het adres Pretoriusstraat nr. 33 in Amsterdam-Oost. Achterin de winkel opende zij een afdeling technisch speelgoed. Zoals op één van de stempels te zien is, ging het o.a. om Märklin treinen, dinky toys, lego, meccano etc. Na een uitbreiding met het pand Pretoriusstraat nr. 35 verhuisde het speelgoed daarheen en de boekhandel bleef op nr. 33. Daar werd in de jaren ’60 in de kelder ook een leesbibliotheek-afdeling geopend (“prettige uurtjes met een fijn boek uit Pronk’s leesbibliotheek”). In de jaren ‘63/’64 presenteert de zaak zich als “Pronk’s Winkelcentrum, boeken en speelgoed”. Rond 1968 werd de zaak verkocht aan de heer Raterman, die alleen met speelgoed verder ging.

Professor Ich

Vanaf 1990 was de strip-speciaalzaak “Professor Ich” gevestigd op het adres Koninginneweg nr. 218 in Amsterdam. De naam was ontleend aan een strip van Fred Julsing, getiteld “De wortels van War”. Directeur was Hans Duncker, voormalig hoofdredacteur van het Stripschrift. Later wordt als “directeur” Albert Walraven genoemd.

Priem

De carrière van Gerrit Hendrik Priem (1865-1933) in het boekenvak was niet zeer succesvol. Hij startte in Amersfoort rond 1888 als uitgever, o.a. van een dichtbundel van eigen hand getiteld “Sonnetten en zangen” (1891). In datzelfde jaar verhuisde hij naar Amsterdam waar al spoedig zijn eerste faillissement volgde. Hij zette zijn uitgeef-activiteiten voort, o.a. als eigenaar van uitgeverij “Publicitas” en begon een boek- en muziekhandel op de Govert Flinckstraat nr. 364. Na een tweede faillissement in 1896 verkocht hij deze winkel aan J.G. Bakker, die hem onder eigen naam voortzette. Begin 20e eeuw duikt Priem weer op als eigenaar van uitgeverij Craft & Co (samen met Louis H. Becherer), maar in 1911 volgde een derde faillissement. Succesvoller was Priem als auteur/vertaler. Hij schreef verschillende misdaadromans en in 1907 verscheen “De naakte waarheid omtrent Mata-Hari (ex-mevrouw MacLeod-Zelle)” bij Craft & Co. Priem was de eerste vertaler van “Madame Bovary” van Gustave Flaubert en vertaalde ook werk van Nietzsche. In het jaar van zijn overlijden verscheen een jeugdboek van zijn hand, getiteld “Piet Peul : de geschiedenis van een Amsterdamsch boefje”.

Premsela

Robert (“Boet”) Premsela (1915-2007) begon in 1946 een boekhandel op de Vondelstraat nr. 6 in Amsterdam. Daarvoor was hij werkzaam geweest bij de Museum Boekhandel in de Van Baerlestraat. In mei 1950 verhuisde Premsela naar een groter pand aan de van Baerlestraat nr. 78. De zaak zou zich ontwikkelen tot een gespecialiseerde kunstboekhandel. In 1980 werd boekhandel Premsela onderdeel van Allert de Lange Beheer. Toen Allert de Lange in 1999 failliet ging, werd Premsela als BV voortgezet onder directie van Wim van Loon. In 2017 nam Sander Smit, die al meer dan 25 jaar bij Premsela in dienst was en de dagelijkse leiding had, de zaak over.

Postma

Toen de eigenaar van de boekhandel in “Het huis aan de drie grachten” (O.Z. Voorburgwal nr. 249) in Amsterdam, Guus Balkema, na de oorlog besloot zijn carrière als uitgever voort te zetten in Zuid-Afrika, werd de zaak overgenomen door A. L. van Gendt, die bij Balkema in dienst was. Al vrij snel daarna verkocht Van Gendt de zaak al weer aan Gerke Postma (1920-2002), die eveneens bij Balkema werkte. Postma kocht het fraaie pand en startte in 1961 ook een antiquarische afdeling. Daarnaast trad hij ook op als uitgever, o.a. (vanaf 1978) van het tijdschrift “Over Multatuli”. Dat paste bij een belangrijk specialisme van zijn boekhandel, neerlandistiek. Voor mijn studie MO-Nederlands aan de UvA kocht ik in de jaren ’60 al mijn boeken bij Postma, dit terzijde. In 1976 gaf Postma een boek uit met de curieuze titel “Quo vadis met cartograaf onthoofd”, door F. W. Michels. Rond het jaar 2000 sloot de boekhandel de deuren en kreeg het Huis aan de drie grachten een woonbestemming.

Post

Voormalig bankemployee J.S.W.M.M.(Jan) Post (1889-1948) begon rond 1925 een kwaliteits-antiquariaat op de Nieuwe Spiegelstraat nr. 59 in Amsterdam. Hij specialiseerde zich o.a. in het oude boek, typografie en bibliografie. Op het afgebeelde etiket: “Habent sua fata libelli” (boeken hebben hun eigen lotgevallen) . Jan Post gaf zeer regelmatig (vaak maandelijks) catalogi uit, die op verzoek werden toegestuurd. In de oorlog werd hij (gehuwd met een joodse vrouw) actief in het verzetswerk en bood boven zijn zaak onderdak aan joodse onderduikers. Dat werd hem fataal. In 1944 werd hij gearresteerd en opgesloten in Kamp Vught. De later bekende antiquaar Dolf van Gendt nam toen op verzoek van Post’s echtgenote de honneurs waar. Ook Frits Knuf werkte tijdens de oorlog enige tijd in de zaak van Post. Hij hield zich o.a. bezig met de ordening van een porno-collectie. Jan Post overleefde weliswaar in eerste instantie de oorlog, maar overleed in 1948 aan de gevolgen van tbc, opgelopen in het kamp. Het antiquariaat werd na de oorlog nog enige tijd voortgezet door de vrouw en de zoon van Post, maar de benodigde kennis ontbrak. In 1947 bood men ook “moderne boeken” aan op het adres Nieuwe Spiegelstraat nr. 70.