Rijkers

C. (Kees) Rijkers had in de oorlogsjaren op twee adressen een leesbibliotheek. In Beverwijk op de Koningstraat nr. 112 verkocht hij ook 2e hands boeken. De andere vestiging bevond zich in Velsen-Noord op de Koningsweg nr. 2. Een citaat uit een advertentie in 1941: “Alleen in de bibliotheken van Kees is het leesgeld 5 cent per week per deel. Steeds de nieuwste werken”. De zaak stond ook bekend als de “Volks Leesbibliotheek”, wat zou kunnen wijzen op een politieke voorkeur.

Janssens Beverwijk

Janssens Leesbibliotheek op de Koningstraat nr. 112 in Beverwijk verkocht ook tijdschriften en pockets. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Haarmans Beverwijk

H. Haarmans had in het begin van de 20e eeuw een drukkerij in Amstelveen. In 1905 werd zijn bedrijfspand door brand volledig verwoest. Hij verhuisde naar Beverwijk, waar hij op het adres Breestraat nr. 10 opnieuw begon. Haarmans was de uitgever van “De gids voor Beverwijk en Omstreken (Velzen, Sandpoort, Wijk aan Zee en Duin)”. Ook verscheen bij hem “Een pleidooi voor de droogmaking der Zuiderzee”, door K. Reijne. In 1924 trad zijn schoonzoon, W. J. Lubbers als vennoot toe. In 1927 werd er een kantoorboekhandel aan het bedrijf toegevoegd. De zaak heeft zeker tot midden jaren ’60 bestaan.

Eerste Beverwijksche Muziekhandel

Bij “De Radiodokter” en “De Eerste Beverwijksche Muziekhandel” gaat het om een en dezelfde zaak van eigenaar J. Molenaar (later Aad Molenaar). De zaak was gevestigd op het adres Begijnenstraat nr. 25 (later nr. 22-25). De Radiodokter verkocht naast accordeons en grammofoonplaten ook stofzuigers. In de jaren ’50 is er sprake van Muziekhandel J. Molenaar, maar tot in de jaren ’80 wordt ook de naam “Radiodokter” gehandhaafd (dan een B.V.)

Dingler Beverwijk

Cornelius Dingler nam in 1903 de boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek van zijn grootvader W. A. Antonijsen over op de Breestraat nr. 52 in Beverwijk. Hij bleef nog geruime tijd vermelden “voorheen Firma Antonijsen”. Naast boeken en kantoorartikelen had Dingler nog veel andere zaken in zijn assortiment, zoals muziekinstrumenten, kinderspeelgoed, behangselpapier etc. etc. Hij was enige tijd actief als voorzitter van de “Vereeniging van winkeliers en neringdoenden van Beverwijk en omstreken”. In 1933 werd de zaak een N.V. Het winkelpand werd een aantal keren verbouwd, gemoderniseerd en uitgebreid. Dat was mede noodzakelijk omdat in de loop der tijd de nadruk steeds meer kwam te liggen op het aanbod van kantoormachines en kantoormeubelen. Cornelius Dingler werd in de jaren ’40 opgevolgd door zijn zoon Cornelius Jr. en Willemina Dingler. In de jaren ’60 wordt als mede-eigenaar mevr. J. F. Dingler-Stoutenbeek genoemd. Midden jaren ’70 treffen we op het adres Breestraat nr. 52 boekhandel Phoenix aan met de vermelding v/h Dingler.

Burger Beverwijk

Burger’s Boek- en Kantoorboekhandel was tussen 1930 en 1963 gevestigd op het adres Breestraat nr. 86 in Beverwijk. De zaak gaf in de jaren ’30 meerdere ansichtkaarten van de omgeving uit. Bij de boeken lag de nadruk op schoolboeken en jongens- en meisjesboeken. Daarnaast had de zaak een grote sortering vulpenhouders. Eigenaar: D. Burger.

Beverwijkse Boekhandel

De “Beverwijkse Boekhandel” ging in 1939 van start op het adres Breestraat nr. 25 in Beverwijk. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden, die in 1960 werd opgeheven. De oprichter, Jacobus Wilhelmus van der Velden, werd later opgevolgd door zijn zoon J. W. (Jaap) van der Velden Jr. In de oorlog verhuisde de winkel naar Breestraat nr. 27. In 1980 is er sprake van een filiaal op het adres Wijkerbaan nr. 4. Begin deze eeuw ging de zaak over in handen van “Van Straalen Consulting B.V.” (drs. J. van Straalen) die ook enkele andere boekhandels in Amsterdam bezat (Island Bookstore en reisboekhandel A la carte). In 2012 werd de Beverwijkse Boekhandel op Breestraat nr. 27 opgevolgd door The Read Shop Beverwijk van het Alkmaarse echtpaar Frank en Ellie Valk.

Antonijsen Beverwijk

W. A. Antonijsen (1806-1868) nam in 1858 de boekhandel van F. Crévot over die sinds 1853 gevestigd was op de Breestraat nr. 52 in Beverwijk. Na zijn overlijden in 1868 werd de zaak voortgezet door zijn dochter G. Antonijsen. Per 1 januari 1897 werd de boekhandel van D. S. Slotboom overgenomen. In 1903 werd de winkel voortgezet door een kleinzoon van de oprichter, C. Dingler die nog enkele jaren achter zijn naam Fa. Antonijsen bleef vermelden. Maar dit betekende niet het einde van Antonijsen als boekhandelaar in Beverwijk, want in september 1911 deelde W. A. Antonijsen (Jr.) mee zich met een “Algemeene Boek- en Papierhandel/Leesbibliotheek” te vestigen op Breestraat nr. 76. Na het overlijden van W. A. Antonijsen in 1949 zou de zaak nog voorgezet worden door J. Antonijsen tot ca. 1952. De leesbibliotheek werd in ieder geval in dat jaar opgeheven.

Admiraal Beverwijk

In de jaren ’60 (vermoedelijk tot 1974) was op de Breestraat nr. 130 in Beverwijk de religieuze boekhandel “Admiraal“ gevestigd. Eigenaresse was mevr. G. C. A. Wedemeyer-Admiraal. Het ging om een rooms-katholieke boekhandel waar men, zoals gebruikelijk, ook de daarbij horende parafernalia als kruisbeelden e.d. kon aanschaffen.

Thomas Bergen

In 1928 opende M. Thomas een boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek in de Molenstraat in Bergen (N.H.). De zaak functioneerde ook als agentschap van “De Maasbode”. In de jaren ’30 verhuisde de winkel naar de Dorpsstraat nr. 15. Vanaf de jaren ’40 is de zaak gevestigd in de St. Anthoniusstraat nr. 13. De oprichter werd in de loop der jaren opgevolgd door diverse familieleden: J. M. Thomas, F. G. Thomas en tot 2024 door kleinzoon John Thomas. Per 1 januari 2024 verkocht John de zaak, vooral in verband met gezondheidsproblemen, aan Eduard en Ingrid Kuijt, eigenaren van boekhandel Binnert Overdiep in Heerenveen. Als 3e vennoot voegde zich daarbij Janine Waiboer, daarvoor werkzaam bij de Bezige Bij. De B.V. (aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris) is nu gevestigd op de Stationsstraat nr. 7-9. Op naar het 100-jarig bestaan!

Schoelink Bergen

Gerrit Schoelink (1898-1960) opende in juni 1924 op het adres Jan Oldenburglaan nr. 13 in Bergen (N.H.) een boekhandel/drukkerij/leesbibliotheek. Na zijn overlijden in 1960 werd de zaak voortgezet door mevr. J. Schoelink-de Vries. De leesbibliotheek werd rond die tijd opgeheven. De firma Schoelink gaf meerdere ansichtkaarten van Bergen uit. De zaak heeft vermoedelijk tot midden jaren ’70 bestaan.

Haan Bergen

De Haan’s Boek- en Kantoorboekhandel, zich ook wel presenterend als “Vulpenhuis”, was tussen ca. 1917 en ca. 1968 gevestigd op het adres Stationsstraat nr. 3 in Bergen (N-H). Voor de vulpennen beschikte men over een graveer- en reparatie-inrichting. Er was ook een leesbibliotheek aan de winkel verbonden, die in 1956 werd opgeheven. Als eigenaren worden achtereenvolgens genoemd P. J. de Haan Jr., mevr. H. J. de Haan-Gortmans en W. H. (Wim) de Haan.

Garve Bergen

Rond 1975 richtten consumenten en tuinders een coöperatieve vereniging op om biologisch-dynamische land- en tuinbouw te stimuleren, dus zowel aan de productie- als de consumptiekant. Een oude kippenschuur aan de Nesdijk nr. 20b in Bergen werd verbouwd tot verdeelcentrum. Later werd de ruimte opnieuw omgebouwd, nu tot een winkel waar ook een ruim assortiment boeken op het gebied van voeding en bewustwording aangeboden werd. “Natuurwinkel De Garve”. Dat is de verklaring waarom ik deze winkel hier ter sprake breng. De coöperatie werd later omgezet in een stichting en weer later in een V.O.F. In 2002 worden als vennoten genoemd de heer J. Verduin en mevr. M. L. Verduin-Heine. In 2011 werd de zaak overgenomen door natuurvoedingsmarkt “Organic food for you”, geleid door Eric Verduin (zoon van eerder genoemd echtpaar) en Job Achthoven.

Eerste Bergensche Bergen (N-H)

Abram Joseph Bonda (1872-1928) bracht ik al ter sprake in de reeks over Amsterdam, waar hij tussen 1892 en 1906 actief was als boekhandelaar/boekbinder/leesbibliotheekhouder. Overigens zonder veel succes. Na een faillissement in 1893 en een doorstart verdween hij in 1906 plotseling zonder enige mededeling met de noorderzon uit Amsterdam. Toch zou hij daarna de grondlegger worden van een heel succesvolle boekhandel. In 1910 liet Bonda in Bergen (N-H) op de Oude Prinsweg nr. 11, tegenover de ruïne, een pand bouwen, waarin hij startte met boekhandel/leesbibliotheek/drukkerij A. J. Bonda, ook wel gepresenteerd als de “Berger Boekhandel”. De leesbibliotheek bevatte boeken in 4 talen. Er bevond zich ook een donkere kamer in het pand, want Bonda was van origine eigenlijk een niet onverdienstelijke fotograaf. De boekhandel werd in de loop der tijd een groot succes. In Bergen woonden/kwamen veel kunstenaar en schrijvers, die de zaak veelvuldig bezochten (Neeltje Maria Min, Adriaan Roland Holst, Nescio, etc. etc.). Na het overlijden van Bonda in 1928 kocht uitgeverij De Bezige Bij de zaak en zocht toen een opvolger voor Bonda. Dat werd (in de jaren 1928/1929) W. Landstra. Dan wordt ook voor het eerst de naam “Eerste Bergensche Boekhandel” gebruikt (maar ook wel “Bergensche Boekhandel”). Landstra werd als eigenaar opgevolgd door Wilhelmina en Jan Romeny (zus en broer), die de zaak tot grote bloei zouden brengen. De leesbibliotheek-afdeling werd in 1947 opgeheven. Rond 1960 hielden de Romeny’s er mee op en toen werd opnieuw een opvolger gezocht. Dat werd Michael Valeton. Rond 1995 trok Valeton zich terug en toen werd door de bewoners van Bergen (die de boekhandel niet kwijt wilden) een stichting opgericht met als doel het in stand houden van de zaak. Dat lukte: nieuwe eigenaren werden de uit Nijmegen afkomstige mevr. K. S. (Karien) Hilbers en Th. A. (Thomas) Swinkels. De boekhandel is tot op de dag van vandaag gevestigd op het vertrouwde adres. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan in 2010 verscheen “Bergen door de ogen van Bonda : boekverkoper, fotograaf, drukker”, tekst van Frits David Zeiler.

Trading Post Bennebroek

Volkenkundige Boekhandel “The Trading Post” was in de jaren ’60 en ’70 gevestigd op het adres Ixialaan nr. 8 in Bennebroek.

Lakeman Beemster

C. Lakeman, gevestigd in Midden-Beemster (adres mij niet bekend), was vanaf 1887 actief als uitgever/boekhandelaar. Hij gaf o.a. de “Almanak voor de Beemster” uit (1889-..) en “De drie meren : nieuws- en advertentieblad voor de Beemster, Purmer, Wijde-Wormer en omliggende plaatsen”(1897-1924). Een titel die mij als boekhandelaar wel aanspreekt, verscheen in 1897: “Gangbare leugens in den boekhandel”, door Xantippos (vertaling van ”Konventionelle Lügen im Buchladen, allerlei Unverfrorenheit”). Naast de uitgeverij exploiteerde Lakeman ook een boek- en muziekhandel (zie afgebeelde etiket). In de periode 1903-1906 was er in de naam van de zaak sprake van ‘de weduwe C. Lakeman”. In 1924 werd de zaak overgenomen door H. Bruin Jr. (boekhandel H. Bruin Jr., v/h Firma C. Lakeman).

Posthoorn Bakkum

In het pand waar in de jaren ’30 en ’40 F. C. Peijs (Freek) een drogisterij en postkantoortje had, op de hoek van de Stetweg en de Van Oldenbarneveltweg nr. 1 in Bakkum onder de naam “De Posthoorn”, had K. Peijs vanaf ca. 1961 een boek- en kantoorboekhandel met dezelfde naam.

Sibo Badhoevedorp

K. Schuddeboom had tussen ca. 1942 en ca. 1977 een boekhandel en leesbibliotheek in Badhoevedorp onder de naam “Boekhandel SIBO” op het adres Sloterweg nr. 153. De leesbibliotheek-afdeling werd in 1963 opgeheven. Ook deze zaak gaf ansichtkaarten van de omgeving uit.

Jaspers Badhoevedorp

Boekhandel Corn. Jaspers werd in 1962 opgericht op het adres Sloterweg nr. 95 in Badhoevedorp. Eigenaar Cornelis Jaspers. Het ging om een boek- en kantoorboekhandel met een speelgoed-afdeling. De zaak gaf ook ansichtkaarten uit. In 1996 werd de zaak overgenomen door Jan Agterhof, die er al vanaf 1968 werkte. Hij dreef de zaak samen met zijn vrouw Ria. De winkel, aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris, is tot op de dag van vandaag op het zelfde adres gevestigd. Nu: “Boekhandel/kantoorvakhandel Jaspers”. Inmiddels is zoon Sjoerd Agterhof mede-eigenaar.

Broekmans & Van Poppel

De start van muziekhandel Broekmans & Van Poppel is me niet helemaal duidelijk geworden. Rond begin 1919 werd Petrus Mattheus Broekmans mede-eigenaar van de muziekhandel die de violist Karel van der Meer, samen met Van Roosmalen, dreef op het adres Van Baerlesraat nr. 92 (ook wel nr. 94). Op de bel-étage had Broekmans daarnaast een moderne kunsthandel. Per augustus 1919 nam Broekmans de zaak van Van der Meer over en zette deze voort met Hubert Matthieu Gerard van Poppel. “Muziekuitgeverij/muziekhandel Broekmans & Van Poppel”. Het werd verreweg de belangrijkste leverancier en uitgever van bladmuziek in Nederland. De firma importeerde bladmuziek uit de hele wereld. De naamgevers van de zaak waren er maar betrekkelijk kort bij betrokken. Eerst kocht Van Poppel Broekmans (die privé in financiële problemen was gekomen) uit en na het overlijden van Van Poppel werd de zaak weer gekocht door de familie van eerdergenoemde Karel van der Meer. P. J. A. Ganzinotti (Piet) die al vrijwel vanaf het begin bij het bedrijf werkzaam was, werd bedrijfsleider. Diens zoon Piet Ganzinotti Jr. en zijn kleinzoons Ron, Piet, Wilfred en Marco waren later eigenaar. In 1990 werd een filiaal in Utrecht geopend op het adres Korte Jansstraat nr. 13. In 2012 verhuisde deze vestiging naar de Minrebroederstraat. Later werd dit adres verruild voor het Oudkerkhof nr. 8. In 2017 vertrok Broekmans & Van Poppel uit Amsterdam en verhuisde toen naar Badhoeverdorp, Badhoevelaan nr. 78.

Badhoevedorp Albopah

Hillegonda Leien (1899-1963) opende rond 1937 een boekhandel/leesbibliotheek op de Sloterweg in Badhoevedorp onder de naam “Albopah”. Zij was ook wederverkoopster van de AVRO-bode. Als huisnummer worden in de loop der jaren nr. 51 en nr. 56 (1957) genoemd. De leesbibliotheek omvatte rond 1945 meer dan 3200 delen en Hillegonda vestigde speciaal de aandacht op de aanwezige cowboy-boeken, Amerikaanse detectives en romans. De zaak gaf ook ansichtkaarten uit. Na het overlijden van de eigenaresse in 1963 werd de zaak opgeheven. Een verklaring voor de curieuze naam “Albopah” heb ik niet kunnen vinden.

Avenhorn Pela

Het verhaal gaat dat Piet Laan al ver vóór hij een boekhandel begon in Goorn en Avenhorn langs de deur ging met rookwaren. Hoe dan ook, rond 1961 begon hij op het adres Julianastraat nr. 1 (hoekhuis) in Avenhorn een boek- en kantoorboekhandel, waar ook rookwaren te koop waren. Het zal duidelijk zijn dat de naam van de zaak “Pela” terug te voeren is op de beginletters van zijn voor- en achternaam. In het dorp had hij de bijnaam “Piepiesie”. In de jaren ’70 gaf “Pela” ansichtkaarten van de omgeving uit. De winkel zou tot ca. 1976 bestaan hebben.

Dona Pieck (Den Haag nagekomen)

B. J. (Barend Jacobus) Dona Pieck had tussen 1858 en 1870 op de Amsterdamsche Veerkade O, nr. 51 (ook wel nr. 50, over de Bierstraat) in Den Haag een “burgerlijke en militaire boekhandel”, waar ook “goedkoope muziek, kinderwerkjes en school-, schrijf- en teekenbehoeften” verkrijgbaar waren. In 1869 verhuisde de winkel naar de Hoogstraat nr. 36. In 1870 deelt Dona Pieck mee dat hij “zijn debietzaak gequiteerd” heeft. Hij werd vooral bekend als uitgever van litho’s. Hij had het hart op de goede plaats, want regelmatig liet hij weten dat een deel van de opbrengst ten goede kwam aan slachtoffers van rampen. In 1861 verscheen bij hem “een plaat voorstellende de overstroming van de Bommelerwaard” en in 1868 “Een stem uit de golven: dichtregelen”, vervaardigd door W. L. van Bijlevelt, uitgave “ten voordele der 31 weduwen en weezen van Terschelling”.

Bromet (Amsterdam nagekomen)

J. Bromet had in de jaren ’10 van de vorige eeuw een boek- en papierhandel/advertentiebureau op het adres Nieuwe Heerengracht nr. 121 in Amsterdam. Het afgebeelde etiket laat zien dat hij op dit adres ook een boekbinderij had.

Andijk Dol-Oord

Jan Dol had rond 1910 een kleine boek- en kantoorboekhandel in Andijk-West. In 1913 nam zijn zoon Dirk de winkel over. In 1929 gaat zijn zus Trien (1906-1994) meewerken. Zij was gehuwd met Dirk van der Oord (1899-1974). Dat verklaart de latere naam van de zaak, zoals op het afgebeelde etiket vermeld (Fa. v.d. Oord-Dol).Men kon bij deze boekhandel ook terecht voor druk- en bindwerk. De boekhandel heeft minstens tot 1959 bestaan. Het echtpaar had overigens ook een manufacturen/kledingzaak in Andijk-West.

Servaas 2 (Leiden nagekomen)

Kantoorboekhandel L. F. Servaas (niet te verwarren met de door mij eerder behandelde boek- en muziekhandel van F. L. Servaas) vierde in 1943 het 60-jarig bestaan. Leonard Frederik Servaas begon dus in 1883 al met zijn papier- en teekenhandel. De oudste vermelding die ik heb kunnen vinden, dateert uit 1906. De zaak was toen gevestigd op het adres Lange Diefsteeg nr. 15 in Leiden. Vanaf ca. 1918 presenteert de zaak zich als L. F. Servaas & Zonen. Men heeft dan een 2e vestiging op de Hogewoerd nr. 17. In advertenties wordt dan gesproken van een kantoorboekhandel/papierhandel/technische teekenhandel en binderij. In 1920 gaan Leonard Frederik Servaas en Laurens Karel Servaas een vennootschap onder firma aan (L. F. Servaas & Zonen). Vanaf 1929 bevindt de firma zich alleen nog op de Hogewoerd. In 1932 wordt de winkel, na een grote brand- en waterschade, tijdelijk verplaatst naar Hogewoerd nr. 6. In 1934 wordt aan de firma het recht verleend de titel hofleverancier te voeren. Na de oorlog kom ik de zaak niet meer tegen.

Opbouw (Rotterdam nagekomen)

J. B. (Ben) van Bebberen (1946-..) begon in 1985 vanuit zijn woning in Rotterdam (Bergweg nr. 60a) een antiquariaat gespecialiseerd in architectuur, stedebouw, typografie en industrieel ontwerpen onder de naam “Opbouw” (ook wel “8 Opbouw”), verwijzend naar de Rotterdamse architectengroepering “Opbouw” en de Amsterdamse architectenkring “De 8”. In het begin bestond een flink deel van zijn voorraad uit zijn eigen particuliere collectie. Hij zou zich in de loop der jaren met zijn specialisatie een naam verwerven, niet alleen in Nederland maar ook internationaal. Hij gaf 2x per jaar een catalogus uit. In 1993 verhuisde hij naar Amsterdam, waar hij een ruimte naast boekhandel “Architectura & Natura” betrok (tot ca. 2010). De zaak is nu alleen nog actief op internet.

Moser (Rotterdam nagekomen)

C. Moser deed eind 19e eeuw ervaring op in verschillende boekhandels. Bij de firma Wenk & Birkhoff in Rotterdam werkte hij 2 jaar als volontair, bij de boekhandel van P. B. Nieuwenhuis in Breda werkte hij 1 jaar en hij was ook enige tijd filiaalhouder van een vestiging van boekhandel Bredée op de Binnenweg nr. 116 in Rotterdam. Maar in oktober 1901 begon hij met zijn eigen “Algemeene Boekhandel C. Moser“ op de Kruiskade nr. 90 in Rotterdam. De zaak werd in 1907 opgeheven, vermoedelijk na een faillissement.

Kiel (Rotterdam nagekomen)

Leden van de Rotterdamse boekbindersfamilie Kiel hebben vanaf ca. 1921 op een groot aantal adressen hun beroep uitgeoefend. Hier volgt een poging tot inventarisatie. 1921 F. D. Kiel, Vlietlaan nr. 4b 1927-1929 Wed. F. D. Kiel & Zoon, Beneden Oostzeedijk nr. 53 (ook wel nr. 53 b) 1925 F. P. Kiel en J. A. Svenssons T zn., boekbinderij “Optima Forma”, Zeilmakersstraat nr. 57e 1927-1929 Boekbinderij Frans Kiel, Volmarijnstraat nr. 125 1930-1931 Frans Kiel, Pupillenstraat nr. 100 1939-1946 F. Kiel krijgt in 1939 een vergunning tot het oprichten van een boekbind- en cartonnagebedrijf in een pand aan de Mathenesserweg nr. 21 1950-1980 Kantoorboekenfabriek/binderij F. P. (Frans) Kiel, Van Helmontstraat nr. 5b (ook wel nr. 5b-c), vlakbij het Marconiplein Boekbinderij Kiel heeft ook enige tijd, samen met enkele andere binderijen, deel uitgemaakt van de zogenaamde “Moliergroep”, genoemd naar de Rotterdamse binderij Molier Op dit moment is de firma Kiel nog steeds present, nu als boekbinderij Kiel BV op het adres Fortunaweg nr. 33 in Schiedam.

Van der Hout (Den Haag nagekomen)

De Algemeene Boek- en Kunsthandel van J. W. van der Hout was tussen 1902 en 1917 gevestigd op het adres Prinsestraat nr. 73a in Den Haag. De zaak bewoog zich vermoedelijk in de alternatieve hoek, want in de volgende 2 tijdschriften wordt vermeld dat toegangskaarten voor cursussen/evenementen bij Van der Hout te bekomen zijn. “Levenskracht : maandblad voor reiner leven” en “Vrede : orgaan tot bespreking van de praktijk der liefde (orgaan van de Internationale Broederschap der Christen-Anarchisten)”.

Zwaan (Den Haag nagekomen)

Franciscus Jacobus de Zwaan ging in 1865 van start met een boek- en kunsthandel op het adres Veenestraat nr. 17 in Den Haag. In 1868 verhuisde de winkel naar de Hoogstraat nr. 7. De Zwaan gaf ook enkele boekpublicaties uit. Zo verscheen in 1872 “Bijdrage tot de kennis der Oost-Indische geldmiddelen”, door S. van Houten. In 1890 werd de zaak overgenomen door J. Cikot, die de eerste jaren daarna nog bleef vermelden “v/h F. J. de Zwaan”.

IJsseldijk (Den Haag nagekomen)

Tussen ca. 1955 en 1967 was boek- en kantoorboekhandel Van IJsseldijk gevestigd op het adres Laan van Meerdervoort nr. 870 (hoek Appelstraat) in Den Haag. Als eigenaren worden genoemd F. van IJsseldijk (1955-1965), mevr. T. Westerlaken-van IJsseldijk (1959) en mevr. D. van IJsseldijk-Dijksma (1965-1967). Rond 1967 werd de winkel overgenomen door boekhandel Van Amerongen.

Witmaar (Den Haag nagekomen)

De kantoorboekhandel van A. P. Witmaar in Den Haag zou al dateren van 1860, maar pas in 1878 vond ik de eerste vermelding. De zaak is dan gevestigd op het adres waar de firma tot het eind zou verblijven, Spui nr. 265 (later ook wel nr. 265a). Vanaf ca. 1893 presenteert de winkel zich als Boek- en Kantoorboekhandel/Advertentiebureau A. P. Witmaar & Zoon. Dan heeft Gerard Witmaar (1865-1917) zijn intrede gedaan. Na zijn overlijden wordt de naam van de zaak gewijzigd in Firma G. Witmaar, maar vanaf 1921staat er in advertenties “Boekhandel v/h firma G. Witmaar”. Wie dan de scepter zwaait is niet duidelijk. Vreemd is dat Sijthoffs adresboek van de boekhandel in 1929 dan gewoon weer rept van ”A. P. Witmaar & Zoon”. Laatste signalering in 1934. Het stempel is helaas slecht leesbaar.

Ulysses (Den Haag nagekomen)

Willem Molenaar (1944-…) was van jongs af aan gefascineerd door boeken. Direct na de middelbare school deed hij in verschillende boekhandels ervaring op voor hij in 1969 op de Denneweg nr. 108 (later nr. 108/108a) in Den Haag een eigen literaire boekhandel begon onder de naam “Ulysses”. Molenaar was vermoedelijk een fan van James Joyce. Naar mijn mening werd het de beste literaire boekhandel van Den Haag. Er werden af en toe ook presentaties gehouden. De zaak werd later een B.V. en als vennoot wordt genoemd H. Bruynis. Ulysses gaf ook enkele publicaties uit. Zo verscheen in 1981 “De ongeruste parapluie : notities over muziek, 1970-1980”, door Otto Ketting. In 1997 werd Ulysses overgenomen door de Amsterdamse boekhandel Het Martyrium.

Van der Stap (Den Haag nagekomen)

C. van der Stap had een boekbinderij op het adres Beestenmarkt 71a in Den Haag. Periode onbekend.

Stanza (Den Haag nagekomen)

Toen de uit 1881 daterende boekhandel Van Hoogstraten op het Noordeinde nr. 98 in Den Haag in 2018 de deuren sloot, opende Karina Romany, die als vrijwilligster bij Van Hoogstraten werkzaam was, op dit adres per 1 mei van dat jaar haar eigen boekhandel. Het gaat om een internationale boekhandel waar boeken aangeboden worden in een groot aantal talen, engels, frans, spaans, portugees, italiaans, russisch etc. Verder is er niche-specialisme: international law books. De naam van de zaak verwijst naar een begrip uit de poëzie. Stanza staat voor een groep versregels die binnen een gedicht een eenheid vormt, bedoeld om in een pauze de gedachten te organiseren. Iets wat bij deze boekhandel ook zeker moet lukken.

't Hart (Den Haag nagekomen)

De boekbinderij van W. G. ‘t Hart was tussen 1907 en 1927 gevestigd op de Zuid-Buitensingel nr. 122L in Den Haag.

Die Haghe (Den Haag nagekomen)

Wetenschappelijke boekhandel en antiquariaat/advertentiebureau “Die Haghe” was aanvankelijk (ca. 1926/1927) gevestigd op het adres Hobbemastraat nr. 298 in Den Haag. In de jaren ’30 (tot ca. 1937) was het adres Vondelstraat nr. 216 (ook wel nr. 214-216). In een advertentie presenteerde de firma zich als “het grootste magazijn voor 2e hands schoolboeken in Den Haag, met de conditie: ruiling (bij afkeuring door de docent) ten allen tijde”. In de jaren 1918/1919 bevond zich een advertentiebureau “Die Haghe” op de Veenestraat nr. 32 en de Kettingstraat nr. 1. Of dat een voorloper van bovengenoemde winkel was, is mij niet bekend.

AKO (Den Haag nagekomen)

De Amsterdamsche Kiosk-Onderneming (AKO) werd in 1878 opgericht door winkelier J. Bles, maar al snel overgenomen door Martin Wolff. Het aantal kiosken werd razendsnel uitgebreid, verspreid over het hele land, vaak op stations. De landelijke spreiding maakte een naamswijziging noodzakelijk: “Algemene Kiosk-Onderneming (AKO)”. In 1969 werd de keten overgenomen door de Verenigde Lectuur Bedrijven (VLB). Later werd de Audax-groep in Gilze eigenaar. Hier een stempel van één van de Haagse vestigingen op Stationsplein nr. 49. Een ander Haagse vestiging: AKO Babylon, Kon. Julianaplein nr. 30.

Rijken van Olst (Hillegom nagekomen)

In 1917 nam G. J. Rijken van Olst de boek- en kunsthandel van J. H. Spenkelink in Hillegom over. De zaak ging verder als kantoorboekhandel. Rijken van Olst was agent van De Standaard en De Nieuwe Leidsche Courant. Tot hoe lang de zaak bestaan heeft en op welk adres is mij niet bekend.

Opkomst (Rijpwetering nagekomen)

Rijpwetering is weliswaar een klein dorp (tussen de 1000 en 2000 inwoners), maar ook daar was tot in de jaren ’70 een leesbibliotheek gevestigd, leesbibliotheek “De Opkomst”, adres onbekend.

Rouwenhorst (Naaldwijk nagekomen)

J. Snijdoodt had vanaf ca. 1894 een boekhandel/leesbibliotheek en drukkerij op het adres Heerenstraat nr. 28 in Naaldwijk. De drukkerij had hij overgenomen van E. van Bergen & Co. Snijdoodt trad in 1924 eenmalig op als uitgever van: “Geschiedenis van Naaldwijk van de vroegste tijden tot de 20e eeuw”, door Eduard van Bergen. In 1926 verkocht hij zijn drukkerij aan Th. M. M. Greven en in 1928 deed hij de boekhandel/leesbibliotheek over aan J. J. Rouwenhorst. Vanaf dat moment was er sprake van boekhandel/leesbibliotheek J. J. Rouwenhorst, v/h J. Snijdoodt”. Rouwenhorst verzorgde overigens ook drukwerk. De zaak gaf in de jaren ’30 16 verschillende “glanzende fotobriefkaarten” uit van Naaldwijk en omgeving. Vanaf 1932 was de winkel gevestigd op Heerenstraat nr. 37. In 1937 werd J. J. Rouwenhorst failliet verklaard.

Bik (Delft - nagekomen)

Bik (Delft – nagekomen) In de jaren ’30 was boek- en kunsthandel G. J. Bik gevestigd op het adres Julianalaan nr. 8 in Delft. In 1931 was de zaak met een stand aanwezig op een occulte tentoonstelling in gebouw “Harmonia” (Oosteinde nr. 175) waar men een ruim aanbod presenteerde van boeken op het gebied van astrologie, maconnerie, spiritisme, theosophie etc.

Peeren (Brielle - nagekomen)

Kantoorboekhandel Peeren was actief tussen 1959 en 1991. De zaak was gevestigd op Voorstraat nr. 20 in Brielle. Als eigenaren worden genoemd: mevr. J. Peeren-van der Zee (1959-1980) en E. Ch. R. Draaisma-Kok (1980-1991).

Libri secundi

Voor Bernadette Kuipers een eigen antiquariaat begon in Amsterdam was ze eerst actief als boekbindster en werkte daarna enkele jaren in een antiquariaat in Weesp. In 1997 ging ze van start met antiquariaat “Libri secundi” (L.s.) op het adres Weissenbruchstraat nr. 29. In 2017, toen de fors verhoogde huur voor het pand niet meer op te brengen was, besloot Bernadette de zaak te sluiten.

Letipiro

De bewoners van de Jacob van Lennepstraat in Amsterdam die van sex-bladen hielden, hadden in de jaren ’50 en ’60 dicht bij huis ruime keus.”Letipiro” op nr. 191 verkocht naast seks-bladen ook seks-artikelen. Zijn buurman op nr. 193, meneer Pilo bood eveneens sexbladen aan en had tevens een leesbibliotheek.

Hütte

Clementine Marie Hütte (1904-1980) verhuisde in 1931 vanuit Duitsland naar Amsterdam. In de jaren ’40 had ze een leesbibliotheek op het adres Kadijksplein nr. 9.

Hoff

Kantoorboekhandel/leesbibliotheek C. E. Hoff was vanaf 1946 gevestigd op het adres 1e Sweelinckstraat nr. 24 in Amsterdam-Zuid. Eigenaresse was mevr. C. E. Alleman-Hoff. De zaak werd in 1957 opgeheven.

Eppinga

De boekbinderij van H. Eppinga was begin jaren ’50 gevestigd op de Oudezijds Achterburgwal nr. 124 in Amsterdam. Eind jaren ’50 was men verhuisd naar nr. 117. In augustus 1971 trof het noodlot de firma. De binderij en persvergulderij - toen op Oudezijds Achterburgwal nr. 108, vlakbij de Damstraat - werd door brand volledig verwoest. Het bedrijf is daarna kennelijk verhuisd naar de Laurierstraat nr. 180, want in 1978 wordt de boekbinderij (dan H. A. Eppinga) op dat adres failliet verklaard.