Letipiro

De bewoners van de Jacob van Lennepstraat in Amsterdam die van sex-bladen hielden, hadden in de jaren ’50 en ’60 dicht bij huis ruime keus.”Letipiro” op nr. 191 verkocht naast seks-bladen ook seks-artikelen. Zijn buurman op nr. 193, meneer Pilo bood eveneens sexbladen aan en had tevens een leesbibliotheek.

Hütte

Clementine Marie Hütte (1904-1980) verhuisde in 1931 vanuit Duitsland naar Amsterdam. In de jaren ’40 had ze een leesbibliotheek op het adres Kadijksplein nr. 9.

Hoff

Kantoorboekhandel/leesbibliotheek C. E. Hoff was vanaf 1946 gevestigd op het adres 1e Sweelinckstraat nr. 24 in Amsterdam-Zuid. Eigenaresse was mevr. C. E. Alleman-Hoff. De zaak werd in 1957 opgeheven.

Eppinga

De boekbinderij van H. Eppinga was begin jaren ’50 gevestigd op de Oudezijds Achterburgwal nr. 124 in Amsterdam. Eind jaren ’50 was men verhuisd naar nr. 117. In augustus 1971 trof het noodlot de firma. De binderij en persvergulderij - toen op Oudezijds Achterburgwal nr. 108, vlakbij de Damstraat - werd door brand volledig verwoest. Het bedrijf is daarna kennelijk verhuisd naar de Laurierstraat nr. 180, want in 1978 wordt de boekbinderij (dan H. A. Eppinga) op dat adres failliet verklaard.

Deutsche Leih-Bibliothek

De uit Oost-Pruisen afkomstige jurist Dr. Kurt Willy Hirsch verliet het nazistische Duitsland in augustus 1933 en vestigde zich in Amsterdam. Vanuit zijn woning aan de Biesboschstraat nr. 65huis begon hij de “Duitsche Leesbibliotheek/Deutsche Leih-Bibliothek” (D.L.B.). De klanten betaalden 10 cent per week of namen een abonnement voor 75 cent per maand. Op een slagersfiets bezorgde hij desgewenst ook boeken aan huis. Hirsch was enige tijd de buurman van de familie Frank op het Merwedeplein. Edith Frank, de zus van Anne, leende geregeld boeken bij hem. In zijn leesbibliotheek waren uit Oostenrijk afkomstige zegels te koop die zich richtten tegen het antisemitisme. Hirsch had ook een nevenvestiging op het adres Cliostraat nr. 30. In mei 1940 veranderde hij zijn naam in Robert Harben en vluchtte toen naar Engeland waar hij opnieuw een leesbibliotheek begon.

Blokjesman

De Joodse boekhandelaar Herman Blokjesman (Amsterdam 1887 – Auschwitz 19 februari 1943) begon ca. 1924 een boekhandel, annex leesbibliotheek op het adres Iepenplein nr. 7 (ook wel nr. 9). Rond 1937 verhuisde de zaak naar de 1e Oosterparkstraat nr. 178. Herman Blokjesman werd in 1943 in Auschwitz vermoord.

Amerongen

Boekhandel P. F. van Amerongen was in de jaren ’30 gevestigd op het adres Gerard Doustraat nr. 234 in Amsterdam. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden.

Altijd doende

In welke periode de drukkerij/kantoorboekhandel met de merkwaardige naam “Altijd doende zelden thuis” actief was op de J. P. Heijestraat nr. 172 in Amsterdam heb ik helaas niet kunnen ontdekken.

Zweers

Henricus Antonius Zweers opende per 1 mei 1844 een boekhandel in de Warmoesstraat, over de Sint Jansstraat nr. 191 in Amsterdam. Hij vestigde speciaal de aandacht op zijn aanbod van theologische en wetenschappelijke werken. Ook overwoog hij een R.K. leesbibliotheek te beginnen, maar daar is het, voor zover ik heb kunnen nagaan, niet van gekomen. Vanaf het begin trad Zweers ook op als uitgever. In 1847 verhuisde de zaak naar de Kalverstraat, “tusschen de Osjessluis en de Olieslagersteeg”, nr. 168. In 1949 ging Zweers een vennootschap aan (voor 6 jaar) met Johannes Franciscus Antonius Beukman. Naast de boekhandel exploiteerden de heren toen ook een “boek- en kantoorwerkdrukkerij”. De boekhandel “Zweers & Beukman” bevond zich toen op de Kalverstraat, over de R. K. kerk Het Boompje. De vennootschap was geen lang leven beschoren. Al in 1850 ging Zweers onder eigen naam verder op het adres Kalverstraat nr. 128, bij de Munt. Later in de jaren ’50 luidt het adres Kalverstraat, bij de Munt, nr. 152. In 1860 werd de winkel opnieuw verplaatst, nu naar het Singel, bij de Munt D, nr. 156. Er zouden nog meer verhuizingen volgen. In 1866 keert de zaak terug naar de Kalverstraat, bij de Munt D, nr. 152. In de jaren ’70, inmiddels presenteert de zaak zich vooral als muziekhandel, is het adres Kalverstraat , bij de Munt nr. 234. In de laatste periode wordt de boekhandel niet meer genoemd. Dan ligt de nadruk op het “Piano-magazijn” van Zweers & Co op het Rokin, over het Badhuis, nr. 156. Als uitgever richtte Zweers zich vooral op muziek-gerelateerde publicaties, maar als Leidenaar kan ik het niet laten de aandacht te vestigen op de volgende uitgave van de firma uit 1862: “Leiden ontzet : gedicht “/ van H. J. Schimmel ; voor mannenstemmen (solo en koor) met begeleiding van groot orkest, gecomponeerd door Richard Hol (artiestennaam van Rijk Holle). In februari 1886 werd, wegens sterfgeval, een grote opruiming gehouden.

Zwartenkot

Cees Zwartenkot opende in 1983 boekhandel “De Verre Volken/Ethnographic Art Books” aan de Steenstraat nr. 1A in Leiden, bij het Museum voor Volkenkunde. De zaak bood uitsluitend boeken aan over niet-westerse kunst, zowel nieuw als antiquarisch. Per 20 september opende hij ook een zaak aan de Kerkstraat nr. 93 in Amsterdam met het zelfde aanbod. Tegenwoordig biedt hij zijn boeken voornamelijk op internet aan, maar een selectie uit zijn voorraad is te bewonderen en te koop in de museumwinkels van het Wereldmuseum in Rotterdam, het Afrika Museum in Berg en Dal en het Museum voor Volkenkunde in Leiden. Tussen 2001 en 2021 gaf Zwartenkot onder het imprint C. Zwartenkot Art Books diverse publicaties uit m.b.t. zijn specialisme.

Zwart op wit

Boekhandel “Zwart op wit” begon in 1985 als een inloopzaak die zich vooral onderscheidde door het grote aanbod van buitenlandse kranten en tijdschriften én door het feit dat de zaak ook op zondag geopend was, ontwikkelde zich al snel tot een geliefde boekhandel in de buurt. Als eigenaar wordt vermeld J. M. (Mark) Carpentier Alting. In januari 2019 werd boekhandel Mulder op de Corn. Schuytstraat nr. 14-h overgenomen. Recenter wordt als eigenaar Rita Altena vermeld.

Zwart

In 1914 begon J. D. L. Zwart een technische boekhandel op het adres 1e Helmersstraat nr. 162huis. In 1916 wordt als “hoofdkantoor” van de zaak 1e Helmersstraat nr. 209 vermeld (het woonadres van de eigenaar). In juni 1917 ging J. D.L. Zwart failliet. De zaak werd in 1918 voortgezet als “Technische Boekhandel v/h J. D. L. Zwart”. Deze boekhandel werd in 1924 overgenomen door boekhandel Edelman & Barendregt.

Zuiderboekhandel

De Zuiderboekhandel in Amsterdam moet al voor 1934 bestaan hebben, want in dat jaar wordt in het Nieuwsblad voor de Boekhandel gemeld dat de Commanditaire Vennootschap “De Zuiderboekhandel” samengevoegd is met boekhandel P. van Rossum Jr. Vermoedelijk is dat geen succes geworden, want in 1936 drijft mevr. Margaretha Petronella Elisabeth Hofman “De Zuiderboekhandel” (N.V.) op het adres Maasstraat nr. 135. In 1938 gaat de zaak over in handen van H. Steenhoff, die al in 1937 benoemd was tot mededirecteur van de vennootschap. Gesignaleerd tot 1949.

Zuid 3

Leescentrale “Zuid” Hier wordt weliswaar de term “leescentrale” gehanteerd, maar ik ga er toch van uit dat het hier om een leesbibliotheek gaat die zich met deze naam wilde onderscheiden. De zaak was in de jaren ’40 gevestigd op het adres Roompotstraat nr. 20 in Amsterdam.

Zuid 2

Als je leesbibliotheek zich in Amsterdam-Zuid bevond, was de verleiding natuurlijk groot om de zaak de naam “Zuid” te geven. Hier een stempel van een 2e leesbibliotheek met die naam. Leesbibliotheek, annex sigarenzaak “Zuid” van J. M. J. Schillings en mevr. A. J. Schillings-Rooswinkel in de jaren ’60 op het adres Ceintuurbaan nr. 167. De zaak zou ook enige tijd op Ceintuurbaan nr. 32 gezeten hebben. In de jaren ’20 was er ook nog een leesbibliotheek “Zuid” op het adres Amstellaan nr. 80. Daar heb ik geen stempel van.

Zuid

Leesbibliotheek “Zuid” op het adres Uiterwaardenstraat nr. 132 in Amsterdam-Zuid. Nadere gegevens ontbreken helaas.

Zoelen

De boekbinderij van de familie Van Zoelen ging in 1900 van start op het adres Kanaalstraat nr. 8 (ook wel nr. 10) in Amsterdam: “Boekbinderij J. van Zoelen”. Toen de binderij verhuisde naar de Wilhelminastraat nr. 6 in Amsterdam-West was de naam ”Boekbinderij J.H. van Zoelen“ (eigenaar Jacobus H. van Zoelen). Na de verhuizing naar de Vinkenstraat nr. 9-11 (jaren ’70?) werd de zaak een B. V. Het meest recente adres van binderij Van Zoelen is Veemarkt nr. 96-98. Tussen 1993 en 2005 was Eric van Zoelen de eigenaar van de inmiddels VOF.

Zeelt

De Amsterdamse boekhandelaar W. H. Zeelt wordt in 1837 voor het eerst vermeld. In dat jaar organiseerde hij een boekveiling van hoge kwaliteit. Vanaf 1837 trad hij ook op als uitgever. Maar daarnaast had hij ook een boekhandel in de Taksteeg. In 1851 verhuisde hij de winkel naar de Leidschestraat X, nr. 728, bij de Kerkstraat. In 1855 verscheen bij Zeelt: “Hoe Rusland groot geworden is : met een aanhangsel behelzende een beknopt overzicht der vroegere geschiedenis van de Krim” (ongetwijfeld prominent aanwezig in de bibliotheek van Poetin). In januari 1866 ging W. H. Zeelt samenwerken met H. Jansen Czn. De naam van de zaak werd “Zeelt & Jansen”. Maar toen in juni van hetzelfde jaar Jansen overleed, werd zijn plaats ingenomen door A. J. R. Vos, die in de jaren ervoor ruim ervaring had opgedaan bij een 3-tal boekhandels, te weten: A. Hoogenboom in Amsterdam, G. G. Brugman in Weesp en P. M. van der Made in Amsterdam. De naam van de zaak luidde voortaan “Zeelt & Vos”. Na 1866 trad de zaak niet meer op als uitgever. Voor het laatst gesignaleerd in 1868.

Zaaier

De rooms-katholieke boekhandel “De Zaaier” was tussen ca. 1937 en ca. 1955 gevestigd op het adres Rozengracht nr. 148 in Amsterdam. De naam verwees naar de naastgelegen rooms-katholieke kerk “De Zaaier”. Tot 1951 werd de zaak gedreven door mevr. G. M. Smits-Kramer. Vanaf 1951 stond de winkel onder leiding van P. D. Otten.

Xantippe

De eerste vrouwenboekhandel van Amsterdam, “Xantippe”, werd op 25 juni 1976 geopend op het adres Westerstraat nr. 193. Van de 8 initiatiefneemsters noem ik : Anke ten Hoopen, Annemarie Behrens, Carla Brünoff, Pamela Pattynama en Sjuul Tegelaar. Men verkocht boeken door en voor vrouwen. De zaak had ook een antiquarische afdeling. In 1980 verhuisde de winkel naar de Prinsengracht nr. 290, hoek Elandsgracht. Toen in de jaren ’90 de resultaten terugliepen, werd de winkel in 1997 verkocht aan Jos Ypma, die er een algemene, literaire boekhandel van maakte; de zaak bleef overigens wel “vrouwvriendelijk”. De naam werd veranderd in “Xantippe Unlimited”. Als mede-eigenaresse wordt Pia Fruytier genoemd. De winkel is tot op de dag van vandaag gevestigd op de Prinsengracht nr. 290-HS.

Wouters

In oktober 1894 opende P. J. Postma op het adres Alexander Boersstraat nr. 33 in Amsterdam een papier-, muziek- en kunsthandel, advertentiebureau, drukkerij en binderij onder de naam “Wouters’ Boekhandel”. Het was een aantrekkelijk pand met een fraaie gevel, ontworpen door de architect Ludwig Wilhelm Beirer. Postma ging in september 1908 failliet. Daarna vestigde zich op dit adres de boekhandelaar Joh. A. Ochtman, die op zijn beurt in februari 1919 ook failliet ging. Alexander Boersstraat wellicht niet de ideale plaats voor een boekhandel?

Wout

Eind jaren ’70, begin jaren ’80 had “Wout” (achternaam niet bekend) 2 strip- en SF-winkels in Amsterdam, op de Oostenburgergracht nr. 69 en de Van Woustraat nr. 128 (ook wel nr. 126). In januari 1980 opende hij daarnaast een tijdschriftenhal op de Van Woustraat nr. 124. “Voor goed leeswerk” kon je, blijkens dit stempel, op de Oostenburgergracht nr. 69 ook terecht bij Wout’s Ruilboekenbeurs. In 1981 was op de Oostenburgergracht nr. 69 stripwinkel “Ambrosius” gevestigd. Of Wout daar ook achter zat, is mij niet bekend.

Wortel

Jacob Wortel (1896-1959) begon in 1926 een boek- en kantoorboekhandel op het adres Sumatrastraat nr. 48 in Amsterdam-Oost. Later was er ook een leesbibliotheek aanwezig, die in de 2e helft van de jaren ’50 werd opgeheven. In de oorlog was de eigenaar lid van de NSB en hij adverteerde in die tijd o.a. in “De zwarte soldaat : blad voor de WA”. Na het overlijden van de oprichter in 1959 werd de zaak voorgezet door Jacob Wortel Jr. Gesignaleerd tot 1967, maar vermoedelijk heeft de zaak langer bestaan.

Wolthers

De boekbinderij en linieerinrichting van W. Wolthers en zijn zoon Anne (Boekbinderij W. Wolthers & Zn.) wordt voor het eerst vermeld in 1906, dan gevestigd op het adres 3e Oosterparkstraat nr. 68 (ook wel nr. 67/68). Eind jaren ’20, begin jaren ’30 verbleef de binderij op het adres Rustenburgerstraat nr. 55a. Daarvandaan verhuisde men later naar de 1e Oosterparkstraat nr. 90-92. Na het overlijden van Anne Wolthers in 1952 werd de binderij nog tot 1956 voortgezet door zijn weduwe mevr. S. E. Wolthers-Raatsie.

Wit

In juli 1888 verkocht B. H. de Ronden zijn boekhandel op de Utrechtschestraat nr. 54 in Amsterdam aan J. H. de Wit die de zaak onder eigen naam voortzette. Met name in de beginperiode presenteerde De Wit zich als “boek- en kunsthandel”. J. H. de Wit vervulde verschillende functies binnen de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Aan de zaak was ook een Hollandse leesbibliotheek en (apart vermeld!) een kinderleesbibliotheek verbonden. In april 1933 werd bij G. Theod. Bom de hele winkelvoorraad en inventaris (o.a. afsluitbare , stofvrije winkelkasten) van boekhandel J. H. de Wit geveild.

Winter

In 1914 richtte Jan Winter samen met zijn broer de firma Gebr. Winter op. Zij verkochten in de Huidenstraat sigaren en schrijfinkt. De inkt werd door zijn broer gemaakt op het adres Omval nr. 19-21. Toen was nog niet te voorzien hoe groot het bedrijf zou worden. De winkel werd al spoedig verplaatst naar een pand op de hoek van de Looiersgracht en de Lijnbaansgracht. Er werden in een hoog tempo (al vanaf 1918), verspreid over de stad filialen geopend. Ik som hier een aantal adressen op waar de Gebr. Winter ooit een vestiging hadden: Rozengracht nr. 40 (ook wel nr. 52), Bilderdijkstraat nr. 76, Reguliersgracht nr. 97, Vijzelgracht nr. 31 (ook wel nr. 57), Damrak nr. 49, Amstelveenseweg nr. 70 (ook wel nr. 77), Linnaeusstraat nr. 58, Gelderlandplein nr. 115, Kastelenstraat nr. 7, Lijnbaansgracht nr. 128 (ook lang op nr. 88-90), Tussen Meer nr. 52, Elandsgracht nr. 113, Pieter Calandlaan nr. 8 en Jan Evertsenstraat nr. 7. Er waren ook filialen in Alkmaar, Den Haag en Hoofddorp. Toen het bedrijf een N. V. werd, luidde de naam “N. V. Kantoorboekhandel v.h. Gebr. Winter”. In de jaren ’40 was er sprake van een drukkerij, binderij, linieerinrichting en kantoorboekenfabriek. Gebr. Winter was één van de grotere kantoorvakhandels van het land en leverde ook aan grote bedrijven. Het bleef altijd een familiebedrijf. In de jaren ’50 deed de 2e generatie zijn intrede en in 1983 de 3e generatie. In 1998 was het hoofkantoor op de Oderweg nr. 3 in Westpoort gevestigd. Tot 2014 stond Jan Winter, de kleinzoon van de oprichter, aan het hoofd van het bedrijf. In dat jaar (men bestond precies 100 jaar) ging de zaak failliet. Er werd wel een doorstart gemaakt door de Kantoorexpert Groep met 8 van de toen 14 filialen.

Willems 2

Van 1937 tot 1948 had Piet Cattermole een leesbibliotheek, kantoor- en toneelboekhandel (Piet was toneelspeler) op het adres Ceintuurbaan nr. 233 in Amsterdam-Zuid. Toen hij per 14 mei 1948 zijn toneelboekhandel verplaatste naar de Dorpsstraat nr. 59 in Doorn, ging mevr. E. J. Willems-Rosenland op Ceintuurbaan nr. 233 van start met leesbibliotheek/kantoorboekhandel “W. Willems” (vermoedelijk de naam van haar echtgenoot). Toen de winkel in oktober 1969 werd opgeheven, werd als eigenaresse mevr. R. J. Willems genoemd.

Willems 1

In welke periode J. J. (Jan) Willems zijn leesbibliotheek “Vier Talen” had op het adres Witte de Withstraat nr. 136, bij de Krommert in Amsterdam-West heb ik niet kunnen vinden. Wél duidelijk is dat hij zich, toen de hoogtijdagen van de leesbibliotheken voorbij waren, tussen 1965 en 1993 gestort heeft op de verkoop van vuurwerk en feestartikelen.

Willem de Zwijger

Waar eerder een filiaal gevestigd was van boekhandel K. A. Mester & Zoon op de Willem de Zwijgerlaan nr. 73 in Amsterdam treffen we eind jaren ’30 boekhandel “Willem de Zwijger” aan. Het gaat om een boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek. In 1939 stond de leesbibliotheek onder leiding van mej. J. M. Schumann. In de jaren ’50 is de zaak een naamloze vennootschap, met als vennoten J. C. Leeflang en mevr. F. Weisbard. De winkel functioneerde ook als agentschap van Het Parool en Van Gend & Loos. Gesignaleerd tot ca. 1969.

Wijsmuller

Jacobus Adolphus Wijsmuller opende in mei 1828 op het adres Vijzelstraat, bij de Keizersgracht en de Kerkstraat, nr. 47 een kantoorboekwinkel en leesbibliotheek. De winkel was voorzien van alle soorten kantoorbehoeften, portefeuilles, papier, kinderprentenboeken en speelkaarten. Er verscheen al snel een catalogus van de leesbibliotheek. J. A. Wijsmuller overleed in augustus 1837 op 33-jarige leeftijd. Dat betekende het einde van de zaak.

Wijngaarden

Jacob F. A. van Wijngaarden begon in 1978, samen met zijn vrouw, B. L. van Wijngaarden-Höpken op het adres Overtoom nr. 136 in Amsterdam met zijn “Geografische Boekhandel Jacob van Wijngaarden”. In 1989 verkochten zij de zaak aan mevr. A. L. (Ankie) Szlapka. De winkel verhuisde in 1993 naar Overtoom nr. 97. In 2007 fuseerde boekhandel Van Wijngaarden met de andere reisboekhandel in Amsterdam “Pied a terre”. De zaak ging verder onder de naam “Geografische Boekhandel Pied a terre”. Ankie Szlapka was samen met Fokko Bos eigenaar. De zaak vestigde zich na de fusie in de voormalige bioscoop Paleis Olympia (daterend uit 1913) op Overtoom nr. 135-137, een gigantische oppervlakte. De verdere geschiedenis behandelde ik al eerder bij “Pied a terre”.

Wijnekus

De boek-, muziek- en papierhandel van G. H. Wijnekus ging in 1894 van start op het adres 1e Jan van der Heijdenstraat nr. 154, bij het Sarphatipark in Amsterdam. De zaak bood o.a. goedkope bladmuziek aan voor piano, viool en zang a 12½ cent per nummer. Op enig moment bracht men een catalogus uit met 2070 nummers. In 1909 verhuisde de winkel naar de Roelof Hartstraat nr. 27. In 1917 betrok men het pand Roelof Hartstraat nr. 32. De zaak werd in 1932 opgeheven.

Wychers

De familie Wychers was vanaf ca. 1810 actief in het boekenvak in Amsterdam. Tussen 1810 en 1838 was W. Wychers werkzaam als boekbinder. Vanaf ca. 1831 is J. J. Wychers eigenaar van een “fabriek en magazijn van schrijfboeken en kantoorbehoeften”, drukkerij en kantoorboekhandel. Achtereenvolgens op de volgende adressen: Rokin, over de Beurs, nr. 84, (1834-1839), O Z Voorburgwal, bij de St. Jansstraat (1840-1846), N Z Voorburgwal, over de Nieuwstraat, nr. 154 (1849), Oude Leliestraat LL, nr. 396 (1860-1874), Oude Leliestraat nr. 5 (1875-1885). J. J. Wichers overleed in 1877. In de periode daarna draagt het bedrijf consequent de naam “Wed. J. J. Wychers”. Het ging hierbij zowel om de boekhandel als de drukkerij die steeds belangrijker werd en ook veel langer zou bestaan als de boekhandel. Het bedrijf verbleef in de 20e eeuw het langst op de Leliegracht nr. 5-7. De boekhandel wordt voor het laatst vermeld rond 1930. Het afgebeelde etiket laat zien dat de boekhandel ook op de Verlengde Rozengracht nr. 236, naast de brandweer heeft gezeten. De drukkerij wordt in de jaren ’50 geleid door Christiaan Nicolaas Wychers en Casper Hendrik Wychers (VOF), na 1957 door Christiaan Nicolaas alleen. In 1968 verhuisde de drukkerij naar de Wilgenlaan nr. 7 in Zwanenburg; het kantoor bleef op de Leliegracht.

Wiesell

Eduard Frederik August Wiesell had tussen ca. 1947 en 1954 een kantoorboek- en papierhandel op het adres Overtoom nr. 64 in Amsterdam-West. Samen met twee familieleden (E. I. F. A. Wiesell en A. Wiesell) dreef hij daarnaast ook een drukkerij op Overtoom nr. 28 (ook nr. 34 wordt genoemd). Beide zaken presenteerden zich ook onder de overkoepelende naam “Industrie- en Handelsvereniging Amsterdam” (IHVA). In 1954 ging het bedrijf failliet.

Wiedemann

Conrad Henrich Cornelus Wiedemann had in de eerste helft van de 19e eeuw een boekbinderij op het adres Kerkstraat, tusschen de Reguliersgracht en de Vijzelstraat, no. 396. Hij was een van de meest vooraanstaande binders van het land en met name vermaard om zijn luxueuze banden. Zijn binderij zou zich ook enige tijd op de Dam bevonden hebben.

Wieringa

Van boekbinderij R. K. Wieringa in Amsterdam heb ik helaas geen sporen gevonden, noch de periode waarin de zaak actief was, noch waar de binderij gevestigd was.

Weijtingh

Vanaf ca. 1821 had Herman Weijting een boekhandel in Amsterdam, vermoedelijk in de Warmoesstraat. Vanaf januari 1839 werd de zaak voortgezet door zijn zoon Herman Willem Weijtingh (nu met een h aan het eind), samen met vennoot Maarten van der Haart Teuniszoon (“Boek- en kantoorboekhandel/leesinrichting fa. Weijtingh en V.d. Haart”). In 1840 namen de heren de boekhandel van T. C. L. Houtkoper over. Vanaf het begin gaf de firma ook boeken uit. Al in 1839 verscheen “Uitgelezene verhalen voor jongelieden” (200 pagina’s, 6 plaatjes). Verder verschenen er vooral ook boeken over exacte onderwerpen. Het oudste adres dat ik heb kunnen vinden, is Warmoesstraat nr. 54 (1841-1852). Tussen 1853 en 1856 is het adres Warmoesstraat I, nr. 25. Ik noem nog 1 uitgave: “Protestanten! Blijf nu wakker, want gedenk ene Jan de Bakker” (1853). Vanaf 1856 verdwijnt de naam Van der Haart en dan opereert H. W. Weijtingh enkele jaren onder eigen naam. In 1859 is het adres Warmoesstraat, over de Vischbrug nr. 66. In 1860 gaat Weijtingh samenwerken met J. Brave Wzn. De naam van de zaak wordt dan “Weijtingh & Brave” (boek- en kantoorboekhandel/leesbibliotheek/leesinrichting/uitgeverij). Deze naam zal tot ca. 1937 gehandhaafd blijven, ook onder nieuwe eigenaren. Tussen 1862 en ca. 1877 is de firma gevestigd op de Warmoesstraat J nr. 605 en daarna luidt het adres Warmoestraat nr. 172. Vanaf 1867 wordt als eigenaar D. Bosch genoemd. Rond 1884 verhuisde de zaak naar de Gasthuismolenstraat nr. 4 (zie etiket). In 1894 droeg D. Bosch het bedrijf over aan P. C. Rampen, die al enige jaren bij de firma werkzaam was. Tot 1904 zouden er met regelmaat bij Weijtingh & Brave” boeken verschijnen. Laatste vermelding in 1937.

Westerhoven

Louis van Westerhoven had tussen 1907 en 1913 een moderne leesbibliotheek/boek- en papierhandel/advertentiebureau op het adres Van Woustraat nr. 162 in Amsterdam. De leesbibliotheek had een aparte afdeling met theosofische lectuur.

Wester

De “Wester Leesbibliotheek” (ook boek- en kantoorboekhandel) van S. J. en A. J. van der Waals bevond zich tussen ca. 1929 en 1935 op het adres Hembrugstraat nr. 64 in Amsterdam. In 1935 verhuisde de zaak naar de Willem de Zwijgerlaan nr. 339. Of de Wester Leesbibliotheek op de Aalsmeerderweg nr. 4 in Amsterdam-West (speelgoederen, prentenboeken, vulpenhouders, Talens artikelen), waarvan op het 2e stempel sprake is, van dezelfde eigenaren was, durf ik niet te zeggen.

Westen

In de vorige eeuw waren er in Amsterdam-West 4 boekhandels/leesbibliotheken met de naam “Het Westen” of “’t Westen” In de jaren ’20 was boek- en papierhandel “’t Westen” gevestigd op de Zaanstraat nr. 17. Eind jaren ’40 zat deze zaak op Overtoom nr. 444. Eigenaar was de heer J. J. Lavooi. In de jaren ‘30” zat een boekhandel met de naam “Het Westen” op het adres Fannius Scholtenstraat nr. 81. In de jaren ’50 had mevr. G. E. van Rooyen-Schipper een boek- en kantoorboekhandel “’t Westen” (ook wel “Het Westen”) op het adres Witte de Withstraat nr. 154. Van de boek-, kantoor- en fotohandel “Het Westen” van de heer Pauli in de Spaarndammerstraat (eind jaren ’60) heb ik helaas geen stempel/etiket in mijn verzameling.

West

Verschillende boekhandels/leesbibliotheken, gevestigd in Amsterdam-West, kozen er voor om dat in hun naam te laten blijken. Zo exploiteerde P. Udo in de jaren ’30 leesbibliotheek “West”. Udo kocht ook tijdschriften, pockets en “model studies” in. De zaak heeft op 3 adressen gezeten, te weten: Admiraal de Ruyterweg nr. 456 (1939), Frederik Hendrikstraat nr. 127 en Van Houweningerstraat nr. 67.

Wessels

In de jaren ’20 was op de J. P. Heijestraat nr. 87 in Amsterdam “Van Rooij’s Boekhandel” gevestigd. Begin jaren ’30 treffen we op dit adres “Wessels’ Boek-, Papierhandel en Leesbibliotheek” aan. De zaak had een “zeer uitgebreide sortering schrijf- en schoolbehoeften, vulpenhouders en postpapier in alle prijzen”. De leesbibliotheek omvatte 8000 delen.

Werlemann

In februari 1848 gingen Willem Carel Hubertus Willems en Dirk Werlemann Jr. een compagnonschap aan tot uitoefening van de handel in boek-, papier en kantoorbehoeften/tevens boekbinderij onder de naam “Fa. Willems en Werlemann”. Dirk Werlemann had daarvoor 8 jaar gewerkt bij de Engelse boekbinder A. Anderson. De zaak was gevestigd op de Vijzelstraat nr. 75 in Amsterdam (maart 1848) en in juni op de Vijzelstraat nr. 71, bij de Prinsengracht. Willems en Werlemann trad incidenteel ook op als uitgever. In april 1848 verscheen bijv.: “De flesch, 8 platen van George Cruickshank, voorstellend 8 tafereelen uit het leven van een dronkaard”. De vennootschap was echter niet van lange duur. Al in augustus 1849 gingen Willems en Werlemann uit elkaar. Dirk Werlemann ging alleen verder onder eigen naam: “Algemeene Boekhandel, Boek-, Bijbel- en Kantoorboekbinderij D. Werlemann Jr.”, op de Heerenstraat, bij de Keizersgracht nr. 24. In 1852 luidt het adres Heerenstraat RR nr. 228 en vanaf 1855 nr. 225. Rond sinterklaas vestigde Werlemann de aandacht op zijn “nieuwe voorraad Hollandsche en Fransche kinderversjes, alsmede elegante papeterie, portefeuilles etc.” Werlemann gaf ook toen incidenteel een boek uit, bijv.: “Luther, een karakterbeeld ten spiegel voor onzen tijd, uit het hoogduitsch van L. Weydmann, predikant te Crefeld”. In 1866 verkocht Werlemann zijn boekhandel aan H. Lachterop Jr. en ging daarna alleen verder als boekbinder, eerst op de Nieuwe Zijds Achterburgwal , bij de Kolksteeg G, nr. 9 (1866). Later (1869) bevindt zijn binderij zich op de Haarlemmerdijk TT, nr. 529.

Werkman

“Barends’ Boekhandel” aan de Amstelveenscheweg nr. 59 (ook wel nr. 57-59) in Amsterdam-Zuid werd in 1942 overgenomen door B. Werkman. In een advertentie maakte Werkman duidelijk dat hij als specialiteit “theologische werken” had en “goede romans”. De firma heeft in de loop der jaren twee filialen gehad. Op de Hoofdweg nr. 132 en de Witte de Withstraat nr. 22, beide in Amsterdam-West. Naast B. Werkman waren in het bedrijf werkzaam: B. Werkman Jr. en mevr. J. Werkman-de Ruyter. Gesignaleerd tot 1970.

Wens

De boekhandel/leesbibliotheek van G. van der Wens was in de jaren ’30 gevestigd op de Frederik Hendrikstraat nr. 116 in Amsterdam. Uit één van de stempels blijkt dat de zaak ook op huisnummer 112 heeft gezeten.

Welzenbach

F. J. Welzenbach opende in 1927 een boek- en kantoorboekhandel, leesbibliotheek, advertentiebureau op het adres Henrick de Keijserstraat nr. 18, hoek Rustenburgerstraat in Amsterdam (“Welzenbach’s Boekhandel”). Welzenbach was ook enige tijd uitgever van de “Zondagsbode voor Noord-Holland” (orgaan van de Vereeniging voor Inwendige Zending in Noord-Holland). In de eerste helft van 1933 zat de winkel tijdelijk op het Cornelis Troostplein nr. 6. In 1936 verhuisde de zaak van de Henrick de Keijserstraat naar de Roelof Hartstraat nr. 23. In augustus van datzelfde jaar verkocht Welzenbach de winkel aan Cornelis Johannes Samsom, zoon van de Alphense uitgever (hier eerder behandeld).

Weisse Rose

Franz Ittlinger (1949-..), afkomstig uit het Duitse Kammer, verliet in 1971 zijn vaderland om de dienstplicht te ontlopen. Hij vestigde zich in Amsterdam, waar hij in 1990 een Duitse boekhandel opende onder de naam “Die Weisse Rose” op het adres Rozengracht nr. 166. De naam van de winkel refereerde aan de gelijknamige studenten-verzetsgroep in München tijdens de 2e wereldoorlog. De zaak verkocht uitsluitend Duitse boeken met als specialisaties o.a. geschiedenis en filosofie. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat de winkel een walhalla was voor de liefhebber van het Duitse boek. Toch is de zaak nooit een commercieel succes geworden. Al na 2 jaar, in 1992, dreigde een faillissement. Dat werd afgewend door de stichting “Freunde der Weissen Rose” die obligaties uitgaf, waarmee de klanten de zaak konden steunen (een soort crowdfunding dus). De obligaties leverden 5% rente op, óf als de rente werd uitgekeerd in boekenbonnen (uitsluitend bij de Weisse Rose te besteden) 10%. Toch moest de zaak uiteindelijk in februari 2014 de deuren sluiten. Oorzaken: afnemende belangstelling voor Duitse literatuur, afnemende kennis in Nederland van de Duitse taal én (wat meerdere boekhandels in Amsterdam op een gegeven moment fataal werd) de hoge huur van het winkelpand. Franz Ittlinger was bovendien wel een bevlogen boekhandelaar, maar geen doorgewinterde zakenman. In november 2014 werd de zaak failliet verklaard.

Weij

Rond 1931 ging de boek- en kantoorboekhandel van J. J. van der Weij van start op het adres Camperstraat nr. 20 in Amsterdam. In 1934 verhuisde de winkel naar de Andreas Bonnstraat nr. 10. Vanaf ca. 1943 wordt als eigenaar mej. E. M. van der Weij vermeld. De zaak heeft minstens tot 1960 bestaan.

Waterstone's

In 1997 werd de Engelse boekhandel van W. H. Smith op de Kalverstraat nr. 152 in Amsterdam, op de hoek van het Spui overgenomen door de eveneens Engelse boekhandelsketen van Tim Waterstone (opgericht in 1982). Het was de eerste vestiging van het concern op het Europese vasteland: “Waterstone The English Bookshop”. De keten had meer dan 300 boekhandels , vooral in het Verenigd Koninkrijk. De Amsterdamse vestiging zit in een fraai door Berlage ontworpen pand. De zaak biedt meer dan 60.000 titels aan, verspreid over 4 verdiepingen (1600 m2). Men presenteert zich als “The home of English language books in The Netherlands”. Het bedrijf kende in de loop der jaren verschillende eigenaren, meestal investeringsmaatschappijen.