Morks

Coenraad Morks Jzn (1837-1894) richtte in 1860 zijn binnen- en buitenlandsche boekhandel/uitgeverij op in de Voorstraat Wijk D, nr. 12-13, over de Vriezestraat. De uitgeverij begon bescheiden, maar zou het belangrijkste onderdeel van het bedrijf worden. Al in februari 1861 gaf “Een vaderlander” bij Morks een gedicht uit, getiteld “Nederland en de beide Sicilien, Willem III en Frans II, een blik op beide staten en vorsten”. In 1865 is het adres Voorstraat Wijk D, nr. 23, bij de Zeevischmarkt. In de meer dan 100-jarige geschiedenis van dit bedrijf zouden verschillende generaties Morks de zaak leiden. Als eerste de zoon van de oprichter, Cornelis Morks Czn, verder: C. W. Morks Czn, L. F. Morks, J. C. Morks en W. J. C. Morks-Pols. In 1895 deelde Cornelis Morks mee dat het bedrijf een deelgenoot gevonden had in Pieter Jan Geuze. Vanaf dat moment is er sprake van “Morks & Geuze, boekhandel/drukkerij/uitgeverij”. De uitgeverij timmerde aan de weg. Al in 1870 gaf men een eigen tijdschrift uit, getiteld “Nieuw Goedkoop Magazijn voor alle standen”, maar het bekendst werd de zaak met het algemene culturele maandblad “Morks’ Magazijn”, dat tussen 1910 en 1942 verscheen, met als bijlage “Zij, maandblad voor de vrouw”. Daarbij speelde de eigen stoomdrukkerij, waarvoor de gemeente Dordrecht in 1898 toestemming had verleend, een belangrijke rol. De drukkerij verbleef in de jaren ’90 van de 19e eeuw op de Groenmarkt nr. 60, nabij de Visbrug, later Groenmarkt nr. 23. In die periode was de boekhandel gevestigd op de Voorstraat nr. 255 (zie de foto). Begin 20e eeuw zat de boekhandel op de Visstraat nr. 13-15, vanaf 1956 op de Visstraat nr. 21. Vanaf de jaren ’20 was er ook een roman-leesinrichting aan de zaak verbonden. Nog in 1959 had een nazaat van de oprichter, te weten J. C. Morks de leiding, samen met A. Burggraaff. In 1960 werd het 100-jarig bestaan van het bedrijf gevierd. Ter gelegenheid daarvan schreef Dordtenaar Cees Buddingh’ een boekje, getiteld “Dordtse snippers”. De boekhandel is naar mijn schatting in de jaren ’60 opgeheven, maar in 1975 was de drukkerij/uitgeverij nog steeds actief, dan op de Loverstraat nr. 1.