Witsen

De joodse boekhandelaar Emanuel Abraham van Witsen (Mannie) startte rond 1890 zijn boekhandel aan de Oppert nr. 97 in Rotterdam. De nadruk lag in de beginperiode sterk op de verkoop van schoolboeken voor het middelbaar onderwijs, nieuw maar ook tweedehands tegen “sterk verminderde” prijzen. In 1916 verhuisde de zaak naar Oppert nr. 42. Begin jaren ’20 nam de neef van Mannie, Abraham Meijer van Witsen (Bram) (1891-1980) de zaak van zijn oom over. Bram van Witsen had het vak geleerd bij Martinus Nijhoff in Den Haag. In 1924 verhuisde de winkel opnieuw, nu naar Oppert nr. 87. In de jaren ’20 veranderde het karakter van de zaak. De nadruk kwam meer te liggen op de in- en verkoop van tweedehands en antiquarische boeken. In april 1924 werd de eerste antiquariaatscatalogus uitgegeven. Er zouden er nog heel wat volgen. Van Witsen ging ook veilingen organiseren. Bram van Witsen was gezien in de Rotterdamse boekverkoperswereld. Hij werd voorzitter van de Boekverkopersbond, afdeling Rotterdam. Bij het bombardement in mei 1940 werd de zaak zwaar getroffen. Ook het adressenbestand voor de verzending van catalogi ging verloren. Op 21 mei kondigde Bram van Witsen echter al aan de zaak voorlopig voort te zetten op de Schiekade nr. 109 en in december 1940 verscheen al weer een antiquariaatscatalogus, waarop als adres vermeld werd Schiekade nr. 135. Na de inval van de Duitsers kon deze joodse boekhandel nog zaken blijven doen tot 1942. Toen werd de zaak in beslag genomen. Abraham Meijer van Witsen werd samen met zijn vrouw Sophia Levitus en hun 2 zoons (Charles Jacob en David) afgevoerd naar kamp Westerbork. De zoons werden kort daarna omgebracht in Auschwitz-Birkenau. Ook de vader van Bram, Salomon Abraham van Witsen (1867-1943) overleefde de oorlog niet. Bram werd in Westerbork aangesteld bij de Joodse Ordedienst. Dat zorgde ervoor dat hij en zijn vrouw het kamp overleefden. Na de oorlog zette hij zijn boekhandel/antiquariaat voort op de Nieuwe Binnenweg nr. 143. De winkel behield daarna een sterk joods karakter; er was een behoorlijk aanbod aan hebraïca en judaïca. In 1957 verkocht Van Witsen het pand aan de Nieuwe Binnenweg aan de apotheker J. J. Cohen. Met de opbrengst richtte hij de Witsen-Stichting op met als doel de herinnering aan de 2e wereldoorlog en met name het leed dat de joden was aangedaan levend te houden. Tot ca. 1966 zette hij het antiquariaat/advertentiebureau/agentschap van het Nieuw Israelitisch Weekblad nog voort op de Karel Doormanstraat nr. 230.