Jantje

“Jantje’s Leesbibliotheek” was gevestigd op de 1e Kattenburgdwarsstraat nr. 16hs in Amsterdam. In welke periode is mij niet bekend. Hij was overigens niet het enige Jantje dat zich in Amsterdam op het leesbibliotheek-pad begaf. In de jaren ’30 had “Jantje van alles” (H. J. Krikke) naast zijn handel in van alles en nog wat ook een leesbibliotheek op het adres 2e Boomdwarsstraat nr. 6. Allebei dwarsliggers?

Janse Jr.

E. Janse Jr. had een boek- en kantoorboekbinderij op de Korte Prinsengracht nr. 42 in Amsterdam. Nadere gegevens ontbreken. Op basis van het type en de papiersoort van het etiket neem ik aan dat de binderij actief was in de 19e eeuw.

Island

De Island International Bookstore werd in 1982 opgericht door H. F. (Henk) van der Does in de Tweede Tuindwarsstraat nr. 14a in Amsterdam. De zaak was gespecialiseerd in literatuur en genoemd naar de roman “Island” van Aldous Huxley. Een paar jaar later trok boekhandel “Het Griekse Eiland” (gespecialiseerd in Griekse literatuur en muziek) bij de Island Bookstore in (shop-in-shop). De Island Bookstore was lange tijd de enige plek in Nederland waar de gebonden uitgaven van de Black Sparrow Press (bekend van Charles Bukowksi) verkrijgbaar waren. Het Griekse Eiland heeft korte tijd zelfstandig in een aanpalend pand gezeten, maar toen Jaap van Stralen en Monique Burger de Island Bookstore in 1992 overnamen en verhuisden naar een groter pand in de Westerstraat nr. 15 (in de Jordaan), verhuisde ook Het Griekse Eiland naar dit pand. In 2017 werd de zaak overgenomen door Henk Brandse, die in Amsterdam nog 3 boekhandels bezit, te weten: A la carte, De Dolfijn en Pantheon. De 4 zaken ressorteren onder de zogenaamde Boekholt Boekhandelsgroep. Er is nu sprake van boekhandel “Island Boekholt”. Het afgebeelde etiket toont een logo van de zaak vervaardigd door Joost Swarte.

IRO

Al vóór 1920 moet I.R.O. kantoorboekhandel/schrijfmachinehandel/copieerinrichting actief zijn geweest, want in februari 1920 wordt gemeld dat de zaak “heropend” wordt op het adres Wolvenstraat nr. 6, bij de Heerengracht en de St. Luciensteeg. Ergens in de jaren ’30 zou I.R.O. de kantoorboekhandel van L. TH. Dijkman hebben overgenomen. Dit blijkt ook uit het afgebeelde stempel. In de loop der jaren worden diverse huisnummers vermeld, maar het gaat altijd om panden in de directe omgeving (Heerengracht nr. 298, hoek Wolvenstraat nr. 1-4/ Wolvenstraat nr. 2-4, hoek Heerengracht nr. 300). De firma verkocht ook kantoormeubels. In 1940 werd er een filiaal geopend op de Utrechtschestraat nr. 26 en in de Wolvenstraat werd aan de overkant van de winkel een uitzendbureau voor stenotypistes geopend. De eigenaar, D. J. Koopman had kennelijk een zwak voor poëzie , want in advertenties boorde hij diverse malen zijn eigen dichtader aan. Een voorbeeld: “Een geluk – riep de bondssecretaris / dat I.R.O. in de Wolvenstraat daar is / m’n copieerlust is traag, bij die hitte vandaag / I.R.O. zorgt dat de boel op tijd klaar is”. Gesignaleerd tot 1959.

Intima

In de loop der jaren waren er minstens 6 leesbibliotheken gevestigd op de Admiraal de Ruijterweg in Amsterdam-West. Hierbij afgebeeld het stempel van leesbibliotheek “Intima” op de Adm. de Ruijterweg nr. 198. In welke periode deze zaak actief was, is mij niet bekend.

Intertaal

Boekhandel/uitgeverij/importeur “Intertaal N.V.” (later B.V.) ging van start in maart 1962. Een voor Nederland unieke zaak, want als enige uitsluitend in taal gespecialiseerd (taalstudiemethoden en woordenboeken). In advertenties noemde men zich in de beginperiode ook wel “La maison des langues vivantes”. De boekhandel had/heeft boeken voorradig in meer dan 60 talen. De winkel was tussen 1962 en midden jaren ’80 gevestigd op de Van Baerlestraat nr. 150. Daarna op de Van Baerlestraat nr. 76. Als directeuren worden genoemd de heren P. en R. Jansma. Tussen 1962 en 2020 gaf de uitgeverij meer dan 800 publicaties uit. Begin 2013 verhuisde de boekhandel naar de Transistorstraat nr. 80 in Almere, waar de uitgeverij zich al eerder vestigde.

Intermale

In 1984 richtte E. J. (Eric) Wulfert de “Intermale male bookstore & gallery” op in de Spuistraat nr. 251 (ook wel nr. 251-253) in Amsterdam. Ook wel gepresenteerd als ”Intermale Gay Bookstore”. De winkel richtte zich namelijk ook heel gericht op gay toeristen. Bedrijfsleider was Hans Hafkamp. De zaak voorzag duidelijk in een behoefte en werd dan ook een succes. Maar na 25 jaar was het nieuwe er wel van af en het aantal gay toeristen liep ook terug. In januari 2011 werd dan ook besloten de zaak te sluiten.

ILA

De N.V. Internationale Lectuur Associatie (ILA) had in de jaren ’50 verspreid over het land meer dan 35 filialen – boekhandels/kiosken. Eind jaren ’50 werd het bedrijf overgenomen door de N.V. Bruna. Het aantal vestigingen nam toen rap toe. Amsterdam kende meerdere vestigingen: Beethovenstraat nr. 9, Scheldestraat nr. 13, Utrechtsestraat nr. 65, Overtoom nr. 80, Kalverstraat nr. 234, Damrak nr. 56, Leidsestraat nr. 91 (ook wel nr. 89) én op de Haarlemmerstraat nr. 117, waarvan hier het stempel is afgebeeld. Midden jaren ’70 laat men de naam ILA vallen. Het worden Bruna-vestigingen met soms de toevoeging v/h ILA.

Hymnophon

In januari 1923 opende H. A. M. (Henri) Leicher, eigenaar van een muziekhandel op de Stadhouderskade nr. 40 in Amsterdam, een 2e zaak op het Rokin nr. 95 (stille zijde) onder de naam “Hymnophon”. De naam verwees naar een gelijknamig apparaat, wat als een voorloper van de latere platenspeler beschouwd kan worden. De zaak ging er prat op altijd de goedkoopste te zijn en gaf naar eigen zeggen de “meest uitgebreide catalogus van bladmuziek uit ooit in de muziekwereld verschenen”. In 1926 bleek echter dat Leicher op grote schaal bij een drukkerij in Duitsland (Schramberg) illegale kopiëen van bladmuziek liet drukken en deze niet alleen zelf verkocht maar ook verspreidde onder meerdere muziekhandels. Er werd een inval gedaan, voorraden in beslag genomen en Leicher werd in 1928 veroordeeld tot f. 1000.- boete subs. 6 weken hechtenis. Dit betekende echter geenszins het einde van het bedrijf. De zaak was in 1927 verplaatst naar een uitgebreider pand op het adres Damstraat nr. 30 (tegenover het Koninklijk Paleis) om de kolossale voorraden bladmuziek te kunnen bergen. Men presenteerde zich in latere jaren ook als “Het huis der muziekvrienden”. Vanaf 1937 wordt als adres vermeld Damstraat nr. 1. Het bedrijf heeft tot ca. 1961 bestaan.

Hupfeld

Muziekhandel J. W. Th. Naessens uit Den Haag begon in 1903 een filiaal van de internationaal vermaarde fabrikant van muziekinstrumenten Hupfeld in Leipzig op het adres Kneuterdijk nr. 18 in Den Haag. In oktober 1904 opende hij samen met zijn Amsterdamse collega Duwaer een 2e filiaal in Amsterdam op de Kalverstraat nr. 26 (naast Suisse). In 1912 verhuisde de zaak naar een groter pand op de Stadhouderskade nr.19-20. Hét succesproduct van Hupfeld, de “Phonola America”(een pianola), vond daar gretig aftrek, maar in de toonzaal van dit filiaal had de klant de keus uit meer dan 100 instrumenten. De firma heeft zeker tot midden jaren ’30 bestaan.

Huntelaar

J. H. Huntelaar opende in augustus 1930 een boek- en papierhandel/leesbibliotheek op de Oude IJselstraat nr. 32 in Amsterdam-Zuid. Men kon er ook terecht voor druk- en bindwerk. Precies 6 jaar later, in augustus 1936, werd de zaak al weer opgeheven.

Hulst

De boekhandel van de familie Van Hulst in Amsterdam is één van de oudste zaken waarvan ik etiketten in mijn verzameling heb. Al in 1767 is een Laurens van Hulst als boekverkoper/uitgever gevestigd op de Nieuwendijk, hoek Gravenstraat nr. 240. Na zijn overlijden werd hij opgevolgd door Laurens van Hulst II (1769-1809) en vanaf 1816 wordt vermeld “Boekhandel van de Wed. L. van Hulst & Zoon”. De zoon die hier bedoeld wordt, is Laurens van Hulst III. Dan heeft men het adres waar de zaak dus al bijna 50 jaar gevestigd was verruild voor de N. Z. Voorburgwal, over de Nieuwe Kerk (ook wel bij de Molsteeg) G. nr. 121. Tussen 1848 en 1851 zit de zaak op de Keizersgracht, bij de Leliegracht, nr. 320. Daarna volgden er nog 2 verhuizingen: in 1865 is het adres Wijde Kapelsteeg, bij het Rokin E, nr. 131 en eind jaren ’60 is Boekhandel Van Hulst gevestigd op de Heerengracht, bij de Hartenstraat LL. nr. 180. Gesignaleerd tot ca. 1869. Het bedrijf was vanaf het begin zeer actief als uitgever. Twee voorbeelden. In 1772 verscheen: “52 predikatiën”, door J. Bremer. Eén dag te verkrijgen voor 36 stuivers, daarna voor f. 4.-. In 1864 verscheen: “De wedergeboorte door den doop : leerrede”, van C. H. Spurgeon.

Huizinga

De boek- en papierhandel van F. Huizinga Sr. heb ik kunnen traceren tussen 1919 en 1944. De langste tijd zat de zaak in de Kinkerstraat nr. 123 in Amsterdam-West. Rond 1934 wordt zijn vrouw als eigenaar genoemd, mevr. C. H. Huizinga-Visser. In de jaren ’40 is de winkel gevestigd op het adres Jan van Galenstraat nr. 104. F. Huizinga Sr. overleed in 1945.

Huisvlijt

Boekhandel/leesbibliotheek “De Huisvlijt” was tussen ca. 1945 en ca. 1980 gevestigd op de Leliegracht nr. 50 in Amsterdam. De nadruk lag op natuurboeken in de breedste zin. In de latere periode noemde men zich dan ook “Natuurboekhandel De Huisvlijt”. De winkel was eigendom van verschillende leden van de familie Aleven, te weten mejuffrouw M. M. Aleven en I. M. Aleven. De zaak zou ook enige tijd op de Prinsengracht nr. 112 gezeten hebben.

Huismans

De predikantenzoon Ritske Huismans (1904-1988), afkomstig uit Anjum in Friesland bleek een man van 12 ambachten, 13 ongelukken. Hij werkte bij verschillende boekhandels (o.a. bij Boeyenga in Sneek) en bij uitgeverij Meulenhoff voor hij in 1934 een eigen boekhandel/leesbibliotheek begon op de Heemstedestraat nr. 26, bij het Hoofddorpplein in Amsterdam-West. Dat werd geen succes. In 1937 verkocht hij de winkel aan H. Dommisse die de zaak voortzette onder de naam boekhandel/leesbibliotheek “Heemstede”. Huismans zette zijn carrière voort als krantenbezorger. Hij was wel een echte boekenliefhebber en legde o.a. een gigantische verzameling uitgaven van de Perzische dichter Omar Khayyam aan.

Hudson

Eén van de vele leesbibliotheken die Amsterdam in de eerste helft van de 20e eeuw rijk was. Leesbibliotheek “Hudson” op de Hudsonstraat nr. 163 in Amsterdam-West. Actief in de jaren ’30.

Hoost

Henriëtte Hoost (1895-1943) was 12 jaar verbonden aan de administratie van het “Nieuw Israelietisch Weekblad” voor ze op 28 november 1927 (5 kislew 5688) begon met de “Nieuwe Israelietische Boekhandel” in de Weesperstraat nr. 48 in Amsterdam. In 1938 bood zij de winkel (grote winkelvoorraad) “wegens omstandigheden” te koop aan. Daarna trad ze in dienst bij de bekende joodse boekhandel/uitgeverij Joachimsthal. In 1943 werd ze via Westerbork afgevoerd naar concentratiekamp Sobibor, waar ze werd omgebracht.

Hoorn

Rond 1911 ging W. ten Hoorn van start met een boek- en brochurehandel op de Reguliersdwarsstraat nr. 83, bij de Vijzelstraat in Amsterdam. Zijn voorraad bestond uit publicaties op het gebied van socialisme, vrijdenkerij en, met name, anti-militarisme. “Goedkoopste en beste adres tot levering van alle boeken, platen en brochures welke in de “Vrije socialist” besproken en geannonceerd worden”. Ook ’s zondags geopend. Vanaf 1914 draagt zijn winkel de naam “Dageraadsboekhandel”. Ten Hoorn gaf ook een aantal publicaties uit, waaronder de wellicht ook nu nog interessante titel “Fernandes Rebellos : een fabeltje, ter overdenking aangeboden aan allen die gelooven in de komst van den tijd waarin geen oorlogen meer zullen woeden”, door A. M. Reens (1915). In februari 1917 verhuist de zaak naar de J. M. Kemperstraat nr. 49a, bij de Haarlemmerweg. Vanaf 1918 is er geen sprake meer van de Dageraadsboekhandel, maar dan presenteert de zaak zich als “Boekhandel W. ten Hoorn”. In april 1925 wordt de zaak failliet verklaard, maar er moet sprake geweest zijn van een doorstart, want tot 1928 adverteert Ten Hoorn in het tijdschrift “De arbeider : socialistisch weekblad voor de provincie Groningen”.

Hoogstins

Na eerst enige tijd werkzaam te zijn geweest in een boekhandel op Ameland en na een korte “carrière” in het bankwezen, opende Eelke Hoogstins rond 1986 een eigen zaak op de Kinkerstraat nr. 117 in Amsterdam Oud-West, “Boek- en Kantoorboekhandel Hoogstins”. Het werd een succes. Hoogstins specialiseerde zich o.a. in literatuur, kinderboeken en kookboeken en verwierf zich een vaste en trouwe clientèle in dat deel van de stad. Uit één van de afgebeelde etiketten blijkt dat de winkel ook enige tijd deelnam aan de Libris inkoopcombinatie. De zaak is tot op de dag van vandaag gevestigd op het vertrouwde adres. Eelke is inmiddels met pensioen, maar levert nog regelmatig zijn bijdrage. Eem boekhandelaar in hart en nieren!

Hoogmei

De boek-, papier- en muziekhandel/leesbibliotheek “Hoogmei & Hildersom” heeft niet heel lang bestaan. De zaak werd op 21 juni 1924 geopend op de Witte de Withstraat nr. 174 in Amsterdam-West. Uit een advertentie: “Ieder die voor f. 1,50 besteedt, of zich als abonné laat inschrijven van de leesbibliotheek ontvangt een muzieknummer of een boekwerkje cadeau”. Die gulle actie kon echter niet voorkomen dat de zaak in juli 1935 alweer werd opgeheven. Toen werd als adres vermeld: Witte de Withstraat nr. 148.

Hooglander

De leesbibliotheek van F. Hooglander was in de jaren ’30 gevestigd op de Dusartstraat nr. 65 in Amsterdam. Hooglander was tevens wederverkoper van de toen populaire A.V.R.O.-kalenders.

Hoogenkamp

De boekbinderij/handelsdrukkerij/fabriek van kantoorboeken/boekhandel van W. Hoogenkamp ging in 1894 van start op de Hoogte Kadijk nr. 130 in Amsterdam. In 1898 werd de zaak verplaatst naar de Hoogte Kadijk nr. 3, bij het Kadijkplein. Hoogenkamp zocht vooral de publiciteit met zijn binderij: “Hoogenkamp levert uitsluitend solide werk tegen concurrerende prijzen en verwerft zich daardoor de duurzame tevredenheid harer clientèle”. Hij droeg het hart ook nog eens op de goede plaats: in 1899 bestemde hij 10% van de verkoop van de “degelijke Transvaalkaart” voor het Transvaal-comité. Gesignaleerd tot 1905.

Hoofdstad

De “Hoofdstad Boekhandel” opende op 1 november 1946 haar deuren op de Kalverstraat nr. 108, tegenover Perry in Amsterdam. Zeven etalages en vitrines, kiosk in de hal. In de bovenzaal werden regelmatig tentoonstellingen gehouden. In 1947 werd bijvoorbeeld in samenwerking met het Multatuli-Genootschap een tentoonstelling georganiseerd t.g.v. de herdenking van Multatuli’s sterfdag. In de jaren ’50 was de leiding in handen van F. van Duinhoven. De zaak werd later onderdeel van het Standaard-concern en in oktober 1971 werd de Hoofdstad Boekhandel samengevoegd met Boekhandel Ten Have. Dan wordt af en toe de lange naam “Ten Have-Standaard Boekhandel – de Hoofdstad Boekhandel” gehanteerd. In 1991 ging deze zaak samen met “Moderne Boekhandel Bas” op de Leidsestraat nr. 70-72.

Hogendijk

Prana Theosofisch Antiquariaat van W. J. H. Hogendijk was in de jaren ’40 gevestigd op het adres Potgieterstraat nr. 59 in Amsterdam-West. In- en verkoop van boeken over theosofie, vrijmetselarij, occultisme, spiritualisme, magie, astrologie etc.

Hoffmann

De joodse boekhandelaar Simon Hoffmann (1882-1936) vestigde zich in 1906 met zijn boek- en papierhandel/leesbibliotheek in de Tilanusstraat nr. 73 in Amsterdam. In mei 1925 verhuisde hij naar de Andreas Bonnstraat nr. 34, maar bleef dus in de Joodse buurt. Uit een advertentie: voorhanden “Ghetto-kiekjes”, door M. J. de Hond Jr. Na zijn overlijden in 1936 zette zijn weduwe, mevr. R. Hoffmann-van Rood de winkel nog tot 1942 voort.

Höveker

Henricus Höveker (1807-1889) werkte al op zeer jeugdige leeftijd bij de boekverkopersfirma “Onder de linden”. Maar op 10 mei 1831 opende hij zijn eigen “Theologische Boekhandel en Uitgeverij H. Höveker” op het adres Anjelierstraat nr. 7 in Amsterdam. Zowel uitgeverij als boekhandel richtten zich uitsluitend op publicaties in de protestants-christelijke sfeer. In 1834, de winkel was inmiddels verhuisd naar de Leliegracht, associeerde Höveker zich met de Rotterdammer Willem Messchert, die voor een financiële injectie zorgde. Maar het boterde niet tussen die twee. Al na een jaar kwam er een einde aan de samenwerking. Höveker zette de zaak toen weer alleen voort op de Warmoesgracht nr. 1. De uitgeverij gaf tussen 1833 en 1907 meer dan 2000 titels uit, waaronder ook tijdschriften, zoals het blad met de aansprekende titel “Het mannakruikje : een verzameling van geestelijke lectuur voor christenen” (1843-1852). In 1844 verhuisde het bedrijf naar de Heerengracht, het 2e huis van de Wolvenstraat, nr. 467. Tussen 1850 en 1890 worden ook als huisnummer op de Heerengracht vermeld, resp. KK nr. 204 en nr. 296. Toen per 1 januari 1870 Höveker’s schoonzoon, Johan Adam Wormser Jr. in de zaak werd opgenomen, werd de naam gewijzigd in “Höveker & Zoon”. In de jaren ’80 bleken Höveker en Wormser tot verschillende stromingen binnen het protestantisme te behoren wat tot meningsverschillen leidde over uit te geven publicaties. Daarna trad Wormser ook onder eigen naam op als uitgever. In 1881 schreef Höveker t.g.v. het 50-jarig bestaan van het bedrijf een boekje getiteld “Een vijftigjarig jubilé”. In 1886 trok de oprichter zich uit het bedrijf terug. In 1892 opende boekhandel Höveker een nieuwe winkel in de Kalverstraat, bij het Spui nr. 154.

In 1896 fuseerden de 3 bedrijven (uitgeverij Höveker, uitgeverij Wormser en boekhandel Höveker) weer, wat leidde tot de “N.V. Boekhandel v/h Höveker & Wormser”. Begin 20e eeuw opende Wormser 2 filialen in Zuid-Afrika, wat geen succes werd en uiteindelijk tot het faillissement van de uitgeverij in 1907 leidde. De boekhandel was in 1906 al overgenomen door Wichert ten Have (al eerder hier ter sprake gekomen) die de zaak onder eigen naam met de toevoeging “v/h Höveker’s Boekhandel” voortzette.

Hoef

Op 14 mei 1887 opende S. van der Hoef een boek- en kantoorboekhandel, annex leesbibliotheek op het adres Von Zesenstraat nr. 43 in Amsterdam. In 1889 breidde hij de zaak uit met een drukkerij en verhuisde om die reden naar een groter pand op nr. 47. In februari 1901 verhuisde de firma naar de 1e Van Swindenstraat nr. 15, bij de Linnaeusstraat (veel later nr. 15-17) in Amsterdam-Oost. In 1908 deed S. van der Hoef Jr. zijn intrede in de zaak en in 1919 volgde zijn broer M. H. van der Hoef zijn voorbeeld. De oprichter, S. van der Hoef Sr. trok zich in 1921 terug en overleed in 1935. S. van der Hoef Jr. hield zich voornamelijk bezig met de boekhandel, zijn broer leidde de drukkerij en de leesbibliotheek. Enkele slogans uit advertenties in die tijd: “Niet langer zoeken, Van der Hoef levert alle boeken” en “Van der hoef , daar hoef je de stad niet voor in”. Op 2 etiketten is te zien dat men het 65- en 75-jarig bestaan niet ongemerkt voorbij liet gaan. Inmiddels afficheerde de zaak zich als “dé boekhandel van Amsterdam-Oost”. In de jaren ’50 was de leiding in handen van mevr. H. E. van der Hoef-Mey (later mevr. H. E. van Beek-Mey). In de jaren ’60 verdween de S. uit de naam van de zaak; dan is er sprake van “Boekhandel Van der Hoef”. In de jaren ’80 opent (dan) Vanderhoef B.V. een filiaal in Diemen op het Claes van Maerssenplein nr. 52. In Diemen wordt ook als adres gemeld Oranjeplantsoen nr. 69. In de laatste periode is de zaak aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris. De boekhandel heeft voor zover mij bekend tot ca. 1993 bestaan.

Hoedt

In de jaren ’40 en ’50 had A. Hoedt een leesbibliotheek op de Binnen Bantammerstraat nr. 10 in Amsterdam onder de naam “Centrum”. In 1955 werd de zaak opgeheven. Hoedt bood toen alle boeken via een advertentie te koop aan.

Hinte

Mejuffrouw M. van Hinte had tussen 1929 en 1946 een boek- en fotohandel, annex leesbibliotheek, “Fa. M. van Hinte”, op het adres Scheldestraat nr. 61 in Amsterdam-Zuid.

Hinse

Dirk Roelof Hinse (1844-1916) nam in september 1870 boekhandel “Zeelt & Vos” in Amsterdam over van A. J. R. Vos. De zaak was gevestigd op de Leidschestraat X, nr. 728 (vanaf 1875 nr. 19). Hinse was daarvoor werkzaam geweest bij 3 Amsterdamse boekhandelaren, te weten C. L. Brinkman, L. van Bakkenes en P. M. van der Made. Hij werd ook actief als uitgever. Eén van zijn publicaties: “Van een jong muzikantje”, door Ant. L. de Rop (1885). Zijn hart lag kennelijk meer bij het uitgeversvak dan bij de boekhandel, want in 1887 verkocht hij de winkel aan P. A. Korevaar Jr. en vestigde zich toen als uitgever in Bussum. Korevaar handhaafde de naam Hinse, zoals blijkt uit één van de afgebeelde etiketten, maar de zaak was geen lang leven beschoren, want werd in 1891 geliquideerd.