Toen in 1880 de uit Roelofarendsveen afkomstige onderwijzer Hermanus Stumpel (overleden in 1919) de boekhandel van F. H J. Pastoor in de Nieuwsteeg in Hoorn overnam, kon niemand bevroeden dat deze bescheiden winkel in de loop van de 20e eeuw zou uitgroeien tot een omvangrijk concern. Tot op heden! Bijna 50 jaar werd het bedrijf bemand door in totaal 5 generaties Stumpel. Een zoon van Hermanus, E. J. M. (Eduard) Stumpel werd in 1895 op zeer jonge leeftijd al belast met de opbouw van een drukkerij die zijn vader aan de boekhandel had toegevoegd. Boekhandel Stumpel verhuisde in 1898 naar het Groote Noord , waar de zaak tot op de dag van vandaag gevestigd is. In 1899 nam H. Stumpel de boekhandel van A. J. Stumpel in Dordrecht (Voorstraat nr. 110) over. In 1907 wordt als huisnummer op het Groote Noord nr. 72 vermeld, maar vanaf de jaren ’10 tot nu is het adres Groote Noord nr. 81-83. Bij deze boekhandel ging het lange tijd om een rooms-katholieke zaak, waar ook religieuze artikelen werden verkocht. De drukkerij was vanaf 1935 o.a. verantwoordelijk voor de uitgave van “Onze Courant”, een 2x per week verschijnende krant die uitgroeide tot het “Noordhollandsch Dagblad”. In het begin van de 20e eeuw afficheerde het bedrijf zich als boek- en kantoorboekhandel, advertentiebureau, lijstenzagerij, stoomdrukkerij, boekbinderij en perforeerinrichting. Na 1950 richtte Stumpel zich naast de succesvolle boekhandel ook steeds meer op de zakelijke markt (kantoorinrichting e.d.). Naast Eduard Stumpel , die ook maatschappelijk en politiek zeer actief was, waren diverse familieleden betrokken bij het bedrijf. In de jaren ’50 ging het bijvoorbeeld om H. A. M. Stumpel en M. M. H. J. Stumpel. In de 2e helft van de vorige eeuw werden op diverse plaatsen filialen geopend. Een niet volledige opsomming: in Hoorn , Huesmolen nr. 11, Alkmaar, Langestraat nr. 24, Almere, Schutterstraat nr. 33, Bolsward, Appelmarkt, nr. 6, Enkhuizen, Westerstraat nr. 108-110, Heemskerk, Van Coevenhovenstraat nr. 35, Heerhugowaard, Midenwaard nr. 48a, Hoofddorp, Nieuweweg nr. 63, Krommenie, Zuiderhoofdstraat nr. 64, Medemblik, Nieuwstraat nr. 70, Purmerend, Hoogstraat nr. 15 en in Wieringerwerf (gesloten in 2015). In 1936 werden boekhandel en drukkerij gescheiden. De drukkerij bevond zich toen op het adres Draafsingel nr. 59. In de jaren ’50 bood de drukkerij werkgelegenheid aan 170 werknemers. Sinds 2002 bevindt het hoofdkantoor van de firma zich in Zwaag op het bedrijventerrein Westfrisia. In 2005 kreeg het bedrijf het predicaat hofleverancier. De boekhandel wordt nu gedreven door de 5e generatie in de persoon van Jeroen Stumpel , samen met zijn vader Steef.

Smit Enkhuizen

Over boek- en kantoorboekhandel Smit in Enkhuizen heb ik weinig gegevens kunnen vinden. De zaak zou begin jaren ’60 zijn opgericht door P. H. Smit. De gisteren genoemde F. Bootsman, die in de jaren ’50 een boekhandel had op de Westerstraat nr. 42, heeft in de jaren ’60 met Smit samengewerkt. Dat verklaart mogelijk dat er vanaf zeker moment sprake was van “Boekhandel Smit & Co.” De winkel was gevestigd op het adres Vijzelstraat nr. 63-67. In 2002 was deze boekhandel nog steeds op dit adres aanwezig.

Over de Linden Enkhuizen

Als ik Sijthoff’s Adresboek voor de Nederlandse Boekhandel mag geloven, is de firma “Over de Linden” de oudste zaak die tot nu toe in deze serie aan de orde is gekomen. Als vestigingsjaar wordt 1764 genoemd. Het gaat om een drukkerij/boekbinderij/boek- en kunsthandel/uitgeverij in Enkhuizen. De vroegste eigenaar die ik heb kunnen traceren, is Johannes Jans Over de Linden (1752-1809). Hij werd opgevolgd door zijn zoon Jan Over de Linden (1776-…): “Firma J. Over de Linden”. Een ander lid van deze familie, Cornelis Over de Linden, werd bekend vanwege zijn betrokkenheid bij het raadselachtige manuscript Oera Linda-boek, wat destijds veel stof deed opwaaien. Het vroegste adres dat ik heb kunnen vinden, is “Op de Venedie”. In de jaren ’40 van de 19e eeuw werd door Over de Linden ook wel eens een boekencollectie geveild. Zo in 1842 de bibliotheek van stadsgeneesheer W. Schisseler. Rond 1852 verandert de naam van het bedrijf in “Firma W. Over de Linden”. In de winkel was ook enige tijd een depot aanwezig van het Nederlandsch Bijbel Genootschap. In 1896 nam de schoonzoon van W. Over de Linden, Paul Bais de zaak over. In 1920 gaat vervolgens de zoon van Paul Bais, Bauke Bais Pzn., een vennootschap aan met Jan Buisman Kzn. De naam W. Over de Linden blijft steeds gehandhaafd. In deze periode is het bedrijf gevestigd op de Westerstraat nr. 4-13. Over de Linden was o.a. uitgever van het “Predikbeurtenblad” en gaf daarnaast (vooral in de 19e eeuw) diverse boekpublicaties uit, zoals in 1833 “Kleinigheden in rijm en onrijm”, door Scirtopedes (pseudoniem van Antonius Hirschig Cz). Vanaf 1951 wordt als eigenaar van de boekhandel F. Bootsman vermeld, die de winkel dan drijft op de Westerstraat nr. 42 (in de jaren ’40 was dat Westerstraat nr. 55). De drukkerij gaat onder leiding van Bais en Buisman verder op de Torenstraat nr. 28 (ook wel nr. 22-30). Het lijkt niet al te gewaagd om aan te nemen dat drukkerij “Over de Linden Posthuma BV” op het adres Voorland nr. 4 in Enkhuizen, die in de jaren '80 opduikt, een rechtstreekse opvolger is van dit uit de 18e eeuw daterende bedrijf.

De Graaf/Lenters Enkhuizen

Vanaf 1903 had J. W. de Graaf een drukkerij en boekhandel op het adres Dijk nr. 623-624 (later omgenummerd in nr. 78) in Enkhuizen. Rond 1917 werd het bedrijf een naamloze vennootschap. De naam luidde voortaan: “N.V. Drukkerij en Boekhandel, v/h J. W. de Graaf”. De directeur van de N.V., L. de Jong werd na zijn overlijden in 1931 opgevolgd door Jan Lenters (1893-1968). De drukkerij gaf o.a. de “Urker Courant” uit en de “Enkhuizer Transportgids”. Jan Lenters was tijdens de oorlog actief in het verzet en het bedrijfspand speelde een niet onbelangrijke rol bij de hulp aan onderduikers. Rond 1956 werd de N.V. Drukkerij J. W. de Graaf voortgezet op de Breedstraat nr. 45 (directeur J. J. Ulder). De boekhandel werd op de Westerstraat nr. 156 onder eigen naam voortgezet door de jongste zoon van Jan Lenters, Herman Lenters.

Gelderen Enkhuizen

Rond 1908 begon Ks. Van Gelderen een rooms-katholieke boek- en kantoorboekhandel op de Vijzelstraat in Enkhuizen. De winkel functioneert ook als agentschap van “De Amstelbode”. Naast boeken had men, zoals gebruikelijk bij rooms-katholieke boekhandels, ook communie-souvenirs, wijbakjes, rozenkruisen etc. in de aanbieding. Eind jaren ’20 wordt als adres N. Westerstraat vermeld, later Westerstraat nr. 110. Vanaf begin jaren ’30 wordt als eigenaar Jos van Gelderen genoemd. Vanaf die tijd is er dan ook sprake van “Boekhandel Jos van Gelderen”. De zaak wordt voor het laatst vermeld in 1964.

Egmond Enkhuizen

In februari 1872 nam Ariën Egmond (1826-1893) de boekhandel van J. Groot over op de Oude Westerstraat, nabij de Kaasmarkt sectie F, no. 1217 (ook wel Wijk 4, no. 3) in Enkhuizen. Later werd het adres Westerstraat nr. 75. Net zoals zijn voorganger trad Egmond al direct vanaf 1872 met enige regelmaat op als uitgever. Eén voorbeeld uit 1915: “Gids voor Enkhuizen : beschrijving van de bezienswaardigheden der stad met vele afbeeldingen”, door D. Brouwer (2e dr.). Al in het jaar van de overname ging een zoon van Ariën, Dirk Cornelis Egmond (1858-1928) bij zijn vader in de zaak werken. Na het overlijden van Ariën Egmond in 1893 zette Dirk Cornelis in eerste instantie de zaak alleen voort, maar in 1897 richtte hij samen met 2 broers, Gerrit Egmond en Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk Egmond (1867-1938) een vennootschap op. Toen de laatste in 1911 uittrad, gingen Gerrit en Dirk Cornelis samen verder. Maar vanaf 1914 was Dirk Cornelis enige eigenaar. In 1922 vierde hij zijn 50-jarig jubileum. Het bedrijf presenteerde zich als boek- en papierhandel, boekdrukkerij, binderij, muziek- en kunsthandel. In mei 1923 werd de zaak overgenomen door A. W. Verheyden, die de naam Egmond handhaafde (“Egmond’s Boek- en Kunsthandel A. W. Verheyden”). In 1934 werd er een leesbibliotheek aan de zaak toegevoegd. De winkel heeft tot ca. 1962 bestaan; in ieder geval werd in dat jaar de leesbibliotheek opgeheven.

Dekker Egmond aan Zee

Leen Dekker begon rond 1945 een boek- en kantoorboekhandel met leesbibliotheek in Egmond aan Zee. De zaak zou in de eerste periode verbleven hebben op de Schinkelstraat en het Pompplein. In de jaren ’50, inmiddels wordt P. M. Dekker (Piet) als mede-eigenaar genoemd, verhuisde de zaak naar de Voorstraat, eerst naar nr. 72, later definitief naar nr. 141. Op dat adres verblijft de winkel nog steeds, nu als “VOF Boekhandel Dekker & Dekker”, met als eigenaren Eric en Yvonne Dekker. De zaak is aangesloten bij de inkoopcombinatie Libris.