Weij

Rond 1931 ging de boek- en kantoorboekhandel van J. J. van der Weij van start op het adres Camperstraat nr. 20 in Amsterdam. In 1934 verhuisde de winkel naar de Andreas Bonnstraat nr. 10. Vanaf ca. 1943 wordt als eigenaar mej. E. M. van der Weij vermeld. De zaak heeft minstens tot 1960 bestaan.

Waterstone's

In 1997 werd de Engelse boekhandel van W. H. Smith op de Kalverstraat nr. 152 in Amsterdam, op de hoek van het Spui overgenomen door de eveneens Engelse boekhandelsketen van Tim Waterstone (opgericht in 1982). Het was de eerste vestiging van het concern op het Europese vasteland: “Waterstone The English Bookshop”. De keten had meer dan 300 boekhandels , vooral in het Verenigd Koninkrijk. De Amsterdamse vestiging zit in een fraai door Berlage ontworpen pand. De zaak biedt meer dan 60.000 titels aan, verspreid over 4 verdiepingen (1600 m2). Men presenteert zich als “The home of English language books in The Netherlands”. Het bedrijf kende in de loop der jaren verschillende eigenaren, meestal investeringsmaatschappijen.

Waterman

“Waterman’s Kantoorboekhandel”, zich ook wel presenterend als “Camper Kantoorboekhandel en Drukkerij” was in de jaren ’40 gevestigd op het adres Camperstraat nr. 54 in Amsterdam-Oost.

Warmerdam

De boekbinderij van G. J. Warmerdam was gevestigd op het adres Wijde Molsteeg nr. 6 in Amsterdam. Nadere gegevens ontbreken.

Warburg

Warburg’s boekhandel, kantoorboekhandel, leesbibliotheek en advertentiebureau werd op 1mei 1905 opgericht op het adres Rustenburgerstraat nr. 344 in Amsterdam. Oprichter: W. F. Warburg. In 1909 verhuisde de firma naar de Ceintuurbaan nr. 241, bij de Hemonystraat. De zaak verkocht ook originele aquarellen met de uitdrukkelijke vermelding “geen vervelende copieën”. In 1927 verhuisde de winkel naar Overtoom nr. 66. In 1935 ging de leiding over in handen van F. C. Warburg. Adriaan Venema vermeldt in zijn werk “Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie” dat Warburg aangesloten was bij de NSB en na de oorlog enige tijd onder beheer werd gesteld. Boekhandel Warburg heeft tot ca. 1966 bestaan.

Wal 2

Per 1 december 1902 opende P. H. van der Wal een boek- en papierhandel, leesbibliotheek op het adres 2e Hugo de Grootstraat nr. 24, bij de Frederik Hendrikstraat (plein) in Amsterdam-West. Aanvankelijk onder de naam boekhandel “Hugo de Groot”, maar niet veel later werd de naam “Boekhandel P. H. van der Wal”. Vanaf ca. 1914 luidt het adres Hugo de Grootplein nr. 8. Van der Wal gaf een serie ansichtkaarten uit met afbeeldingen van de wijk waar de zaak zich bevond. In 1927 werd de winkel overgenomen door Boek- en Handelsdrukkerij K. A. Mester & Zoon (hier eerder behandeld).

Wal

In de jaren 1933/1934 had M. Heyer een boekhandel op het adres Hectorstraat nr. 23 in Amsterdam-Zuid. Blijkens het afgebeelde stempel is de zaak op enig moment voorgezet als “Van der Wal’s Boekhandel”, waarover ik helaas geen informatie heb kunnen vinden.

Waart

Per 1 juli 1910 nam E. van Waart de boekhandel van H. Koster over op het adres Kinkerstraat nr. 47 in Amsterdam. “Boek-, papier- en kantoorboekhandel, leesbibliotheek, drukkerij E. van Waart”. De leesbibliotheek rekende “f1,25 per maand voor 2 boeken per week, steeds de nieuwste werken”. In 1915 gaf Van Waart ook een publicatie uit: “Op reis door Nederland : pension- en hotelgids, bezienswaardigheden enz.” De zaak heeft in 1936 nog kort op de Kinkerstraat nr. 21 gezeten, maar verhuisde daarna naar Haarlem (Duinoordstraat nr. 86).

Waarden

Johannes Alexander van Waarden leerde het boekbindersvak bij Boekbinder Brandt en begon daarna in 1840 zijn eigen boek- en bijbelbinderij op het adres Rechtboomsloot nr. 83 in Amsterdam (“Boekbinderij J. A. van Waarden”). Het vak zat in zijn genen want ook zijn vader, broer en schoonvader waren boekbinders. De binderij van Johannes Alexander zou uitgroeien tot één van de belangrijkste van het land. De Rechtboomsloot werd op een gegeven moment verruild voor de Dijkstraat nr. 13. Het succes van de zaak vereiste een steeds grotere ruimte en rond 1930 verhuisde de binderij dan ook opnieuw, nu naar de Kalkmarkt nr. 7. De firma zou altijd in handen blijven van leden van de familie Van Waarden. In 1978 werd de zaak een BV (“Boekbinderij Van Waarden B.V.”). In 1992 werd een pand betrokken aan de Grote Tocht in Zaandam. Nadat in 1994 de binderij door een grote brand volledig verwoest was, streek het bedrijf uiteindelijk in 1998 neer op de Pieter Lieftinckweg nr. 14 in Zaandam. In 2021 besloten de toenmalige eigenaren Herman en Theo van Waarden na bijna 180! jaar ermee te stoppen. Herman ging op kleine schaal verder met handboekbinderij “Binderij in de Nok” en Theo bleef actief met “Grafideo” (ontwerp en productie van manuscripten).

Waal Malefijt

Rond 1912 begon Adriaan de Waal Malefijt (1884-1965) een boekhandel + drukkerijtje in een klein pandje op de hoek van de Van Limburg Stirumstraat en de Van Hogendorpstraat (adres Van Hogendorpstraat nr. 46). Hij verkocht zowel nieuwe als 2e hands boeken en prees in zijn etalage titels met originele persoonlijke adviezen aan. In de buurt had hij de bijnaam “poepie Malefijt” (vraag me niet naar de verklaring). De drukkerij produceerde o.a. “De kracht omhoog”, een maandblad dat “wilde wijzen op de noodzakelijkheid van de vervulling met den Heiligen Geest en het biddend uitzien naar Christus’ komst”. Gesignaleerd tot 1960.

VU Boekhandel

De VU Boekhandel in Amsterdam werd in 1967 opgericht door Pier R. Rienks. Het was de eerste campus-boekhandel van Nederland. De zaak is gevestigd op de begane grond van het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit, De Boelelaan nr. 1105. Er worden trouwens naast wetenschappelijke boeken ook algemene literatuur en kantoorartikelen verkocht. Na het overlijden van Pier Rienks in 2006 werd de zaak voortgezet door zijn weduwe mevr. Ada Rienks-van der Weijden en haar kinderen.

Vrouwenindruk

Het feministische antiquariaat “Vrouwenindruk” werd in 1984 opgericht door Marianne Verhallen op het adres Westermarkt nr. 5, tegenover de Westertoren in Amsterdam. De zaak had ook enige tijd een filiaal in boekenstadje Bredevoort (Officierstraat nr. 4) onder leiding van M. Prinsen en H. J. Huitink. In 1996 werd “Vrouwenindruk” overgenomen door de Duitse Doris Hermanns (1961-…). Zij had daarvoor 6 jaar gewerkt in een antiquariaat in Utrecht. Vrouwenindruk gaf met enige regelmaat catalogi uit. Zo verscheen in 1998 catalogus nr. 11: “Duitstalige boeken van en over vrouwen voor 1950”. Later verhuisde Doris Hermanns met “Vrouwenindruk” naar Utrecht. De zaak was daar gevestigd op de Telingstraat nr. 11. Sinds 2015 woont Doris Hermanns weer in Duitsland en is daar actief als auteur, redacteur en vertaler. In 2021 werd ze uitgeroepen tot “Bücherfrau des Jahres” .

Vries 2

Reinier Willem Petrus de Vries (1841-1919) was niet alleen antiquaar, maar ook uitgever, veilinghouder, boekhistoricus en bibliothecaris. Het vak werd hem met de paplepel ingegoten, want hij was de zoon van Jan de Vries, mede-eigenaar van de al uit 1785 daterende boekhandel/uitgeverij Ten Brink en De Vries in de Warmoesstraat in Amsterdam. Op zijn 18e (1859) ging R. W. P. , zoals hij later door vakgenoten kortweg genoemd werd, in de leer bij boekhandel H. A. Tjeenk Willink en in 1865 nam hij het antiquariaat van C. Weddepohl aan de Keizersgracht over. In 1871 werd hij deelgenoot in de firma Ten Brink en De Vries en vanaf 1889 was hij enig eigenaar. Daarnaast handelde hij ook onder de naam R. W. P de Vries (zie afgebeelde etiket). Het belangrijkste onderdeel van de firma waren de veilingen. In 1901 werd de zaak verplaatst naar het Singel, bij de Torensluis nr. 146. Ook daar werden vele veilingen gehouden. In 1899 werd zijn zoon A. G. C. de Vries (1872-1936, grootvader van Hella Haasse) vennoot en in 1907 trad de jongste zoon Chr. H. G. de Vries (1880-1928) tot het bedrijf toe. Vanaf 1926 was A. G. C de Vries de enige firmant. R. W. P de Vries was als bibliothecaris ruim 30 jaar verbonden aan de bibliotheek van de Vereeniging tot Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Twee jaar voor het overlijden van A. G. C. de Vries werden in januari 1934 na liquidatie de boeken van de firma geveild door Menno Hertzberger en Bernard Houthakker.

Vries

In de loop der tijd waren er minstens 5 leesbibliotheken in de J. P. Heijestraat in Amsterdam gevestigd. Hierbij een stempel van de boekhandel en leesbibliotheek van D. de Vries, J. P. Heijestraat nr. 191. In welke periode de zaak actief was, is mij helaas niet bekend.

Vraagbaak

Rond 1928 ging boek- en kantoorboekhandel, leesbibliotheek “De Vraagbaak” van start op het adres Staringplein nr. 11 in Amsterdam-West (“alle merken vulpenhouders én reparatie-inrichting”). Tot 1942 wordt als eigenaar vermeld mej. H. D. Weijers. Zij was erg zuinig op haar boeken want de klanten van de leesbibliotheek kregen van haar het volgende advies mee: “Leest nooit tijdens uw maaltijden, dat is onhygienisch”. Rond 1942 verhuisde de winkel naar de Overtoom nr. 438. Dan wordt als eigenaar genoemd H. Stoffer, later opgevolgd door zijn zoon H. Stoffer jr., die nog in 1990 de zaak aanprees als “de betere buurtboekhandel”.

Vossen

In het pand waar eerder de boekhandel/uitgeverij/leesbibliotheek van J. W. Fritz was gevestigd, 2e Nassaustraat nr. 13 in Amsterdam-West, had F. J. Vossen in de jaren ’60 een boek-, papier- en kantoorboekhandel + uitgebreide leesbibliotheek. “Raamadvertenties kostten bij hem 75 cent per maand”

Vos

Boek- en papierhandel J. de Vos op de Insulindeweg bij de Riouwstraat in Amsterdam. Helaas geen nadere gegevens bekend.

Voordracht

In 1911 opende boekhandel/uitgeverij magazijn “De Voordracht” de deuren op het adres Nieuwendijk nr. 127 in Amsterdam. Eigenaar: J. J. A. Crollaer. De zaak was gespecialiseerd – de naam zegt het al – in (meest komische) voordrachten die in series getiteld “Jux” en “Jocus” verschenen. Twee voorbeelden: “De gasgloeilicht-agent, voor 1 heer” (ca. 1924) en “Buren, of De geschiedenis van een dove buurvrouw en een stotterende buurman : humoristische revueschets voor 1 dame en 1 heer”, door de bekende auteur en tekstdichter Harry Botschuijver. Magazijn “De Voordracht” werd per 1 september 1932 opgeheven.

Voogd

De Voogd’s moderne boekhandel en leesbibliotheek was in de jaren ’30 gevestigd op het adres Jac. van Lennepstraat nr. 193 (bij de Nic. Beetsstraat) in Amsterdam-West. Er was een 2e vestiging in de Andoornstraat nr. 15-17. De bibliotheek rekende 5 ct. per boek en voor 1 ct. meer werden boeken door de hele stad thuisbezorgd. Over de politieke voorkeur van De Voogd hoeft geen twijfel te bestaan. In advertenties meldde hij “alle marxistische boeken te kunnen leveren”.

Vondel 2

Boekhandel “Vondel” op de Amstelveenscheweg nr. 206 in Amsterdam ging van start in 1926 en presenteerde zich toen ook als muziekhandel. In de beginperiode wordt als eigenaar W.C. A. Francissen vermeld. Vanaf 1934 wordt de zaak gedreven door C. M. Klerkx. De kantoorafdeling bood schoolartikelen, kantoorbehoeften en met name vulpenhouders aan. Daarnaast was er een leesbibliotheek-afdeling in 4 talen met ruim 12.000 delen. De zaak werd rond 1961 opgeheven.

Vondel 1

Over een langere periode waren er in Amsterdam 2 boekhandels actief onder de naam “Vondel”. Vandaag de eerste. In 1924 vestigde J. W. de Boer zich met boekhandel “Vondel” op het adres Overtoom nr. 248. Er was ook een zeer uitgebreide leesbibliotheek aan de zaak verbonden (“speciale condities voor verpleegsters”!). Naast boeken verkocht De Boer ook school- en schrijfbehoeften, modeplaten en tijdschriften. In 1936 verhuisde de winkel naar Overtoom nr. 274. In 1937 werd in een advertentie leveranciers er nadrukkelijk op gewezen de zaak niet te verwarren met boekhandel “Vondel” op de Amstelveenscheweg (waarover morgen meer). De zaak van J. W. de Boer heeft tot ca. 1960 bestaan.

Volksboekhandel

In de vooroorlogse periode kende Amsterdam verschillende zogenaamde “volksboekhandels”. Deze zaken zaten in de socialistische/anarchistische hoek. De zaak waarvan hier een etiket en stempel is afgebeeld, de N.V. Volksboekhandel in de Jan Evertsenstraat nr. 130 in Amsterdam-West springt er uit door de curieuze combinatie met een volksdrogisterij. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. Gesignaleerd tussen 1927 en 1933. In de Jan Evertsenstraat hebben overigens in de loop der tijd minstens 5 leesbibliotheken gezeten.

Vlieger

De firma Vlieger in Amsterdam bestaat al meer dan 150 jaar (1869-2025). In dit kader moet ik me beperken tot een korte samenvatting van de geschiedenis van het bedrijf. Jan Vlieger (1844-1908), afkomstig uit Landsmeer, ging al op zeer jonge leeftijd (12/13 jaar) werken in de boekhandel van Herman Koster aan de Haringpakkerij (nu Prins Hendrikkade). Toen Koster in 1859 een 2e winkel opende op het adres Halvemansteeg nr. 9 was daar een belangrijke rol weggelegd voor de pas 15-jarige Vlieger. Vlieger was een zeer ondernemend type. In februari 1869 nam hij de boekhandel van Koster over (“Boek- en Papierhandel J. Vlieger”). De zaak zou een stormachtige ontwikkeling doormaken. Niet onbelangrijk daarbij was het feit dat Vlieger begin jaren ’70 de gelegenheid kreeg een enorme voorraad kinderprentenboeken over te nemen van boekhandel/uitgeverij Schadd. Met dat materiaal zou Vlieger zich als uitgever een grote naam verwerven. Tussen 1870 en 1930 verschenen bij hem een duizelingwekkende hoeveelheid prentenboeken (zeker meer dan 1000). Ook fysiek breidde de zaak uit. Jan Vlieger had een fijne neus voor onroerend goed. Hij kocht met enige regelmaat panden die soms maar niet altijd voor de zaak gebruikt werden. In de Halvemaansteeg werd naast nr. 9 ook nr. 4 en 6 betrokken (oude nummering Y, nr. 520 en Y, nr. 527). In de loop der jaren werden op diverse plekken filialen geopend. Ik som wat adressen op waar Vlieger heeft gezeten: Huidenstraat KK, nr. 271, Huidenstraat nr. 6, papiermagazijn op Amstel nr. 38-52, Rapenburgplein nr. 9, Damrak nr. 65 (ook nr. 76), Leliegracht nr. 12, Rembrandtplein nr. 10, Van Woustraat en Gelderlandplein en dan ben ik waarschijnlijk niet compleet. De 3 zoons van Jan Vlieger werden in 1904 in de zaak opgenomen, Frederik Godfried (Frits) Vlieger (1872-…), Abel Vlieger (1876-1944) en Gerard Hendrik Vlieger (1897-…). Ook de broer van de oprichter, Rudolf Vlieger, trad in 1871 tot de zaak toe. In 1938 volgde een neef van de gebroeders Vlieger, Gerard J. Vlieger. In de jaren ’50 had een kleinzoon Gerard Jan de touwtjes in handen. In juli 1965 werd F. Pappot medevennoot. Na diens overlijden werd zijn plaats ingenomen door H. J. Zeeman, die uiteindelijk de zaak van Gerrit Vlieger overnam. Het enige adres is nu nog Amstel nr. 34 waar Vlieger een zaak heeft gespecialiseerd in papier en kunstenaarsbenodigdheden. Eigenaren: Mick Lemminga en Rob Willems.

Vlerk

A. van der Vlerk begon in 1929 met een “binnen- en buitenlandsche boekhandel” op het adres Ceintuurbaan nr. 212 in Amsterdam-Zuid. Er was ook een leesbibliotheek aan de zaak verbonden. In 1934 verhuisde de winkel naar Ceintuurbaan nr. 210. In 1954 verkocht Van der Vlerk de boekhandel aan het uit Tilburg afkomstige echtpaar P. Raaijen en A. E. J. Raaijen-Kloosterman (“Boekhandel Raaijen” – hier eerder behandeld).

Vlacq

In november 1915 werd de N.V. Boekhandel en Uitgeversmaatschappij “Adriaan Vlacq” opgericht. De zaak was gevestigd op het adres Roelof Hartstraat nr. 166 in Amsterdam en werd geleid door 2 directeuren, te weten J. van Ravenswaay en P. Köhler Jr. Zeer waarschijnlijk verwijst de naam van de zaak naar de befaamde 17e eeuwse wiskundige Adriaen Vlacq. In advertenties maakt de firma duidelijk studieboeken wiskunde steeds voorradig te hebben. In oktober 1917 verhuisde de winkel naar de Van Baerlestraat nr. 49. De uitgeverij heeft, voor zover ik heb kunnen nagaan niet veel sporen achtergelaten. In 1933 verscheen: “Hitler, hervormer of misdadiger?”, door W. Bottema C.Az. (pseudoniem van Louis Fles). In december 1941 wordt de N.V. ontbonden en in juni 1942 gaat de zaak in liquidatie. Zoals zo vaak werd er wel een doorstart gemaakt door een nieuwe eigenaar, J. Oosten. Gesignaleerd tot 1960.

Vlaanderen Oldenzeel

De uit Harderwijk afkomstige gereformeerde familie Vlaanderen Oldenzeel vestigde zich in 1897 in Amsterdam-Oost. Na eerst enige tijd een groentezaak gedreven te hebben (later delicatessenzaak) op het adres 1e Oosterparkstraat nr. 212, tegenover het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, ging het roer om richting boeken. Op het zelfde adres opende Johs. Vlaanderen Oldenzeel rond 1924 een kerkboekhandel en uitgeefbureau. De uitgeeftak richtte zich vrijwel uitsluitend op de protestantse markt. Veel zondagschool-uitgaven, het tijdschrift “Ons Blad”, een evangelisch maandblad voor jongens en meisjes, etc. Maar ook in 1935 “Eenige kinderliedjes, voorgezegd door een moeder”. Diverse leden van de familie Vlaanderen Oldenzeel zouden de zaak in de loop der jaren bemannen. Ik noem Stephanus Leendert Vlaanderen Oldenzeel (1868-1945) en Stephanus Leendert II (1921-2001). Toen in 1982 het pand aan de 1e Oosterparkstraat in het kader van stadsvernieuwing werd gesloopt, verhuisde de firma, na een korte periode op nr. 96, naar een veel ruimer pand op de 1e Oosterparkstraat nr. 117, vlak bij de Wibautstraat. Curieus is dat Johs. Vlaanderen Oldenzeel pas in februari 1960 de officiële erkenning kreeg als boekhandelaar. De firma zou tot 2004 bestaan hebben, toen gedreven door Jos Vlaanderen Oldenzeel (tijdschriften en kantoorartikelen). Dan heb ik het nog niet gehad over een ander lid van de familie, Albert Vlaanderen Oldenzeel, de broer van Johs., die al in 1919 in de Blasiusstraat nr. 66 (Amsterdam-Oost) een boekbinderij/boekdrukkerij, handel in kantoor-, school-, schrijf- en tekenbehoeften opende, later uitgebreid met een leesbibliotheek (Leesbibliotheek “Vlaanderen”). De zaak verbleef ook enige tijd op Blasiusstraat nr. 58. Albert werd later opgevolgd door Steef Vlaanderen Oldenzeel.

Visser van Bloemen

Pier Johannes de Visser van Bloemen (1885-1932) opende rond 1910 een muziekhandel op het adres Reestraat nr. 28 in Amsterdam. Het werd hét adres voor grammofoons, 1e klas platen, mandolines en houten en koperen blaasinstrumenten. Na het overlijden van de oprichter in 1932 wordt de zaak niet meer vermeld. In mei 1942 wordt de “enorme uitgebreide winkel- en magazijnvoorraad” van de firma geveild in het veilinggebouw “Odeon”, Singel nr. 460, bij het Koningsplein. De vormgeving van de etiketten maakt duidelijk dat het hier om een ambitieus bedrijf ging.

Visser 4

In 1941 nam mevr. M. C. Visser de leesbibliotheek van A. M. Reijn over op het adres Cabralstraat nr. 45, bij het Mercatorplein in Amsterdam-West. Reijn stak daarna al zijn tijd in verzetsactiviteiten. Naast de leesbibliotheek zette mevr. Visser ook de afdeling speelgoederen voort. De klanten konden daarvoor een spaarkaart aanschaffen. De bibliotheek omvatte 16.000 boeken. Curieus is dat er bij mevr. Visser ook een afdeling witgoed was, gedreven door A. Alberti. Gesignaleerd tot ca. 1960.

Visser 3

Waar tussen 1938 en 1942 een filiaal gevestigd was van “Van Baerle’s Boekhandel” (van het Joodse echtpaar Adelaar) op het Olympiaplein nr. 127 in Amsterdam vestigde zich rond 1946 W. F. Visser met een boek- en kantoorboekhandel (“Boekhandel W. F. Visser”). Er was ook een leesbibliotheek-afdeling aan de zaak verbonden. In 1955 (de zaak was inmiddels een commanditaire vennootschap geworden) was de leiding in handen van W. F. Visser en D. J. van Velthoven. In die tijd had men ook een filiaal op het Damrak nr. 25 (filiaalhouder W. P. H. v.d. Most). In 1958 zocht men personeel voor een te openen “tijdschrifthal”. De winkel werd vanaf 1959 voortgezet onder de naam “Euro Boekhandel Visser” (hier eerder behandeld onder Euro).

Visser 2

De boekbinderij van Frederik Gerardus Koster (1857-1924), daterend uit 1885 (hier eerder behandeld), werd na het overlijden van de eigenaar in 1924 overgenomen door J. F. Visser Jr. De zaak was toen gevestigd op de Prinsengracht nr. 507 in Amsterdam. De binderij van Visser heeft zeker tot1960 bestaan.